Chemnitz

Chemnitz
Ilustracja
Stary i Nowy Ratusz
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Saksonia

Zarządzający

Sven Schulze

Powierzchnia

220,85 km²

Wysokość

267–523 m n.p.m.

Populacja (31.12.2013)
• liczba ludności
• gęstość


242 022
1096 os./km²

Nr kierunkowy

0371, 037200, 037209, 03722, 03726

Kod pocztowy

09111-09131, 09224, 09228, 09247

Tablice rejestracyjne

C

Podział miasta

39 Stadtteile

Plan Chemnitz
Położenie na mapie Saksonii
Mapa konturowa Saksonii, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Chemnitz”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po prawej znajduje się punkt z opisem „Chemnitz”
Ziemia50°50′N 12°55′E/50,833333 12,916667
Strona internetowa
Portal Niemcy

Chemnitz (w latach 1953–1990 Karl-Marx-Stadt) – miasto na prawach powiatu w południowo-wschodnich Niemczech, w Saksonii, nad rzeką Chemnitz, u podnóża Rudaw. Po Lipsku i Dreźnie trzecie co do wielkości miasto Saksonii.

Nazwa

Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie locus Kameniz pochodzi z 1143 roku[1]. Nazwa miasta została ponowiona od nazwy rzeki Chemnitz, która pochodzi z kolei od starołużyckiej nazwy *Kamenica, utworzonej przez dodanie przyrostka -ica do słowa *kameń ‘kamień’[2][3].

W latach 1953–1990 miasto nosiło nazwę Karl-Marx-Stadt na cześć Karla Marxa – niemieckiego filozofa i działacza politycznego, jednego z najważniejszych teoretyków i ideologów socjalizmu.

Dawniej stosowaną polską nazwą była Kamienica Saska[4].

Podział administracyjny

Miasto Chemnitz dzieli się na 39 części miejscowości (Stadtteil):

Historia

W 1136 roku cesarz Lotar III lokował na terenie obecnego miasta klasztor benedyktynów, który w roku 1143 otrzymał przywilej targowy. W pobliżu na rzece Chemnitz, Fryderyk I Barbarossa lokował osadę o charakterze miejskim. Ze względu na rosnącą stale liczbę ludności osadę już wkrótce przeniesiono na podmokłe tereny w głąb doliny, które w ciągu kolejnych dziesięcioleci stopniowo osuszano. W pierwszej połowie XIII wieku powstały mury miejskie z czterema bramami i furtą. Do 1308 Chemnitz było wolnym miastem, następnie przeszło pod panowanie Wettynów. Nadany przez nich monopol na wybielanie płócien z całego terytorium Marchii Miśnieńskiej zapewnił miastu rozkwit i dobrobyt przez kolejne stulecia. Ważną rolę w życiu gospodarczym grodu odgrywało ponadto hutnictwo.

Chemnitz w XVII wieku

W roku 1539 w mieście wprowadzono reformację. Pod rządami Georgiusa Agricoli, niemieckiego humanisty, lekarza i mineraloga, który w latach 1546–1555 sprawował urząd burmistrza, Chemnitz było ważnym ośrodkiem humanizmu. Bujny rozwój miasta wyhamowały liczne klęski w XVII wieku: zaraza w latach 1612 i 1613, wielki pożar w 1631 oraz wojna trzydziestoletnia. 14 kwietnia 1639 miała tu miejsce bitwa, w której Szwedzi odnieśli zwycięstwo nad Saksonią. W ich wyniku liczba ludności spadła z 5500 do 3000. Część zabudowy została zniszczona, a miasto popadło w długi.

W początkach XVIII wieku Chemnitz osiągnęło ponownie stan zaludnienia sprzed wieku, miasto ucierpiało jednak ponownie w wyniku III wojny północnej oraz wojny siedmioletniej, podczas których było wielokrotnie plądrowane przez obce wojska i obciążane kontrybucjami.

Chemnitz w 1914 roku

Po 1800 roku Chemnitz stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym, przede wszystkim włókienniczym. Za ojca włókiennictwa w tym regionie uważa się Johanna Esche, który rozpoczął produkcję rajstop i skarpet na szeroką skalę, stosując najnowsze techniki i francuskie maszyny. Region wokół Chemnitz zaczęto nazywać „Saksońskim Manchesterem”. W 1871 Chemnitz znalazło się w granicach Niemiec. W 1893 w mieście zaczęły kursować tramwaje elektryczne. W latach 1906–1909 wzniesiono gmach opery, a w 1907-1911 Nowy Ratusz.

W czasie II wojny światowej miasto zostało silnie zniszczone wskutek nalotów. W maju 1945 zostało zajęte przez wojska Związku Radzieckiego, po czym znalazło się w obrębie radzieckiej strefy okupacyjnej Niemiec, z której w 1949 utworzono NRD. Od 1952 stolica okręgu. W latach 1953–1990 miasto nosiło nazwę Karl-Marx-Stadt (Miasto Karola Marksa). Miasto było czwartym najludniejszym w NRD po Berlinie Wschodnim, Lipsku i Dreźnie.

Przed zjednoczeniem Niemiec z 1990 roku miasto liczyło 313,8 tys. mieszkańców (w roku 1987). Od 1990 Chemnitz stanowi część odtworzonego Wolnego Kraju Saksonia.

Zabytki

Słupy pocztowe
Słup milowy w Röhrsdorf
Słup ćwierćmilowy w Röhrsdorf
Słup ćwierćmilowy w Schloßchemnitz
Słup ćwierćmilowy w Klaffenbach
  • Stary Ratusz z 1486 roku, renesansowy
  • Nowy Ratusz z 1907 roku, secesyjny
  • Wieża Czerwona (Roter Turm) z XIII w.
  • Zamek Klaffenbach z lat 1543–1548, renesansowy. Zamek otoczony wodą
  • Słupy pocztowe z 1723 r. z monogramem króla Polski Augusta II Mocnego (AR – Augustus Rex – Król August): milowy i ćwierćmilowy w Röhrsdorf oraz ćwierćmilowe w Schloßchemnitz i Klaffenbach
  • Zamek Rabenstein(niem.) z XII w.
  • Pałac Rabenstein z XVIII w., barokowy
  • Kamienica Siegerta (Siegerthaus) z lat 1737–1741, barokowa
  • Kościół św. Jakuba(niem.) z lat 1350–1360, gotycki, halowy
  • Willa Eschego z lat 1902–1903, secesyjna, architekt: Henry van de Velde
  • Gmach opery z 1919 r.
  • Hala targowa(niem.) z 1891 r.
  • Kościół św. Piotra z 1888 r., neogotycki, luterański
  • Kościół św. Marka z 1895 r., neogotycki, luterański
  • Kościół św. Jana Nepomucena z 1955 r., rzymskokatolicki
  • Kościół św. Michała(niem.) z ok. 1889 r., neogotycki, luterański
  • Dom towarowy z lat 1929–1930
  • Pałac Kultury z 1950 r., socrealistyczny

Demografia

Zmiany populacji miasta od 1450 do 2014 roku:
Population development of Chemnitz 1466-2014.svg

Najwyższą populację miasto osiągnęło w 1930 roku – 361 200 mieszkańców. Po 1990 miasto się stopniowo wyludnia. Według oficjalnych danych niemieckich liczba mieszkańców w 2014 roku (243 521) jest porównywalna z liczbą z 1905 roku (244 927).

Według danych z 2012 roku najliczniejsze grupy obcokrajowców pochodzą z Ukrainy, Rosji, Wietnamu, Węgier, Chin i Czech (od 300 do 1100 osób).

Transport

Dworzec kolejowy Chemnitz Hauptbahnhof

Sport

Współpraca

Kamienice przy rynku

Miejscowości partnerskie:

Osoby

urodzone w Chemnitz

związane z miastem

Przypisy

  1. Karlheinz Hengst: Ortsnamen Südwestsachsens. Die Ortsnamen der Kreise Chemnitzer Land und Stollberg. Berlin: Akademie Verlag, 2003, s. 32. ISBN 978-3-05-003684-7.
  2. „Slawische Ortsnamen in Deutschland” strona niemieckiego magazynu językowego”: Onomastik”.
  3. Ernst Eichler, „Namenforschung: Ein Internationales Handbuch Zur Onomastik, Tom 1”, Walter de Gruyter, 1995, ISBN 3-11-020342-1, s. 712.
  4. Kamienica Saska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 745.

Bibliografia

  • Praca zbiorowa, Piękno saksońskich miast, TMGS, Drezno

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Germany location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Germany (Wp article: en:Germany)
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Saxony location map G.svg
Autor: Hanhil based on work by TUBS, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map Saxony, showing position of Saxony within Germany. Geographic limits of the map:
Chemnitz Villa Esche Rueckseite 2005.jpg
Autor: Photo: Andreas Praefcke, Licencja: CC BY 3.0
Chemnitz, Germany: Villa Esche by Henry van de Velde (1863–1957); rear view from Garden
Viertelmeilenstein Roehrsdorf1.jpg
(c) I, Michael w, CC BY 2.5
Viertelmeilenstein Roehrsdorf
Population development of Chemnitz 1466-2014.svg
Autor: Benno Waldhauer, Licencja: CC BY-SA 4.0
This chart shows the population development of Chemnitz from 1466 to 2014. Furthermore some historic events are marked.
Roehrsdorf Kursaechs Ganzmeilensaeule.jpg
Autor: Radler59, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kursächsische Postmeilensäule Ganzmeilensäule in Röhrsdorf bei Chemnitz
Wasserschloss-Klaffenbach.jpg
Autor: Kolossos, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wasserschloss Klaffenbach
Altes und Neues Chemnitzer Rathaus.jpg
Autor: Original photo by Wüstling, Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Altes und Neues Chemnitzer Rathaus
Coat of arms of Chemnitz.svg
Coat of arms of Chemnitz
Johannisplatz in Chemnitz aus Zeno.org.jpg
Old Square Johannisplatz in Chemnitz
0x-kursaechs-viertel-chem-1.jpg
Autor: Oxensepp (talk), Licencja: CC BY-SA 3.0
kursächsischer Viertelmeilenstein in Chemnitz, Hartmannstraße Ecke Bergstraße
20160801800DR OberRabenstein (Chemnitz) Schloß.jpg
Autor: Jörg Blobelt , Licencja: CC BY-SA 4.0
01.08.2016 09117 Rabenstein / Oberrabenstein (zu Chemnitz), Thomas-Müntzer-Höhe 14: Hotel Schloß Oberrabenstein (GMP: 50.833481,12.816376) Gartenseite. Das barocke Schloß Rabenstein wurde 1776 vom damaligen Herren der Burg und des Rittergutes zu Oberrabenstein Johann Georg Siegert erbaut. Es diente bis 1945 als herrschaftlicher Wohnsitz. Die Besetzung des Hauses durch die russische Kommandantur erfolgte im Jahre 1946. Später in der DDR Altersheim und Gästehaus des VEB Textima. Heute Hotel. [SAM7382.JPG]20160801800DR.JPG(c)Blobelt
VMSKlaffenbach210913FotoAKaiser.JPG
Autor: Foto André Kaiser, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
Kursächsischer Viertelmeilenstein Klaffenbach (Chemnitz)
Saxony C.svg
Map of the state Saxony in Germany since 2008, City of Chemnitz highlighted.
Chemnitz, view from the St. Jacob church to the town square.jpg
Autor: Dguendel, Licencja: CC BY 3.0
Chemnitz, view from the St. Jacob church through Innere Klosterstraße (towards the Market square)
Chemnitz-Siegerthaus.jpg
Autor: User:Kolossos, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Siegertsches Haus am Chemnitzer Marktplatz