Chefren

Chefren
(c) José-Manuel Benito Álvarez, CC BY-SA 2.5 Posąg Chefrena z Muzeum Egipskiego w Kairze
władca starożytnego Egiptu
Dane biograficzne
Dynastia	IV dynastia
Ojciec	Cheops
Matka	Henutsen (?)
Żona	Meresanch III, Chamerernebti I, Hedżhekenu, Per(senti)
Dzieci	Chamerernebti II, Hemetre, Rechetre, Szepsesetkau, Menkaure, Nikare, Anchemre, Niuserre, Sechemkare

Chefren (z gr.; egip. Cha-ef-re – „Niechaj Re objawia się w chwale”), u Herodota Chephren, u Diodora Chabryes – władca starożytnego Egiptu z IV dynastii, z okresu Starego Państwa.

Lata panowania

• 2572-2546 p.n.e. (Kwiatkowski)
• 2570-2530 p.n.e. (Schneider)
• 2520-2494 p.n.e. (Tiradritti, De Luca)

Według Kanonu Turyńskiego panował 10 lat, Maneton przyznaje mu 66 lat rządów, a Herodot i Diodor Sycylijski piszą o panowaniu ponad 50-letnim, przy czym nazywają go bratem i następcą Cheopsa. Liczby te są zwykle poprawiane na 26 lat (Helck, von Beckerath).

Rodzina

Zarys genealogii IV i V dynastii

Syn Cheopsa i prawdopodobnie królowej Henutsen. Jego żonami były:

• Meresanch III
• Chamerernebti I
• Hedżhekenu
• Per(senti)

Niektóre dzieci:

• Chamerernebti II
• Hemetre
• Rechetre
• Szepsesetkau
• Menkaure
• Nikare
• Anchemre
• Niuserre
• Sechemkare

Działalność

Objął władzę po krótkim panowaniu starszego, przyrodniego brata Dżedefre. Wraz z nim powróciła do władzy starsza gałąź dynastii. Jego panowanie często określane jest jako okres szczytu potęgi IV dynastii i Starego Państwa, chociaż nie mamy o nim większych informacji. Do jego osiągnięć należało zdobycie Nubii i rozwinięcie kontaktów z Eblą i Byblos^[1].

Zachowały się pamiątki po kapłanach kultu grobowego Chefrena do Pierwszego Okresu Przejściowego, a potem z czasów panowania XXVI dynastii. Z czasów IV i V dynastii zachowały się nazwy 51 domen gospodarczych na rzecz kultu pośmiertnego Chefrena. Jako syn Cheopsa Chefren pojawia się na Papirusie Westcar.

Piramida Chefrena

Kompleks grobowy

Swój kompleks grobowy wybudował na południowy zachód od kompleksu grobowego swego ojca, na płaskowyżu w Gizie. Jego piramida, której nazwa brzmi Chefren-jest-Wielki, jest drugą co do wielkości piramidą zbudowaną w Egipcie i jedyną, na której w górnej części zachowała się spora część wapiennego oblicowania. W skład kompleksu grobowego wchodzi oprócz piramidy świątynia górna, dromos i świątynia dolna, tzw. Świątynia Sfinksa, i sam Sfinks, który powstał z polecenia Chefrena. Został wyrzeźbiony i wybudowany z ogromnego bloku skalnego, pozostałego po budowie kompleksu grobowego Cheopsa. Sfinks przedstawia leżącego lwa z głową Chefrena w nemes jako wcielenie Atuma. Ma to następującą wymowę: Chefren jest Żywym obrazem Atuma, co zapisuje się przy pomocy hieroglifu przedstawiającego właśnie sfinksa.

Zobacz też

• Anchhaf

Przypisy

Bibliografia

• NicolasN. Grimal NicolasN., Dzieje starożytnego Egiptu, AdamA. Łukaszewicz (tłum.), Warszawa: PIW, 2004, s. 82–83, ISBN 83-06-02917-8, OCLC 749417518 .
• BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, s. 134–139, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044 .
• Schneider Th. „Leksykon faraonów”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2001, s. 101–103, ​ISBN 83-01-13479-8​.
• Tiradritti F., De Luca A. „Skarby egipskie”, Muza SA, Warszawa, s. 24, ​ISBN 83-7200-635-0​.

Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.)   Okres Dynastia Faraonowie Predynastyczny (przed ok. 3150) 0 Hsekju • Chaju • Teje • Czesz • Neheb • Wazner • Mech • Dwa Sokoły Hat-Hor • Ny-Hor • Pe-Hor • Hedż-Hor Skorpion I • Krokodyl • Iry-Hor • Ka • Skorpion II Wczesnodynastyczny (ok. 3150–2686) I Narmer • Aha • Dżer • Dżet • Den • Anedżib • Semerchet • Ka’a II Hetepsechemui • Nebre • Nineczer • Peribsen • Chasechem • Chasechemui Stare Państwo (ok. 2686–2181) III Sanacht • Neczerierchet • Sechemchet • Chaba • Neferka • Huni IV Snofru • Chufu • Redżedef • Chaefre • Dżedefhor • Nebka, Baka, Bakare • Baure, Baefre, Bafre • Menkaure • Szepseskaf • Dżedefptah V Userkaf • Sahure • Neferirkare Kakai • Szepseskare Isi • Neferefre • Niuserre Ini • Menkauhor Akauhor • Dżedkare Izezi • Unis VI Teti • Userkare • Pepi I • Merenre I Antyemsaf I • Pepi II • Merenre Antyemsaf II • Menbkare 1. Przejściowy (ok. 2181–2133) VII Neferkare (młodszy) • Neferkare Nebi • Dżedkare Szemai • Neferkare Chendu • Merienhor Neferkamin • Nikare • Neferkare Tereru • Neferkahor VIII Uadżkare Pepisonbe • Neferkamin Anu • Kakare Ibi • Neferkare • Neferkauhor Kapuibi • Neferirkare IX Meribre Cheti I • Neferkare Nebkaure • Cheti II • Setut X Merihathor • Neferkare • Uachare Cheti III • Merikare • Nebkaure Cheti IV   Okres Dynastia Faraonowie Średnie Państwo (ok. 2133–1786) XI Mentuhotep I • Intef I • Intef II • Intef III • Mentuhotep II • Mentuhotep III • Mentuhotep IV XII Amenemhat I • Senuseret I (koregent) • Amenemhat II (koregent) • Senuseret II (koregent) • Senuseret III • Amenemhat III • Amenemhat IV (koregent) • Neferusobek 2. Przejściowy (ok. 1786–1567) XIII Wegaf • Amenemhat V • Sekhemre Khutawi • Amenemhat VI • Sehetepibre • Iufeni • Amenemhat VII • Nebnun Semenkare • Hornedjheriotef • Sobekhotep I • Nedjemibre • Sebekhotep I • Reniseneb • Hor I • Amenemhat VIII • Amenemhat IX Sebekhotep II • Chendżer • Imiramesha (albo Mermesha) • Antef IV (albo Intef IV) • Set I • Panteni • Ameni Kemau • Ibi • Aakeni • Sobekhotep III • Neferhotep I • Sahathor • Sobekhotep IV • Sobekhotep V • Iaib • Ai I • Sobekhotep VI • Ini • Sankhenre Suadjetu • Ined • Neferhotep II • Hori (albo Hor II) • Sobekhotep VII • Didumes • Ibi • Se(?)kare • Senebmiu • Sekhaenre • Merkheperre • Merikare • Senweseret IV (albo Sesostris IV) • Montuemsaf • Neferhotep III • Mentuhotep V • Nerkare • Wesermontu • Sobekhotep VIII • Ini • Mentuhotep VI • Senaib • Sobekhotep IX • Wepwawetemsaf • Hor Meritaui • Sebekai • Khuiiker XIV Nehesi • Khatire • Nebfawre • Sehebre • Meridjefare • Sewadjkare II • Nebdjefare • Wbenre • (?)djefare • (?)wbenre • Awtibre • Herwibre • Nebsenre • Sekheperenre • Djedkherure • Sankhibre • Kanefertumre • Sekhem(?)re • Kakemetre • Neferibre • A(?) • Kha(?)re • Ankhkare • Semen(?)re • Djed(?)re • Senefer(?)re • Menibre • Djed(?)re • Inek(?) • I(?) • Ip(?) • Hebi • Aped • Hepw • Shemsu • Meni(?) • Wrkai • (?)kare • (?)kare • Hepu(?) (albo (?)nre) • (?)annati (albo (?)kare) • Bebnem • Iuf(?) • Seth II • Sinu • Hor III • Nibef • Penestensepti • Kherhemwetshepsut • Khuihemwet XV Maibre Szeszi/Salitis • Meruserre Jakobher • Seuserence Chain • Auserre Apopi • Nebchepeszre Apopi • Aakenenre Apopi • Aasehere Chamudi XVI Anat-Her • Weser-Anat • Semqen • Seket • Wasa (Wadj(ed)) • Qar • Seneferanchre Pepi III • Beb-ankh • Nebmaatre • Nikare II • Meribre • Aahetepre • Aaneterre • Nebwankhre • Ahetepre • Nebweserre • Khaweserre • Khaimure • Yakob-baal • Yakobner) • Yam • Amu • Nia(?) XVII Nebucheperure Antef V • Sechemre Uahchau Rehotep • Sobekemsaf I • Sechemre Sementaui Dżehuti • Mentuhotep VII • Nibirau I • Nibirau II • Semenenre • Seuserenre • Sobekemsaf II • Antef VI • Antef VII • Senachtenre Ahmose • Sekenenre Tao (albo Taa) • Kamose   Okres Dynastia Faraonowie Nowe Państwo (ok. 1567–1085) XVIII Ahmose I • Amenhotep I • Totmes I • Totmes II • Hatszepsut • Totmes III • Amenhotep II • Totmes IV • Amenhotep III • Echnaton • Semenchkare • Neferneferuaton • Tutanchamon • Aj • Horemheb XIX Ramzes I • Seti I • Ramzes II (Wielki) • Merenptah • Amenmes • Seti II • Siptah • Tauseret • Jarsu? XX Setnacht • Ramzes III • Ramzes IV • Ramzes V • Ramzes VI • Ramzes VII • Ramzes VIII • Ramzes IX • Ramzes X • Ramzes XI 3. Przejściowy (1085–730) XXI Smendes I • Amenemnesu • Psusennes I • Amenemope • Osorkon Starszy • Siamon • Psusennes II XXII Szeszonk I • Osorkon I • Harsiese I • Takelot I • Osorkon II • Szeszonk II • Takelot II • Szeszonk III • Pimaj • Szeszonk IV XXIII Padibastet • Iuput I • Szeszonk V • Osorkon III • Takelot III • Rudżamon • Iuput II • Osorkon IV   Okres Dynastia Faraonowie Epoka Późna (730–305) XXIV Tefnacht • Bakenrenef XXV Pianchi • Szabaka • Szabataka • Taharka • Tanutamon XXVI Necho I • Psametych I • Necho II • Psametych II • Apries • Ahmose II • Psametych III XXVII Kambyzes II • Dariusz I Wielki • Kserkses I • Artakserkses I • Kserkses II • Sogdianos • Dariusz II • Artakserkses II XXVIII Amyrtajos XXIX Neferites I • Achoris • Psamutis • Neferites II XXX Nektanebo I • Tachos • Nektanebo II XXXI Artakserkses III Ochos • Arses • Chabbasz • Dariusz III Hellenistyczny (305–30) Argeadzi Aleksander Wielki • Filip Arrhidaeus • Aleksander IV Macedoński (koregent) Lagidzi Ptolemeusz I Soter I • Ptolemeusz II Filadelfos • Ptolemeusz III Euergetes I • Ptolemeusz IV Filopator I • Ptolemeusz V Epifanes • Ptolemeusz VI Filometor • Ptolemeusz VII Neos Filopator II • Ptolemeusz VIII Euergetes II Fyskon • Ptolemeusz IX Soter II Lathyros • Ptolemeusz X Aleksander I (koregent) • Kleopatra III (koregentka) • Kleopatra Berenike III • Ptolemeusz XI Aleksander II (koregent) • Ptolemeusz XII Neos Dionizos • Kleopatra VI Tryfajna III • Berenike IV • Kleopatra VII Filopator • Ptolemeusz XIII (koregent) • Ptolemeusz XIV (koregent) • Ptolemeusz XV Cezarion (koregent) Rzymski (od 30) cesarze rzymscy • cesarze bizantyńscy