Chełmińskie Przedmieście

Chełmińskie Przedmieście
— Część urzędowa Torunia —
Fragment Chełmińskiego Przedmieścia
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miasto	Toruń
Data założenia	XIII w.
Wysokość	65 m n.p.m.
Populacja (2016) • liczba ludności	35 518[1]
Nr kierunkowy	(+48) 056
Kod pocztowy	87-100
Położenie na mapie Torunia
53°01′33,1″N 18°35′29,4″E/53,025861 18,591500
Portal Polska

Chełmińskie Przedmieście (niem. Culmer Vorstadt) – część urzędowa Torunia zlokalizowana na prawobrzeżu.

Przy podziale miasta dla potrzeb rad okręgów (jednostek pomocniczych gminy), teren Chełmińskiego Przedmieścia współtworzy okręgi "Bydgoskie" i "Chełmińskie"^[2].

Lokalizacja

Chełmińskie Przedmieście zlokalizowane jest w północnej części miasta, od północy graniczy z Wrzosami i Koniuchami, od wschodu z Mokrem, od południa z Bydgoskim Przedmieściem i Starym Miastem, zaś od zachodu z Bielanami^[3].

Ulice

Do głównych ulic przecinających lub stanowiących granice Chełmińskiego Przedmieścia zaliczyć należy: Czerwoną Drogę, Długą, Legionów, Kraszewskiego, Odrodzenia, Szosę Chełmińską.

Historia

Dawny kościół św. Jerzego

Budynek mieszkalny w konstrukcji szachulcowej przy ul. Szosa Chełmińska

Cztery biurowce w południowej części Chełmińskiego Przedmieścia

Fragment ul. Bema

Róg ulic Matejki i Gałczyńskiego

Arena Toruń

Główna aleja Cmentarza św. Jerzego

Rozwijała się od już od XIII wieku, na rozległym obszarze przed nieistniejącą już Bramą Chełmińską. Było to największe przedmieście dawnego Torunia. Osiedlali się tu liczni rzemieślnicy, działały targi, kramy, tu też działał toruński sąd przedmiejski dla wszystkich przedmieść Torunia.

Na Chełmińskim Przedmieściu istniały średniowieczne kościoły: kościół św. Jerzego z leprozorium i cmentarzem, kościół św. Wawrzyńca i kościół św. Krzyża. O randze Przedmieścia świadczy też fakt, że w okolicy kościoła św. Jerzego mieszkali też kupcy, a nawet przedstawiciele patrycjatu Torunia.

Dzisiaj niestety w wyniku wielu dziejowych zawieruch wojennych (zwłaszcza wojen szwedzkich w XVII wieku, XVIII wieku i napoleońskich w XIX wieku) oraz rozbudowy Twierdzy Toruń nie przetrwało zbyt wiele zabytkowego, starszego niż 200-letnie, budownictwa. Najstarsze, które istnieje, datuje się na początek XIX wieku. Poza XIX-wieczną zabudową zachował się także średniowieczny układ ulic dzielnicy.

Nazwa

Rozwijała się od średniowiecza wzdłuż szlaku handlowego do Chełmna (obecnie Szosa Chełmińska). Osiedle stanowiło niegdyś podmiejskie tereny miasta Torunia, obecnie wtopione i wrośnięte stanowią prawie jego śródmieście. Wjazd na osiedle już od czasów średniowiecza następował od strony Bramy Chełmińskiej (wychodzącej na Chełmno).

Obecnie jest dzielnicą położoną w bezpośrednim sąsiedztwie centrum, jednak ze względów historycznych zachowano w nazwie słowo "Przedmieście".

Charakterystyka

Dzielnica duża, rozległa, a jej charakter – bardzo zróżnicowany. W przeważającej części zabudowana, zarówno przez budynki wielo- jak i jednorodzinne. Czas budowy budynków także bardzo szeroki. Znaleźć tu można zarówno najnowsze i nowoczesne budownictwo, budynki z okresu PRL, zabudowę z okresu międzywojennego jak i XIX-wieczne budownictwo szachulcowe (tzw. mur pruski), odchodzące już jednak do przeszłości.

Otoczone innymi osiedlami toruńskimi, ma więc niewiele terenów rekreacyjnych i raczej są one niewielkie lub (te większe) – bardziej oddalone.

Duża bliskość zespołu Starówki, a więc knajp, restauracji, muzeów, kin, teatrów, dużej ilości atrakcji turystycznych, dostępnych nawet na piechotę (do Starego Miasta na piechotę od 10 do 30 minut) czyni to osiedle atrakcyjnym dla mieszkańców. Jest bardzo poszukiwana na rynku nieruchomości.

Infrastruktura

Osiedle posiada kilkanaście szkół, gimnazjów, przedszkoli. Bardzo dobra dostępność placówek handlowych (Polomarket, Netto, Biedronka, Viki, Piotr i Paweł, Filmar, Carrefour Express) oraz największe w województwie Centrum Meblowo-Mieszkaniowe – Galeria Wnętrz AMC (firmy Arpol) tworzące Centrum Handlowe Arpol wraz z supermarketem Stokrotka, Rossmann, halą targową, Apteką "Tak dla Zdrowia", Centralą Banku Spółdzielczego.

Kilka hoteli, kilka stacji benzynowych, placówek medycznych, jeden prywatny szpital (Centrum Chirurgii) oraz Instytut Ireny Eris.

Na terenie osiedla znajdują się Wyższa Szkoła Bankowa oraz pierwsze w kraju Gimnazjum i Liceum dla wybitnie uzdolnionej młodzieży – Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące wraz z internatem, gdzie uczniów uczą profesorowie toruńskiego uniwersytetu. Ulokowano tu także cel wielu wycieczek religijnych i debat politycznych – katolicką rozgłośnię Radio Maryja i Telewizję Trwam. Znajduje się tu także siedziba Telewizji Toruń.

W południowej części osiedla znajduje się Komenda Miejska Policji oraz dwie toruńskie prokuratury: Toruń Centrum-Zachód oraz Toruń-Wschód. Tutaj także wybudowano największy w województwie multiplex – Cinema City, na 12 sal i ponad 2500 miejsc na widowni.

Ważniejsze obiekty

• Arena Toruń
• Sztuczne lodowisko Tor-Tor im. Józefa Stogowskiego
• Skate park (obok Tor-Toru)
• Stadion Miejski im. Grzegorza Duneckiego
• Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące

Zabytki i atrakcje turystyczne

• Znajdowały się tu w średniowieczu gotyckie kościoły (już nie istnieją):
  • Kościół św. Jerzego z leprozorium i cmentarzem
  • Kościół św. Wawrzyńca
  • Kościół św. Krzyża
• Liczne przykłady budownictwa z pruskiego muru z okresu końca XIX wieku, nietypowego dla regionu. Ich powstanie wiąże się z budową Twierdzy Toruń. Wycinano wówczas duże obszary lasu na przedpolu fortów, w związku z czym drewno budowlane było niezmiernie tanie, ponadto zabudowa tego typu była łatwa do zburzenia w przypadku oblężenia twierdzy.
• Przykłady budownictwa secesyjnego z XIX/XX w., w tym kamienic czynszowych
• Fort VI Dohna (fragment Twierdzy Toruń) – fort piechoty z lat 1887-1893
• Cmentarz św. Jerzego – najstarszy funkcjonujący cmentarz w Toruniu (1811), liczne nagrobki zasłużonych torunian
• Cmentarz Najświętszej Marii Panny, założony 1919

Obecnie Chełmińskie Przedmieście intensywnie przekształca się w dzielnicę typowo mieszkaniową o nowoczesnej zabudowie (z uwagi na dobrą lokalizację, bliskość centrum), co powoduje zanikanie charakterystycznych budynków.

Zobacz też

• Podział administracyjny Torunia

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Chełmińskie Przedmieście w Toruńskim Serwisie Turystycznym

Podział administracyjny Torunia Dzielnice Prawobrzeżne Barbarka Bielany Bielawy Bydgoskie Przedmieście Chełmińskie Przedmieście Grębocin nad Strugą Jakubskie Przedmieście Kaszczorek Katarzynka Koniuchy Mokre Na Skarpie Rubinkowo Rybaki Stare Miasto Starotoruńskie Przedmieście Winnica Wrzosy Lewobrzeże Czerniewice Glinki Piaski Podgórz Rudak Stawki Osiedla Prawobrzeżne Zespół staromiejski Stare Miasto Nowe Miasto Miasteczko Akademickie Osiedle Fałata Kochanowskiego Reja Zieleniec Lewobrzeżne Poligonowe