Chianti (region)

Granice poszczególnych stref regionu Chianti na mapie Toskanii.

Chianti (wł. Chianti senese) – kraina historyczna, a także region winiarski we Włoszech, zlokalizowany w środkowej części Toskanii, na terenie sześciu prowincji: Florencja, Siena, Arezzo, Piza, Prato i Pistoia, słynący z: uprawy winorośli, rozległych winnic, porastających tamtejsze wzgórza oraz produkcji wina chianti. W jej obrębie znajduje się Wyżyna Chianti (wł. Colline del Chianti), nazywana również Górami Chianti (wł. Monti del Chianti).

Nazwa

Pochodzenie nazwy Chianti jest niepewne. Według niektórych teorii może ona pochodzić od łacińskiego słowa clangor (brzęk, hałas), odnoszącego się do dźwięków polowań, prowadzonych w lasach, porastających ów teren. Wedle innej wersji, termin pochodzi od etruskiego clante, jak zwano zarówno etruskie rodziny zamieszkujące tamtejsze okolice, jak i wodę, w którą obfitowała cała kraina, a bez której niemożliwy byłby wzrost winogron.

Obszar i historia

Granice Chianti są obecnie trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Między XVIII wiekiem, a początkiem lat 30. XX wieku oficjalnie uważało się, że jest to obszar położony w trójkącie o powierzchni około 386 km², wyznaczonym przez trzy niewielkie toskańskie miejscowości: Radda in Chianti, Gaiole in Chianti oraz Castellina in Chianti. W latach 1384–1774 tworzyły one bowiem Ligę Chianti (wł. Lega del Chianti), działającą w ramach Republiki Florenckiej (sojusz polityczno-wojskowy, powołany do obrony i administrowania terytorium Chianti w imieniu Republiki Florenckiej, który z czasem przekształcił się w unię gospodarczą, zrzeszającą producentów wina chianti). W 1716 r. ziemie te nazwano Prowincją Chianti (wł. Provincia del Chianti). Jednak z biegiem czasu kraina zyskała taką sławę wśród winiarzy, a później również wśród turystów, że podjęto starania o rozszerzenie regionu. Wynikało to z faktu, iż kolejni samorządowcy, czy producenci chcieli promować swoje gminy oraz wina pod znaną na całym świecie marką "chianti". Dlatego w 1932 r. zdecydowano o powiększeniu terenu Chianti, tworząc jednocześnie jego kilka stref, a kolejne obszary przyłączono w 1967 r. i w 1996 r. Od tego czasu region Chianti obejmuje swym zasięgiem już nie tylko Florencję, Sienę, czy Arezzo, ale nawet Prato, Pistoię i przedmieścia Pizy.

Najważniejsze jednak pozostaje centrum krainy skupione w jej historycznych (pierwotnych) granicach, wokół trzech miejscowości pamiętających jeszcze czasy Etrusków. W celu wyróżniania wina Chianti z tej strefy określa się je mianem Chianti Classico. Dodatkowo, wyłącznie tutejsze winnice mają prawo do umieszczania na butelce charakterystycznego symbolu regionu – Gallo Nero, czyli czarnego koguta na żółtym tle (niegdyś był to herb Ligi Chianti, a obecnie znak towarowy wina Chianti Classico DOCG). Gwarantuje on wysoką jakość wina i produkcję zgodną z wielowiekową, starannie przestrzeganą, recepturą.

Winnica w okolicach Gaiole in Chianti.

Uprawa winorośli

Podobno winnice prowadzili już tutaj Etruskowie, ale na szerszą skalę wino zaczęto produkować tutaj w średniowieczu. Przepis na dzisiejsze Chianti pochodzi prawdopodobnie z XVII lub z XVIII wieku, kiedy to bazowano przede wszystkim na szczepie sangiovese i kilku innych odmianach w mniejszych proporcjach.

Widok na wieś Montefioralle.

Turystyka

Oprócz wina i malowniczych krajobrazów Chianti słynie z niewielkich, ale urokliwych miasteczek. W historycznej, centralnej części krainy najpopularniejsze z nich to:

• Radda in Chianti
• Gaiole in Chianti
• Castellina in Chianti
• Greve in Chianti
• Quercegrossa
• Monteriggioni

Po rozszerzeniu granic regionu, w obrębie Chianti znalazły się również niezwykle atrakcyjne architektonicznie:

• Florencja
• Montepulciano
• San Gimignano
• Siena
• Volterra

Chiantigiana

Chiantigiana to droga kołowa o długości 61 km, wytyczona w czasach antycznych, prowadząca z Florencji do Sieny, poprzez wzgórza, winnice oraz popularne miejscowości regionu Chianti. Ta trasa turystyczna jest powszechnie uznawana za jedną z najbardziej malowniczych we Włoszech. Wiedzie po pagórkowatym terenie, porośniętym winoroślą, gajami oliwnymi i cyprysowymi. Przy drodze znajdują się również gospodarstwa agroturystyczne, w których można degustować, bądź zakupić lokalne wina. W okolicy usytuowanych jest wiele hoteli lub pensjonatów w zabytkowych domach z kamienia. Okolice Chiantigiany stanowiły również plan zdjęciowy wielu filmów, w których pokazywano typowo włoskie krajobrazy.

Po wybudowaniu odcinka autostrady A1 z Florencji do Rzymu w 1964 r., a zwłaszcza autostrady RA3 Florencja – Siena w tym samym roku, komunikacyjne znaczenie Chiantigiany - jako szlaku tranzytowego o znaczeniu krajowym - zmalało niemal do zera. Mimo wszystko do 2001 r. trasa była drogą krajową (strada statale SS 222). Obecnie natomiast posiada kategorię drogi regionalnej (wł. strada regionale) o numerze SR222.

Źródło

• Region Chianti w Toskanii i Chiantigiana (pol.)