Chelatacja (medycyna)

Chelat metal-EDTA

Chelatacja (terapia chelatacyjna) – metoda terapeutyczna polegająca na, najczęściej pozajelitowym (dożylnym), niekiedy doustnym, podawaniu czynników chelatujących (chelatorów); powszechnie akceptowana w medycynie przy zatruciu metalami ciężkimi, w celu usunięcia ich z organizmu i przy hiperkalcemii lub zatruciu preparatami naparstnicy, w celu obniżenia poziomu wapnia (następuje związanie jonów metalu w usuwany z organizmu chelat, chelatorami są często chelaty metalu o niższym powinowactwie chemicznym do liganda niż metal usuwany, w przypadku metali ciężkich - wapnia, w przypadku wapnia - sodu, następuje uwolnienie metalu o niższym powinowactwie i związanie o wyższym); bardziej kontrowersyjnym wskazaniem są różnorodne formy schorzeń miażdżycowych układu sercowo-naczyniowego, m.in. choroba wieńcowa (podaje się wówczas jako chelator sól dwusodową EDTA we wlewach kroplowych).

Stosowanie terapii chelatacyjnej w innych przypadkach niż konieczność usunięcia nadmiaru kationów metalu uważane jest za kontrowersyjne, ponieważ nie ma wystarczających danych o jej skuteczności uzyskanych w badaniach klinicznych. W 2003 rozpoczęły się zakrojone na pięć lat badania kliniczne nad tą terapią w chorobie wieńcowej prowadzone przez amerykańskie Narodowe Centrum Medycyny Komplementarnej i Alternatywnej (NCCAM). We wrześniu 2008 zostały one zawieszone po przeprowadzonym śledztwie w sprawie niedokładnego informowania pacjentów o możliwych skutkach ubocznych eksperymentu.

W roku 2013 opublikowano wyniki badań nad skutecznością terapii chelatacyjnej, prowadzone na grupie ponad 1700 pacjentów, którzy przebyli w przeszłości zawał serca[1][2]. Stwierdzono umiarkowany, ale statystycznie znaczący korzystny skutek terapii chelatacyjnej. Szef zespołu badawczego, Gervasio A. Lamas z Centrum Medycznego Mount Sinai z Miami na Florydzie, stwierdził, że „badania pokazały, że terapia chelatacyjna może być bezpiecznie prowadzona, gdy są stosowane sztywne wskaźniki kontroli jakości i że w tych warunkach terapia przynosi umiarkowaną korzyść”. Dyrektor NHLBI, Gary H. Gibbons, wskazał na potrzebę dalszych badań tej metody.

Po wejściu w 2013 roku w życie wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczących stabilnej choroby wieńcowej (ChW) w roku 2014 opublikowano uaktualnienie wytycznych towarzystw kardiologicznych amerykańskich i kanadyjskiego[3]. Terapia chelatująca w leczeniu chorób na podłożu miażdżycowym i w prewencji incydentów sercowo-naczyniowych awansowała w nich z klasy III (nieprzydatna/nieskuteczna) do klasy IIb/B (dane potwierdzające skuteczność pochodzą z pojedynczego badania klinicznego z randomizacją lub z kilku dużych badań bez randomizacji)[4]. Pojedyncze badanie z randomizacją wykazało granicznie istotne zmniejszenie ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych w grupie aktywnie leczonej.

Skutki uboczne chelatacji mogą obejmować: hipokalcemię[5][6][7][8], nadczynność przytarczyc i zmniejszony poziom ferrytyny we krwi – dotyczą chelatacji deferoksyaminą[8], dotyczy chelatacji EDTA: arytmia, nudności, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, bóle głowy, zmęczenie[9], poczucie osłabienia[5]. Możliwe jest również działanie toksyczne na nerki[5][9].

Historia

Odkrycie reakcji i pierwsze zastosowania

Teorię wiązań metal-ligand, która stała się podstawą praktycznych zastosowań chelatacji w przemyśle i medycynie opracował w 1893 Alfred Werner[10], a rozwinęli w 1920 Morgan i Drew[11]. W latach 30. XX wieku reakcje chelatacji były już powszechnie stosowane. Na przykład w przemyśle tekstylnym jako chelator wapnia był stosowany kwas cytrynowy. Sole tego kwasu używane były w medycynie (laboratoryjnej analityce medycznej i transfuzjologii) jako antykoagulant. W Niemczech opracowano pierwszą metodę syntezy kwasów poliaminokarboksylowych, jednym z których był EDTA (patent 1935). Bersworth opracował udoskonaloną metodę syntezy EDTA (patent 1943). EDTA zaczęto stosować jako antykoagulant[12].

Terapia chelatacyjna jako terapia antytoksyczna

We wczesnych latach 40. XX wieku po raz pierwszy zastosowano czynnik chelatujący (cytrynian sodu) w terapii pacjentów z zatruciem ołowiem[13]. W 1945 opracowano metodę stosowania czynnika chelatującego (2, 3 - dimerkaptopropanolu) jako antidotum przeciwko gazowi bojowemu zawierającego arsen - luizytowi (tzw. BAL - British Anti-Lewisite)[14]. We wczesnych latach 50. XX wieku zaczęto stosować do usuwania ołowiu z organizmu sól wapniową EDTA[15][16][17][18][19][20][21][22], a jako terapię w hiperkalcemii sól dwusodową EDTA[23][24][25][26]. Badano także możliwości stosowania czynników chelatujących, w tym EDTA do przyspieszenia usuwania z organizmu substancji (a zwłaszcza metali ciężkich) promieniotwórczych (przy skażeniu promieniotwórczym)[27][28][29][30][31]. Na przełomie lat 50. i 60. XX wieku zaczęto badać możliwość stosowania soli sodowej EDTA w terapii zatrucia naparstnicą[32][33][34][35][36][37].

Wczesne próby oceny niebezpieczeństwa terapii chelatacyjnej (nefrotoksyczności EDTA)

Ze względu na to, iż EDTA nie jest metabolizowany w organizmie, lecz wydalany w postaci niezmienionej przez nerki[38] istotna jest w zasadzie jedynie ocena jego nefrotoksyczności. W 1952 Bauer i współpracownicy stwierdzili ostrą i podostrą toksyczność soli sodowej i wapniowej EDTA stosowanych w dawkach 10 g, w szybkim wstrzyknięciu dożylnym (czyli w dawce ponad trzykrotnie wyższej od obecnie stosowanej dawki terapeutycznej i przy odmiennym niż stosowany obecnie sposobie podawania)[39]. W 1955 potwierdzono zmiany patologiczne przy takim stosowaniu soli sodowej EDTA w terapii hiperkalcemii[40], a w 1956 i następnych nefrotoksyczność przy podobnie stosowanej soli wapniowej EDTA w zatruciu metalami ciężkimi[41][42][43][44]. W 1963 Foreman obszernie opisał toksyczność EDTA przy takim dawkowaniu[45]. Jednakże autorzy późniejszych prac[46][47][48][49][50] stwierdzali, że prawidłowo dawkowany i podawany EDTA jest całkowicie bezpieczny.

Pierwszy okres stosowania terapii chelatacyjnej w schorzeniach miażdżycowych

Od 1953 dr Norman Clarke i jego współpracownicy ze Szpitala Opatrzności Bożej z Detroit, opierając się na tym, że wapń stanowi istotną część płytki miażdżycowej, a sól dwusodowa EDTA chelatuje wapń, zaczęli stosować terapię chelatacyjną tym związkiem u chorych ze schorzeniami miażdżycowymi układu sercowo-naczyniowego[51][52]. W 1956 spośród 20 pacjentów z dusznicą bolesną (angina pectoris) poddanych terapii chelatacyjnej z użyciem EDTA, u 19 stwierdzili "znaczącą (remarkable) poprawę"[53]. W 1960 Kitchell i Meltzer ze Szpitala Prezbiteriańskiego w Filadelfii opublikowali pracę przedstawiającą dobre wyniki przy stosowaniu terapii chelatacyjnej w chorobie wieńcowej[54]. Aczkolwiek u żadnego z 10 pacjentów bezpośrednio po podaniu serii 20 wlewów EDTA nie stwierdzili poprawy, to po 3 miesiącach od kuracji poprawę tę stwierdzili u 9 z 10 pacjentów. Autorzy ci potwierdzili skuteczność i wartość terapii w kolejnym artykule[55], a następnie w oparciu o materiał z 2000 wlewów u 81 pacjentów w okresie 2 lat donieśli o niskiej toksyczności EDTA (nie stwierdzili żadnych istotnych efektów toksycznych przy prawidłowym dawkowaniu - 3 g w roztworze 0,5%, we wlewie powolnym 2,5 - 3 h)[56]. Ich praca potwierdziła pogląd Sevena[49] opublikowany w zbiorze materiałów z dwu sympozjów poświęconych terapii chelatacyjnej[57], że dzienna dawka terapeutyczna nie powinna przekroczyć 50 mg/kg m. c., a szybkość podawania 16,6 mg/min.

Oceny negatywne terapii chelatacyjnej w schorzeniach miażdżycowych układu sercowo-naczyniowego i ich analiza

1. Artykuł Kitchella i współpracowników.

W kwietniu 1963 Kitchell i wsp. opublikowali artykuł, w którym, wbrew swoim wcześniejszym publikacjom, krytycznie odnoszą się do terapii chelatacyjnej[58]. Przedstawiają w nim 38 pacjentów (10 z pracy[54] i 28 późniejszych). Wskazują, że choć po 3 miesiącach po kuracji 20 wlewów EDTA 71% wykazało poprawę subiektywną, 64% obiektywną poprawę tolerancji na wysiłek, a 42% poprawę obrazu EKG, to terapia nie była skuteczna, gdyż po 18 miesiącach od kuracji większość pacjentów wykazała ponowne pogorszenie, a jedynie 42% nadal wykazywało poprawę. Jednak Cranton i Frackelton[59] wskazują, że dane przedstawione w tym artykule nie upoważniają do takiego wniosku.

2. Badania heidelberskie.

W 1985 przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych na zlecenie niemieckiej firmy farmaceutyczniej Thiemann AG przez Uniwersytet w Heidelbergu[60]. Porównano w nich grupę pacjentów z chromaniem przestankowym, którzy otrzymali 20 wlewów EDTA, z grupą, która otrzymywała preparat firmy Thiemann - bencyklan. Bezpośrednio po kuracji u pacjentów pierwszej grupy maksymalny dystans przebyty bez bólu (MWD) zwiększył się o 70%, a drugiej o 76%, co uznano za wynik nieznaczący statystycznie. Rezultaty badania prezentowano jako porównanie chelatacji z placebo, co nie było prawdą, bo bencyklanu za placebo uznać nie sposób. Nie opublikowano wyników pacjentów po 12 tygodniach od kuracji, gdy w pierwszej grupie dystans zwiększył się do 182% (czyli o dalsze 12% wartości wyjściowej), podczas gdy w drugiej już się nie zwiększył[61]. Poza tym dane 4 pacjentów z pierwszej grupy, o najwyższym przyroście dystansu, nie zostały uwzględnione w obliczeniach statystycznych. Po uwzględnieniu tych danych średni wzrost dystansu w pierwszej grupie wynosi 400%, 5 razy więcej niż w drugiej[62][63].

3. Badania duńskie.

W latach 1991 - 1992 opublikowano wyniki badań grupy duńskich chirurgów naczyniowych[64][65]. 153 pacjentów z chromaniem przestankowym podzielono na otrzymujących EDTA i otrzymujących placebo (roztwór soli fizjologiczniej). W pierwszej grupie przed kuracją średni MWD wynosił 119 m, w drugiej 157 m. Po kuracji MWD w pierwszej grupie wzrósł o 51,3%, do 170 m, w drugiej o 23,6%, do 194 m. Autorzy uznali różnicę między grupami za nieznaczącą statystycznie. Jednak Duński Komitet Dochodzeń w sprawie Nieuczciwości w Nauce stwierdził nieprawidłowości w przeprowadzeniu tych badań[66]. Cranton i Frackelton[61] sądzą, że mimo wykazanego tendencyjnego doboru grup (grupa otrzymująca placebo miała przed kuracją wyraźnie większy MWD), wyniki wcale nie potwierdzają wniosków autorów, a raczej przemawiają na korzyść chelatacji.

4. Badania nowozelandzkie.

W 1994 w Szkole Medycznej Otago w Dunedin w Nowej Zelandii przeprowadzono badania porównujące grupę pacjentów z chromaniem przestankowym, którzy otrzymali 20 wlewów EDTA, z grupą pacjentów, którzy otrzymali placebo[67]. MWD w grupie otrzymującej EDTA wzrósł o 25,9%, a w grupie z placebo o 14,8%, co uznano za wynik nieistotny statystycznie. Jednak analiza danych z badań[63][68] wykazała, że wzrost w grupie z placebo był wynikiem poprawy u tylko jednego pacjenta, u którego z nieznanych przyczyn MWD zwiększył się o prawie 500 m. Bez tego pacjenta MWD w grupie z placebo nie tylko nie wzrósł, ale zmniejszył się w porównaniu ze stanem sprzed kuracji, co jest wynikiem bardzo istotnym statystycznie.

Współczesne badania efektów terapii chelatacyjnej.

Badania autorskie.

1. Poczynając od 1982 opublikowana została seria artykułów McDonagha, Rudolpha i Cheraskina prezentująca wyniki badań nad wpływem terapii chelatacyjnej EDTA na liczne wskaźniki laboratoryjne i kliniczne.

Pozytywny skutek terapii został wskazany w odniesieniu do:

HDL - cholesterolu[69]
cholesterolu całkowitego[70]
stosunku cholesterol całkowity/HDL - cholesterol[71]
kreatyniny osoczowej[72]
azotu mocznikowego w krwi[73]
zależności częstości akcji serca od wysiłku[74]
skurczowego ciśnienia tętniczego[75]

2. Badano metodą okulocerebrowaskulometryczną zmianę w zwężeniu naczyń mózgowych[76] (poprawa średnio o 18%, 88% pacjentów wykazywało poprawę przepływu naczyniowego) i metodą Dopplera zmianę wskaźnika kostkowo-ramiennego skurczowego ciśnienia tętniczego u pacjentów ze zwężeniem naczyń obwodowych kończyn dolnych[77].

3. Casdorph opublikował artykuły wskazujące na skuteczność terapii chelatacyjnej w miażdżycy naczyń wieńcowych[78], zaburzeniu krążenia mózgowego[79] i zaburzeniach krążenia obwodowego w kończynach[80] (4 pacjentów zagrożonych amputacją).

4. Za wartościową w miażdżycy terapię chelatacyjną uważali autorzy badań w Związku Radzieckim[81][82] i Czechosłowacji[83].

5. Olszewer i Carter przedstawili wyniki terapii chelatacyjnej u 2870 pacjentów[84], stosując zarówno obiektywne, jak i subiektywne kryteria poprawy. Pacjenci z niedokrwienną chorobą serca wykazali poprawę w 93,5% przypadków, z chorobami naczyń obwodowych w 98,6%, a ze schorzeniami naczyń mózgowych w 54%. Ci sami autorzy przedstawili też wyniki pilotażowego, na niewielkiej grupie, badania metodą podwójnie ślepej próby zastosowania EDTA w chorobach naczyń obwodowych[85].

6. Blumer i Cranton stwierdzili[86], że z grupy 50 pacjentów poddanych terapii chelatacyjnej solą wapniową EDTA (ze względu na narażenie na kontakt z ołowiem) w trakcie następnych 18 lat tylko 1 zmarł na chorobę nowotworową, podczas gdy z grupy kontrolnej, liczącej 172 osoby, na choroby nowotworowe zmarło 30.

Metaanalizy.

W 1993 opublikowano[87] metaanalizę 19 opublikowanych artykułów obejmujących 22765 pacjentów, z których 87% wykazało kliniczną poprawę w kryteriach obiektywnych, ze współczynnikiem korelacji 0,88 między terapią chelatacyjną EDTA a poprawą.

W 1994 opublikowano[88] metaanalizę 32 nieopublikowanych zestawów danych obejmujących 1241 pacjentów, z których poprawę wykazało 88%, z identycznym współczynnikiem korelacji 0,88.

Autyzm

Chelatacja została niesłusznie wypromowana jako efektywna metoda w terapii autystów, zaś rodzice otrzymują fałszywe diagnozy zatrucia metalami, by móc poddać się tej procedurze[89]. Według danych z 2008 roku, do 7% dzieci z autyzmem[90] zostało poddanych chelatacji. Rodzice albo poddają swoje dzieci leczeniu zatrucia ołowiem, rtęcią lub innym metalem, albo kupują niepoddane regulacjom suplementy, w szczególności DMSA (kwas dimerkaptobursztynowy) i kwas liponowy[91]. Aspies For Freedom, organizacja walcząca o prawa osób ze spektrum autyzmu, uznaje chelatację za nieetyczną i potencjalnie szkodliwą. Istnieje niewiele badań, które wspierałyby hipotezę o skuteczności chelatacji w terapii autyzmu[92][90][93][94][95][96].

Współczesne badania ewentualnych, nerkowych skutków ubocznych terapii chelatacyjnej - nefrotoksyczności.

Zarówno prace oceniające wpływ EDTA na funkcję nerek przez badanie kreatyniny osoczowej[72] i azotu mocznikowego w krwi (BUN)[73], jak i przez badanie klirensu kreatyniny[97], nie wykazały, przy właściwym dawkowaniu[98][99], żadnego wpływu nefrotoksycznego, a nawet badania klirensu kreatyniny wykazały niewielką poprawę funkcji nerek po kuracji[97][100]. Jednakże możliwe jest profilaktyczne monitorowanie funkcji nerek podczas terapii[101].

Przypisy

  1. ↑ Gervasio A. Lamas i inni, Effect of disodium EDTA chelation regimen on cardiovascular events in patients with previous myocardial infarction: the TACT randomized trial, „Journal of the American Medical Association”, 309 (12), 2013, s. 1241–1250, DOI: 10.1001/jama.2013.2107, PMID: 23532240, PMCID: PMC4066975.
  2. ↑ Chelation Therapy May Help Reduce Cardiovascular Events, National Institutes of Health (NIH), 8 kwietnia 2013 [dostęp 2018-01-14] (ang.).
  3. ↑ Piotr Kübler, Waldemar Banasiak Stabilna choroba wieńcowa – postępy 2014
  4. ↑ Klasy zaleceń i poziomy wiarygodności dowodów naukowych według European Society of Cardiology za: Anna Maria Frycz-Kurek, Piotr Buchta, Janusz Szkodziński Stabilna choroba wieńcowa — epidemiologia, diagnostyka, wybór postępowania
  5. ↑ a b c Dugald MR Seely, Ping Wu, Edward J Mills, EDTA chelation therapy for cardiovascular disease: a systematic review, „BMC Cardiovascular Disorders”, 5, 2005, s. 32, DOI: 10.1186/1471-2261-5-32, PMID: 16262904, PMCID: PMC1282574.
  6. ↑ Gervasio A Lamas, Ian Ergui, Chelation therapy to treat atherosclerosis, particularly in diabetes: Is it time to reconsider?, „Expert review of cardiovascular therapy”, 14 (8), 2016, s. 927–938, DOI: 10.1080/14779072.2016.1180977, PMID: 27149141, PMCID: PMC5105603.
  7. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Deaths associated with hypocalcemia from chelation therapy – Texas, Pennsylvania, and Oregon, 2003-2005, „Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR)”, 8, 55, 2006, s. 204-207, PMID: 16511441, JSTOR: 23316353.
  8. ↑ a b Silas W. Smith, The Role of Chelation in the Treatment of Other Metal Poisonings, „Journal of Medical Toxicology”, 9 (4), 2013, s. 355–369, DOI: 10.1007/s13181-013-0343-6, PMID: 24113858, PMCID: PMC3846962.
  9. ↑ a b Swaran J.S. Flora, Vidhu Pachauri, Chelation in Metal Intoxication, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, 7 (7), 2010, s. 2745–2788, DOI: 10.3390/ijerph7072745, PMID: 20717537, PMCID: PMC2922724.
  10. ↑ Halstead BW. The Scientific Basis of EDTA Chelation Therapy. Colton, Calif: Golden Quill Publishers, Inc.;1979.
  11. ↑ Morgan, Gilbert T., Drew, Harry Dugald Keith. Researches on residual affinity and co-ordination. Part II. Acetylacetones of selenium and tellurium. „Journal of the Chemical Society, Transactions”. 117, s. 1456-1465, 1920. DOI: 10.1039/CT9201701456 (ang.). 
  12. ↑ Popovici A, Rubin M. EDTA as an anticoagulant in clinical laboratory studies. Soc Exper Biol Med 1950;74:415-417.
  13. ↑ Seymour S. Kety, T.V. Letonoff, Treatment of Lead Poisoning with Sodium Citrate, „Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine”, 46 (3), 1941, s. 476–477, DOI: 10.3181/00379727-46-12033p (ang.).
  14. ↑ Peters, R.A., Stocken, L.A., Thompson, R.H.S.. British Anti-Lewisite (BAL). „Nature”. 156, s. 616, 1945. DOI: 10.1038/156616a0. 
  15. ↑ E.L. Belknap, EDTA in the treatment of lead poisoning, „Industrial Medicine & Surgery”, 21 (6), 1952, s. 305–306, PMID: 14945884.
  16. ↑ Use of calcium ethylenediaminetetraacetate in treating heavy-metal poisoning, „A.M.A. Archives of Industrial Hygiene and Occupational Medicine”, 7 (2), 1953, s. 137–147, PMID: 13007209.
  17. ↑ M. Rubin i inni, Enhancement of lead excretion in humans by disodium calcium ethylene-diamine tetraacetate, „Science”, 117 (3050), 1953, s. 659–660, DOI: 10.1126/science.117.3050.659, PMID: 13056650.
  18. ↑ H. Foreman i inni, Use of calcium ethylenediaminetetraacetate in cases of lead intoxication, „A.M.A. Archives of Industrial Hygiene and Occupational Medicine”, 7 (2), 1953, s. 148–151, PMID: 13007210.
  19. ↑ J.B. Sidbury, J.C. Bynum, L.L. Fetz, Effect of chelating agent on urinary lead excretion; comparison of oral and intravenous administration, „Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine. Society for Experimental Biology and Medicine”, 82 (2), 1953, s. 226–228, PMID: 13037852.
  20. ↑ H. Foreman, Use of chelating agents in treatment of metal poisoning (with special emphasis on lead), „Federation Proceedings”, 20 (3, cz. 2), 1961, s. 191–196, PMID: 13894041.
  21. ↑ R.A. Kehoe, Value of calcium disodium ethylenediaminetetraacetate and British anti-lewisite in therapy of lead poisoning, „Federation Proceedings”, 20 (3, cz. 2), 1961, s. 196–199, PMID: 14454838.
  22. ↑ H.L. Hardy, Clinical experience with the use of calcium disodium ethylenediaminetetraacetate in the therapy of lead poisoning, „Federation Proceedings”, 20 (3, cz. 2), 1961, s. 199–202, ISSN 0014-9446, PMID: 13904651 [dostęp 2018-01-08].
  23. ↑ H. Spencer i inni, Removal of calcium in man by ethylenediamine tetra-acetic acid. A metabolic study, „The Journal of Clinical Investigation”, 31 (12), 1952, s. 1023–1027, DOI: 10.1172/JCI102694, PMID: 13011191, PMCID: PMC436507.
  24. ↑ Dudley, H. R., Ritchie, A.C., Schilling, A., Baker, W. H.. Pathologic Changes Associated with the Use of Sodium Ethylene Diamine Tetra-Acetate in the Treatment of Hypercalcemia. „New England Journal of Medicine”. 252 (9), s. 331-337, 1955. DOI: 10.1056/NEJM195503032520901. 
  25. ↑ H. Spencer i inni, Studies on the effect of ethylenediaminetetraacetic acid in hypercalcemia, „The Journal of Laboratory and Clinical Medicine”, 47 (1), 1956, s. 29–41, PMID: 13295659.
  26. ↑ Spencer, Herta. Studies of the effect of chelating agents in man. „Annals of the New York Academy of Sciences”. 88 (2), s. 435-449, 1960. DOI: 10.1111/j.1749-6632.1960.tb20041.x (ang.). 
  27. ↑ Hiram Hart, Daniel Laszlo, Modification of the Distribution and Excretion of Radioisotopes by Chelating Agents, „Science”, 118 (3053), 1953, s. 24–25, DOI: 10.1126/science.118.3053.24, PMID: 13076163.
  28. ↑ Cohen SH, Gong JK, Fishler MC. Ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA) treatment of internal radioactive contamination. Nucleonics 1953;11:56-61.
  29. ↑ Foreman H. The use of chelating agents for accelerating excretion of radioelements. J Pharmac Assoc 1953;42:629-632.
  30. ↑ Schubert J. Radioelement removal by chelating agents: application of mass action laws and other factors. Fed Proc 1961; 20 (Part II Supp) 10:219-222.
  31. ↑ Catsch A. Radioactive metal mobilization. Fed Proc 1961;20 (Part II Supp) 10:206-218.
  32. ↑ J.L. Rosenbaum, D. Mason, M.J. Seven, The effect of disodium EDTA on digitalis intoxication, „The American Journal of the Medical Sciences”, 240, 1960, s. 111–118, DOI: 10.1097/00000441-196007000-00009, PMID: 14438909.
  33. ↑ Sidney Jick, Robert Karsh, The effect of calcium chelation on cardiac arrhythmias and conduction disturbances, „The American Journal of Cardiology”, 4 (3), 1959, s. 287–293, DOI: 10.1016/0002-9149(59)90041-4.
  34. ↑ Surawicz B, MacDonald MG, Kaljot V, et al. Treatment of cardiac arrhythmias with salts of ethylenediamine tetraacetic acid (EDTA). Am Heart J 1959;58:493-503.
  35. ↑ Surawicz B. Use of the chelating agent, EDTA, in digitalis intoxication and cardiac arrhythmias. Prog Cardiovasc Dis 1959;60:432-443.
  36. ↑ Szekely P, Wynne NA. Effects of calcium chelation of digitalis-induced cardiac arrhythmias. Brit Heart J 1963;25:589-594.
  37. ↑ Eliot RS, Blount Jr. SG. Calcium, chelates, and digitalis, a clinical study. Am Heart J 1961;62:7-21.
  38. ↑ Foreman H, Trujillo T. Metabolism of carbon 14 labeled ethylenediaminetetraacetic acid in human beings. J Lab Clin Med 1954;43:566-571.
  39. ↑ Bauer RO, Rullo FR, Spooner C, et al. Acute and subacute toxicity of ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA) salts. Fed Proc 1952;11:321-327.
  40. ↑ Dudley HR, Ritchie A, Schilling A, et al. Pathologic changes associated with the use of sodium ethylene diamine tetraacetate in the treatment of hypercalcemia. N Engl J Med 1955;252:331-334.
  41. ↑ Foreman H, Finnegan C, Lushbaugh CC. Nephrotoxic hazard from uncontrolled edathamil calcium-disodium therapy. J Am Med Assoc 1956;160:1042-1046.
  42. ↑ Vogt W. A case of necrotizing nephrosis after treating a man for chronic lead poisoning with large doses of EDTA. Dosen Schweiz Med Wchnschr 1957;87:665.
  43. ↑ Brugsch HG. Fatal cases involving EDTA (Edathamil) therapy for lead poisoning. AMA Arch Indust Health 1959;20:285-292.
  44. ↑ Reuber MD, Bradley JE. Acute versenate nephrosis occurring as a result of treatment for lead intoxication. J Am Med Assoc 1960;174:263-269.
  45. ↑ Foreman H. Toxic side effects of ethylenediaminetetraacetic acid. J Chron Dis 1963;16:319-323.
  46. ↑ Schwartz SL, Hayes JR, Ide RS, et al. The nephrotoxicity of ethylenediaminetetraacetic acid. Biochem Pharmacol 1966;15:377-389.
  47. ↑ Schwartz SL, Johnson CB, Hayes JR, et al. Subcellular localization of EDTA in the proximal tubular cell of the rat kidney. Biochem Pharmacol 1967;16:2413-2419.
  48. ↑ Schwartz SL, Johnson CB, Doolan PD. Study of the mechanism of renal vacuologenesis induced in the rat by ethylenediaminetetraacetate. Molecular Pharmacol 1970;6:54-60.
  49. ↑ a b Seven MJ. Observations on the toxicity of intravenous chelating agents. In: Seven Johnson LA (Eds). Metal-Binding in Medicine. Philadelphia: J.B. Lippincott Co.; 1960: pp 95-103.
  50. ↑ Cranton EM. Kidney effects of ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA): a literature review. J Holistic Med 1982;4:152-157.
  51. ↑ Clarke NE, Clarke CN, Mosher RE. The "in vivo" dissolution of metastatic calcium: and approach to atherosclerosis. Am J Med Sci 1955;229:142-149.
  52. ↑ Clarke Sr. NE. Atherosclerosis, occlusive vascular disease and EDTA. Am J Cardiol 1960;6:223-236.
  53. ↑ Clarke NE, Clarke CN, Mosher RE. Treatment of angina pectoris with disodium ethylenediaminetetraacetic acid. Am J Med Sci 1956;232:654-666.
  54. ↑ a b Meltzer LE, Ural ME, Kitchell JR. The treatment of coronary artery disease with disodium EDTA. In: Seven JJ, Johnson LA (Eds). Metal Binding in Medicine. Philadelphia, PA: J.B. Lippincott Co.; 1960. pp 132-136.
  55. ↑ J.R. Kitchell, L.E. Meltzer, M.J. Seven, Potential uses of chelation methods in the treatment of cardiovascular diseases, „Progress in Cardiovascular Diseases”, 3, 1961, s. 338–349, DOI: 10.1016/S0033-0620(61)90001-9, PMID: 13756462.
  56. ↑ Meltzer LE, Kitchell JR, Palmon F. The long term use, side effects, and toxicity of disodium ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA). Am J Med Sci 1961;242:51-57.
  57. ↑ Seven MJ, Johnson LA (Eds). Metal-Binding in Medicine. Philadelphia: J.B. Lippincott Co.; 1960.
  58. ↑ J.R. Kitchell i inni, The treatment of coronary artery disease with disodium EDTA. A reappraisal, „The American Journal of Cardiology”, 11, 1963, s. 501–506, DOI: 10.1016/0002-9149(63)90011-0, PMID: 14033183.
  59. ↑ Cranton EM, Frackelton JP. The current status of EDTA chelation therapy in the treatment of occlusive arterial disease. J Holist Med 1982;4:24-33.
  60. ↑ Diehm C, Wilhelm C, Poeschl J. Effects of EDTA-Chelation Therapy in Patients with Peripheral Vascular Disease—A Double-Blind Study. An unpublished study performed by the Department of Internal Medicine, University of Heidelberg, Heidelberg, Germany in 1985. Presented as a paper before the International Symposium of Atherosclerosis, Melbourne, Australia, October 14,1985.
  61. ↑ a b Cranton EM, Frackelton JP. Scientific Rationale for EDTA Chelation Therapy in Treatment of Atherosclerosis and Diseases of Aging. 2001
  62. ↑ Carter JP. If EDTA chelation therapy is so good, why is it not more widely accepted? Journal of Advancement in Medicine 1989;2(l&2):213-226.
  63. ↑ a b Chappell LT. Disputes author's conclusions on effectiveness of EDTA chelation therapy. Alternative Therapies Sep 1996;2(5):16-17.
  64. ↑ Sloth-Nielsen J, Guldager B, Mouritzen C, et al. Arteriographic findings in EDTA chelation therapy on peripheral arteriosclerosis Am J Surg 1991;162:122-125.
  65. ↑ Guldager B, Jelnes R, Jorgensen SJ, et al. EDTA treatment of intermittent claudication — a double-blind, placebo-controlled study. J Int Med 1992;231:261-267.
  66. ↑ Dishonesty Dishonesty (UWU). Conclusion conceming complaints in connections with trial of EDTA versus placebo in the treatment of arteriosclerosis. Danish Research Councils.
  67. ↑ Van Rij A, Solomon C, Packer S, et al. Chelation therapy for intermittent claudication: a double-blind, randomized, controlled trial. Circulation 1994;90:1194-1199.
  68. ↑ Godfrey MD, Chappell LT. Chelation Therapy for intermittent claudication — a re-appraisal. NZ Med J 1996;109:83.
  69. ↑ McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. The homeostatic effect of EDTA with supportive multivitamin trace mineral supplementation upon high-density lipoproteins (HDL). J Osteopath Physicians Surgeons of California 1982;8:34.
  70. ↑ McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. The effect of intravenous disodium ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA) upon blood cholesterol levels in a private practice environment. J Internat Acad Prev Med 1982;7:5-12.
  71. ↑ McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. The influence of EDTA salts plus multivitamin mineral therapy upon total serum cholesterol/high density lipoprotein cholesterol. Med Hypoth 1982;9:643-646.
  72. ↑ a b McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. The effect of EDTA salts plus supportive multivitamins-trace mineral supplementation upon renal function: a study of serum creatinine. J Holist Med 1982;4:146-151.
  73. ↑ a b McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. The effect of EDTA chelation therapy plus supportive multivitamin mineral supplementation upon renal function: a study in blood urea nitrogen (BUN). J Holist Med 1982;5:21-23.
  74. ↑ Cheraskin E, Wussow DG, McDonagh EW, et al. Effect of EDTA chelation and supportive multivitamin/trace mineral supplementation with and without physical activity on the heart rate. J Internat Acad Prev Med 1984;8:5-9.
  75. ↑ McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E, et al. The effect of EDTA chelation and supportive multivitamin/trace mineral supplementation with and without physical activity upon systolic blood pressure. J Orthomol Psychiat 1984;13:1-9.
  76. ↑ McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. An oculocerebrovasculometric analysis of the improvement in vascular stenosis following EDTA chelation therapy. J Holist Med 1982;4:21-23.
  77. ↑ McDonagh EW, Rudolph CJ, Cheraskin E. The effect of EDTA chelation therapy plus multivitamin/trace mineral supplementation upon vascular dynamics: ankle/brachial doppler systolic blood pressure ratio, J Holist Med 1985;7:16-22.
  78. ↑ Casdorph HR, EDTA chelation therapy: efficacy in arteriosclerotic heart disease. J Holistic Med 1981;3:53-59.
  79. ↑ Casdorph HR. EDTA chelation therapy: efficacy in brain disorders. J Holistic Med 1981;3:101-117.
  80. ↑ Casdorph HR, Farr CH. Treatment of peripheral arterial occlusion, an alternative to amputation. J Holist Med 1983;5:3-15.
  81. ↑ Aronov DM. The treatment of atherosclerotic patients with calcification of the arteries with Trilon-B (disodium salt of EDTA). Klin Med 1963;41:19-23.
  82. ↑ Nikitina EK The treatment of atherosclerosis with Trilon B. Kardiologica 1972;12:137.
  83. ↑ O. Brücknerová, J. Tulácek, [Chelates in the treatment of occlusive arteriosclerosis], „Vnitřní lékařství”, 18 (8), 1972, s. 729–736, PMID: 4626555 (cz.).
  84. ↑ Olszewer E, Carter JP. EDTA chelation therapy: a retrospective study of 2,870 patients. Med Hypoth 1988;27:41-49.
  85. ↑ Olszewer E, Sabbag FC, Carter JR. A pilot double-blind study of sodium-magnesium EDTA in peripheral vascular disease. J Nat Med Assoc 1990;82:171-173.
  86. ↑ Blumer W., Cranton EM., Ninety percent reduction in cancer mortality after chelation therapy with EDTA, „Journal of Advancement in Medicine”, 2 (1/2), s. 183-188 [dostęp 2018-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-15].
  87. ↑ Chappell LT, Stahl JR. The correlation between EDTA chelation therapy and improvement in cardiovascular function: a meta-analysis. J Adv Med 1993;6:139-160.
  88. ↑ Chappell LT, Stahl JP, Evans R. EDTA chelation treatment for vascular disease: a meta-analysis using unpublished data. J Adv Med 1994,7:131-142.
  89. ↑ Why Chelation Therapy Should Be Avoided. Quackwatch, 15 maja 2004. [dostęp 2017-01-08].
  90. ↑ a b Davis, Tonya N.; O’Reilly, Mark; Kang, Soyeon; Lang, Russell; et al.. Chelation treatment for autism spectrum disorders: A systematic review. „Research in Autism Spectrum Disorders”. 7 (1), s. 49–55, 2013. DOI: 10.1016/j.rasd.2012.06.005. Cytat: However, given the significant methodological limitations of these studies, the research reviewed here does not support the use of chelation as a treatment for ASD. 
  91. ↑ Stokstad, E.. Stalled trial for autism highlights dilemma of alternative treatments. „Science”. 321 (5887), s. 326, 2008. DOI: 10.1126/science.321.5887.326. PMID: 18635766. 
  92. ↑ Weber, W.; Newmark, S.. Complementary and alternative medical therapies for attention-deficit/hyperactivity disorder and autism. „Pediatric Clinics of North America”. 54 (6), s. 983–1006, 2007. DOI: 10.1016/j.pcl.2007.09.006. PMID: 18061787. 
  93. ↑ Eleonor Blaucok-Busch i inni, Efficacy of DMSA Therapy in a Sample of Arab Children with Autistic Spectrum Disorder, „Mædica”, 7 (3), 2012, s. 214–221, PMID: 23400264, PMCID: PMC3566884.
  94. ↑ James B Adams i inni, Safety and efficacy of oral DMSA therapy for children with autism spectrum disorders: Part B - Behavioral results, „BMC Clinical Pharmacology”, 9, 2009, s. 17, DOI: 10.1186/1472-6904-9-17, PMID: 19852790, PMCID: PMC2770991.
  95. ↑ J.B. Adams i inni, The Severity of Autism Is Associated with Toxic Metal Body Burden and Red Blood Cell Glutathione Levels, „Journal of Toxicology”, 2009, 2009, DOI: 10.1155/2009/532640, PMID: 20107587, PMCID: PMC2809421.
  96. ↑ James B Adams i inni, Safety and efficacy of oral DMSA therapy for children with autism spectrum disorders: Part A - Medical results, „BMC Clinical Pharmacology”, 9, 2009, s. 16, DOI: 10.1186/1472-6904-9-16, PMID: 19852789, PMCID: PMC2774660.
  97. ↑ a b Sehnert KW, Clague AF, Cheraskin E. The improvement in renal function following EDTA chelation and multivitamin-trace mineral therapy; a study in creatinine clearance. Med Hypoth 1984;15:307-310.
  98. ↑ Cranton EM. Protocol of the American College for Advancement in Medicine for the safe and effective administration of EDTA chelation therapy. J Adv Med 1989;2:269-305.
  99. ↑ Theodore C. Rozema, The Protocol for the Safe and Effective Administration of EDTA and Other Chelating Agents for Vascular Disease, Degenerative Disease, and Metal Toxicity, „Journal of Advancement in Medicine”, 10 (1), 1997, s. 5–100, DOI: 10.1023/b:jame.0000008701.26923.ab.
  100. ↑ Riordon HD, Cheraskin E, Dirks M, et al. Another look at renal function and the EDTA chelation treatment process. Journal of Advancement in Medicine 1989;2(l&2):263-268.
  101. ↑ Frackelton JP, Cranton EM. Monitoring Renal Function during EDTA Chelation Therapy 2001

Bibliografia

  • Elmer M. Cranton, M.D. (red.): A Textbook on EDTA Chelation Therapy. Wyd. 2. Hampton Roads Publishing Company, Inc., 2001. ISBN 978-1-57174-253-7.

Zobacz też

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Metal-EDTA.png

Description: Chemical structure of EDTA chelate

  • Author, date of creation: selfmade by Yikrazuul (origin: Shaddack, 20 October 2005)
  • Source: self-made
  • Copyright: Public Domain (PD)
  • Comments: b/w PNG; ChemWindow