Chasor

Park Narodowy Chasor
ilustracja
Państwo

 Izrael

Położenie

Dystrykt Północny

Siedziba

Ajjelet ha-Szachar

Powierzchnia

83 km²

Położenie na mapie Izraela
Mapa konturowa Izraela, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Park Narodowy Chasor”
Ziemia33°01′N 35°34′E/33,016667 35,566667
Strona internetowa

Chasor, Hazor (hebr. תל חצור, Tel Chacor) – ruiny starożytnego miasta kananejskiego położone na północ od Jeziora Tyberiadzkiego w Górnej Galilei, na północy Izraela. Leży przy kibucu Ajjelet ha-Szachar, przy drodze z Rosz Pinna do Kirjat Szemona.

We współczesnych czasach prowadzono tam liczne wykopaliska archeologiczne, zapoczątkowane w 1955 przez Jamesa Edmonda de Rothschild. Wyniki badań zostały ogłoszone przez Israel Exploration Society w postaci pięciotomowej publikacji. Dla zabezpieczenia tego miejsca utworzono Park Narodowy Chasor. W 2005 Chasor umieszczono na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako część Biblijne Tel – Megiddo, Chasor, Beer Szewa.

Historia

Ślady osadnictwa na terenie Chasor sięgają wczesnej epoki brązu, pierwszej połowy III tysiąclecia p.n.e.[1] Miasto przeżyło kryzys w drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e.[2], powróciło do znaczenia w I połowie następnego tysiąclecia[3]. W okresie od XVIII do połowy XIII wieku p.n.e. Kanaan był państwem lennym Starożytnego Egiptu. Pierwsze wzmianki o Chasor pochodzą z XV wieku p.n.e., kiedy zostało ono wymienione jako miasto, którego król Abdi-Tirshi przysiągł lojalność faraonowi Tutmozisowi III (świątynia Amona w Karnaku) oraz w listach z Amarny[4]. Było wtedy największym miastem północnego Kanaanu, o ogromnym znaczeniu strategicznym. Zamieszkiwało je 30–40 tys. ludzi[5], a rozwojowi sprzyjało też korzystne położenie przy szlaku handlowym Via Maris.

Księga Jozuego opisuje Jabina, króla Chasoru, który stanął na czele wojsk walczących z Izraelitami. Ostatecznie Jozue zdobył i zniszczył miasto[6]. Badania archeologiczne potwierdzają zniszczenie w XIII w. p.n.e., jednak nie dają odpowiedzi, kto był jego sprawcą[5]. Księga Sędziów opisuje kananejskiego króla Jabina, który przeciwstawił się Izraelitom, został jednak pokonany przez Baraka[7]. Naukowcy uważają, że Chasor i Jabin są tym samym miastem zdobytym przez Izraelitów[8], którym sukces ten utorował drogę do podboju całego Kanaanu.

Wykopaliska archeologiczne sugerują, że Chasor zostało odbudowane ze zniszczeń jako niewielka wieś. 1 Księga Królewska opisuje, że król Salomon wybudował i umocnił miasta Chasor, Gezer i Megiddo[6]. Jednak analiza stylu architektonicznego i cech ceramiki z wykopalisk wskazuje, że w rzeczywistości wydarzyło się to na początku IX wieku p.n.e., czyli podczas panowania Omriego. Metoda datowania radiowęglowego również potwierdza to datowanie[9]. W zachodniej części Chasor powstała wówczas twierdza króla Achaba. Z tego okresu pochodzą pozostałości sześciu bram wjazdowych i budynki administracyjne. Chasor cieszyło się dobrobytem w czasach Achaba i Jeroboama II, aż do czasu ostatecznego zniszczenia w 732 p.n.e. przez Asyryjczyków.

Nigdy nie wróciło do dawnego znaczenia; od VII do II wieku p.n.e. ograniczało się do cytadeli na zachodnim krańcu dawnego miasta. Ostatnia historyczna wzmianka mówi, że na równinie Chasor Jonatan Machabeusz walczył w 147 p.n.e. przeciwko Demetriuszowi[10].

Archeologia

Biblijne Tel – Megiddo, Chasor, Beer Szewa[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Tel Hatzor
Państwo

 Izrael

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, III, IV, VI

Numer ref.

1108

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2005
na 29. sesji

Chasor było jednym z największych miast starożytnego Izraela. Obszar miasta zajmował ponad 200 akrów[11].

Pozostałości starożytnego miasta po raz pierwszy zidentyfikował w 1875 J.L. Porter. W 1928 brytyjski archeolog John Garstang przeprowadził pierwsze ograniczone prace archeologiczne. W latach 1956–1958 oraz 1968–1970 wykopaliska przeprowadził archeolog izraelski Jigael Jadin. Badania te prowadzone oficjalnie przez Uniwersytet Hebrajski finansowane były przez rodzinę Rothschildów.

Wykopaliska wyraźnie ukazały dwie części miasta: północną (akropolis) i niżej położoną miasta ufortyfikowanego. Jest to obszar, na którym odkryto pozostałości umocnień z okresu kananejskiego,z którego zachował się także ołtarz. Ruiny dużego zamku z bramą i składami pochodzą z późniejszych (izraelskich czasów). Wodociągi miejskie prawdopodobnie powstały w czasach Achaba.

Starożytne zabytki są wystawione w muzeum, przy wjeździe do kibucu Ajjelet ha-Szachar.

Park narodowy

Dla zapewnienia ochrony tego miejsca utworzono Park Narodowy Chasor; czas jego zwiedzania wynosi 1–3 godziny; najlepszą porą jest wiosna i zima[12].

Galeria

Zobacz też

  • Chacor ha-Gelilit

Przypisy

  1. Gądecki, s. 160.
  2. Gądecki, s. 176.
  3. Gądecki, s. 188.
  4. The Encyclopedia of El Amarna Research Tool. [dostęp 2008-02-02]. (ang.).
  5. a b Gądecki, s. 245.
  6. a b Księga Jozuego. Biblia, s. 11:1-5,10-13.
  7. Księga Sędziów. Biblia, s. 4.
  8. Jabin. Jewish Encyclopedia.
  9. Israel Finkelstein: The Bible Unearthed. 2002.
  10. The Hebrew University of Jerusalem: The History of Hazor. [dostęp 2008-02-27]. (ang.).
  11. Gądecki, s. 194.
  12. Israel Nature & National Parks Protection Authority: Tel Hazor National Park. [dostęp 2008-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 stycznia 2008)]. (ang.).

Bibliografia

  • Stanisław Gądecki: Archeologia biblijna. T. I. Gniezno: Gaudentinum, 1994. ISBN 83-85654-24-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Israel relief location map.jpg
Autor: Eric Gaba (Sting - fr:Sting) and NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Israel. De facto situation.
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Hatzor-SolomonicGate.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.0
Hatzor-WaterTunnel.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.0
Hatzor-HouseofPillars.jpg
Autor: The Neolithic ram, Licencja: CC BY-SA 2.0
The "House of Pillars" (בית העמודים) at Hatzor in the upper Galilee, Israel.
w:pl:Licencje Creative Commons
uznanie autorstwana tych samych warunkach
Wolno:
  • dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
  • modyfikować – tworzyć utwory zależne
Na następujących warunkach:
  • uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
  • na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.
HatzorFortress.jpg
Israelite fortress in ancient Hatzor. מצודה מהתקופה הישראלית בעתיקות תל חצור