Chełmsko (województwo lubuskie)
| Artykuł | 52°34′50.32″N 15°33′48.51″E |
|---|---|
| - błąd | 0 m |
| WD | 52°34'N, 15°33'E, 52°34'51.02"N, 15°33'46.48"E |
| - błąd | 2291 m |
| Odległość | 1903 m |
| wieś | |
 Kościół pw. św. Kazimierza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 65 m n.p.m. |
| Strefa numeracyjna | 95 |
| Kod pocztowy | 66-340[1] |
| Tablice rejestracyjne | FMI |
| SIMC | 0185761 |
Położenie na mapie gminy Przytoczna _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Przytoczna") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°34′50,32″N 15°33′48,51″E/52,580644 15,563475 | |
Chełmsko (niem. Gollmütz[2]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Przytoczna.
Nazwa
Miejscowość ma metrykę średniowieczną i jest notowana od XIV wieku. Po raz pierwszy wymieniona została w 1390 jako de Golmic, 1414 Chemsko, 1460 Chelmssko, 1580 Chełmsko, 1846 Chemsko, 1900 Chełmsko oraz w formach Chemsko, Hemsko, a także w niemieckiej formie Gollmuetz. Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy chołm, chełm oznaczającej wzgórze z dodaniem sufiksu -ec, a potem -sk. Niemiecka nazwa powstała w wyniku procesu germanizacji pierwotnej nazwy miejscowej początkowo do formy Gollmetz, a potem Gollmütz[3].
Historia
Wieś historycznie należała do Wielkopolski. Pierwsze pewne wzmianki o wsi pochodzą z 1390 roku z Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski. Budowę pierwszego kościoła murowanego w miejscowości w 1510 notuje Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej[4]. Miejscowość była wsią duchowną należącą do uposażenia opactwa bledzewskiego. W 1580 leżała w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i położona była w powiecie poznańskim województwa poznańskiego. Wieś zanotowały historyczne dokumenty podatkowe. W 1580 opat bledzewski płacił we wsi od 14 łanów kmiecych. Mieszkało w niej także 10 zagrodników, 6 komorników, kowal, a także pasterz posiadający 50 owiec[5][4].
Do rozbiorów Polski miejscowość stanowiła własność zakonu cysterskiego z Bledzewa dzieląc jego losy. Wskutek II rozbioru Polski w 1793 wieś przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Konsekwencją tego była ogłoszona w 1796 konfiskata dóbr kościelnych i klasztornych, w wyniku czego wieś stała się własnością pruskiego rządu. Po likwidacji zakonu wieś włączono do domeny państwowej w Rokitnie[6].
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Chemsko należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[7]. Chemsko należało do okręgu rokitnickiego tego powiatu i stanowiło część majątku Rokosowo, którego właścicielem był wówczas rząd pruski w Berlinie[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 466 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 53 dymy (domostwa)[4][7].
Pod koniec XIX wieku jako wieś w powiecie skwierzyńskim miejscowość odnotował XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Wieś liczyła w sumie 1019 hektarów powierzchni w tym (730 roli, 7 łąk i 155 lasu)[4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[8]:
- kościół filialny pod wezwaniem św. Kazimierza został wybudowany w 1640 roku. W 1835 roku dobudowano wieżę murowaną z cegły w miejsce dotychczasowej drewnianej. Następna modernizacja kościoła miała miejsce w 1887 roku, kiedy to dobudowano kaplicę oraz zakrystię.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 143 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Gollmütz. [dostęp 2014-02-26]. (niem.).
- ↑ Rymut 1997 ↓, s. 10.
- ↑ a b c d Chełmsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 303.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 8.
- ↑ Bobrowicz 1846 ↓, s. 253–254.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 259.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 30. [dostęp 2013-01-28].
Bibliografia
- Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. II, C-D, hasło „Chełmsko”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1997, s. 10. ISBN 978-83-64007-04-0.
- Jan Nepomucen Bobrowicz: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego, hasło „Bledzew”. Lipsk: Nakładem ksie̜garni zagranicznej, 1846, s. 253–254.
- Zabytki północnej części województwa lubuskiego. Gorzów Wlkp.: WUOZ, 2004. ISBN 83-921289-0-7.
Linki zewnętrzne
- Chełmsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 303.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.18 N
- S: 51.33 N
- W: 14.40 E
- E: 16.60 E
Autor: Staszek99, Licencja: CC BY-SA 3.0
Chełmsko - kościół filialny p.w. św. Kazimierza, XVII, 2 poł. XIX (zabytek nr rejestr. 109 i KOK-I-797)
Autor:
Mapa powiatu międzyrzeckiego, Polska
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiadukt nad drogą krajową nr 24 w ciągu drogi z Chełmska do Twierdzielewa w gminie Przytoczna. Widok z linii kolejowej 363.