Chipset

Schemat współczesnego komputera typu PC IBM

Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane są jako jeden produkt.

W komputerach termin chipset jest powszechnie używany w odniesieniu do specjalistycznego układu scalonego lub zestawu układów płyty głównej komputera lub karty rozszerzeń.

Wydajność i niezawodność komputera w znaczącej mierze zależy od tych układów. Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami komputera. Podział chipsetu na układy scalone oraz umieszczenie w nich układów wejścia-wyjścia zależy od koncepcji producenta jak i rozwoju możliwości produkcji układów o coraz większym stopniu integracji.

W skład tradycyjnego chipsetu wchodzą zazwyczaj dwa układy zwane mostkami:

Mostek północny zwykle łączony był z południowym za pomocą magistrali PCI[1]. Podstawowe układy występujące w chipsetach to:

Chipsety mogą również zawierać zegar czasu rzeczywistego, układy zarządzania energią, sterowniki dysków twardych IDE, dysków elastycznych, sterownik SCSI, sterownik portów szeregowych i równoległych.

Termin ten był również stosowany w latach 80. i 90. do oznaczania układów graficznych i dźwiękowych w komputerach i w konsolach do gier, na przykład Commodore Amiga Original Chip Set czy Sega System 16.

Główni światowi producenci chipsetów oraz modele

Intel

Wczesne chipsety

Intel licencjonował chipset ZyMOS POACH dla procesorów Intel 80286 i Intel 80386SX:

  • 82350 EISA
  • 82350DT EISA
  • 82310 MCA
  • 82340SX PC AT
  • 82340DX PC AT
  • 82320 MCA
  • 82360SL był chipsetem dla rozwiązań mobilnych 80386SL i 80486SL. Zawierał w sobie zintegrowany kontroler bezpośredniego dostępu do pamięci, Programowalny kontroler przerwań, obsługę portów równoległego i szeregowego, oraz układ logiczny odpowiedzialny za zarządzanie zasilaniem procesora.

Chipsety serii 4x0

Chipsety dla procesorów serii 80486
ChipsetNazwa kodowaMostek południowyData premieryObsługiwane procesoryFSBSMPTyp PamięciMaksymalna ilość pamięciParzystość/ECCL2 Cache TypWsparcie dla PCI
420TXSaturnSIOListopad 1992V 486Do 33 MHzNieFPM128 MBParzystośćAsynchroniczna2.0
420EXAries82426EXMarzec 19945 V/3.3 V 486Do 50 MHzNieFPM128 MBParzystośćAsynchroniczna2.0
420ZXSaturn IISIOMarzec 19945 V/3.3 V 486Do 33 MHzNieFPM160 MBParzystośćAsynchroniczna2.1
Chipsety dla procesorów serii Pentium

Płyt z chipsetami Mercury and Neptune można znaleźć w parze z kontrolerami IDE RZ1000 i CMD640 zawierającymi bug korupcji danych.

ChipsetNazwa KodowaNumer PartiiMostek PołudniowyData premieryObsługiwane ProcesoryFSBSMPTyp pamięciMaksymalna ilość pamięciMaksymalna ilość cache’owanej pamięciParzystość/ECCL2 Cache TypWsparcie dla PCIWsparcie dla AGP
430LXMercuryS82434LXSIOMarzec 1993P60/6666 MHzNieFPM192 MB192 MBCzęściowo ParzystośćAsynchroniczna2.0Nie
430NXNeptuneS82433NX S82434NXSIOMarzec 1994P75+66 MHzTakFPM512 MB512 MBCzęściowo ParzystośćAsynchroniczna2.0Nie
430FXTritonSB82437FX-66 SB82437JXPIIXStyczeń 1995P75+66 MHzNieFPM/EDO128 MB64 MBŻadenAsynchroniczna/Pburst2.0Nie
430MXMobile Triton82437MXMPIIXPaździernik 1995P75+66 MHzNieFPM/EDO128 MB64 MBŻadenAsynchroniczna/Pburst2.0Nie
430HXTriton IIFW82439HX FW82439JHXPIIX3Luty 1996P75+66 MHzTakFPM/EDO512 MB512/64 MB Zależne od użytej pamięciObydwaAsynchroniczna/Pburst2.1Nie
430VXTritonSB82437VX SB82438VXPIIX3Luty 1996P75+66 MHzNieFPM/EDO/SDRAM128 MB64 MBŻadenAsynchroniczna/Pburst2.1Nie
430TXFW82439TXPIIX4Luty 1997P75+66 MHzNieFPM/EDO/SDRAM256 MB64 MBŻadenAsynchroniczna/Pburst2.1Nie

Pozostałe

  • i815/E (FSB 133 MHz bez AGP/ ver E z AGP SDR 133 MHz Dla Pentium III)
  • i845E/GV (FSB 533 MHz AGPx4 2Go DDR PC2700 max)
  • i850e, i855G (855GME dla Pentium M)
  • i865G/P (FSB 533 MHz AGPx8 4Go DDR 2 serial ATA)
  • i875p = zoptymalizowany i865
  • E7205 (dla serwerów P4), E7500/E7501/E7505 (dla serwerów Xeon), E7520/E7525/E7530 (dla serwerów Bi-Xeon)
  • 910GML/GMZ, 915GM/PM, 945PM/GM
    • 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Solo = Centrino (3. generacja)
    • 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Duo = Centrino Duo
  • 910GL, 915P/PL/G/GL/GV, 925X/XE, 945P/PL/G/GZ, 955X (dla Pentium D/EE)
  • 963Q, 965P/G/Q, 975X (dla Intel Core 2 Duo)
  • 965PM/GM centrino Santa Rosa
  • P31/G31
  • G33
  • P35/G35/Q35
  • X38 (dla Intel Core 2 Duo w technologii 45nm, obsługa DDR3)
  • P41
  • P43/G43
  • P45/G45
  • X48
  • Intel P55 (dla Intel Core i5)
  • Intel X58 (dla Intel Core i7)
  • P/H61
  • P/H67
  • Z68
  • B75
  • H77
  • Z77
  • X79
  • H81
  • B85
  • H87
  • Z87
  • H97
  • Z97
  • X99
  • X299
  • Z170
  • H170
  • B150
  • H110
VIA K8T800Pro

VIA Technologies

  • VIA KT133, KT133A
  • VIA KT266A (FSB 200/266 MHz AGPx4)
  • VIA KT333
  • VIA Apollo KT400A
  • VIA KT600 (wersja z i bez kontrolera Serial ATA)
  • VIA KT880
  • VIA P4X400
  • VIA K8T400M
  • VIA K8T800Pro

Silicon Integrated Systems (SiS)

  • SiS 645 648
  • SiS 650 651 655 672
  • SiS 735 740

Nvidia

  • nForce 2: Ultra 400Gb, Ultra 400R, Ultra 400
  • nForce 3: Go, Professional
  • nForce 4: SLI Intel, Series AMD, SLI/XE Ultra Intel, Intel x16
  • nForce 5: 520, SLI/570/560/550 AMD, 590SLI AMD, 570 SLI Intel, 590 SLI Intel
  • nForce 6: 610i, 630i, 650i, SLI/650i Ultra, 680a SLI, 680 SLI/680i LT SLI
  • nForce 7: 730i, 750i, 780i, 790i (błędnie nazywany 780i Ultra)
  • nForce 9: 980a SLI

ATI (kupiony przez AMD w lipcu 2006 roku)

  • Chipsety dla procesorów AMD:
    • AMD 480X CrossFire
    • AMD 580X CrossFire
    • AMD 690G, 690V, AMD M690 (mobilny)
    • AMD 740G
    • AMD 760G
    • AMD 770
    • AMD 780G
    • AMD 785G
    • AMD 790X CrossFire
    • AMD 790FX CrossFire X
    • AMD 790GX CrossFire
    • AMD 870
    • AMD 880G
    • AMD 890FX CrossFire X
    • AMD 890GX CrossFire
    • AMD 970
    • AMD 980G
    • AMD 990X
    • AMD 990FX
    • AMD A75
    • AMD A85
    • AMD A85X
    • AMD A88X
    • ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
    • ATI Radeon Xpress 1150 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
    • ATI Radeon Xpress 200, 200M (mobilny) (chipset ze zintegrowaną grafiką)
    • ATI SB600 (mostek południowy)
    • ATI SB700 (mostek południowy)
    • ATI SB710 (mostek południowy)
    • ATI SB750 (mostek południowy)
    • ATI SB850 (mostek południowy)
  • Chipsety dla procesorów Intel:
    • ATI CrossFire Xpress 3200 (dla procesorów Intel Core 2 Duo)
    • ATI Radeon Xpress 1250 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
    • ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką)
    • ATI Radeon Xpress 200, 200M (chipset ze zintegrowaną grafiką)
    • ATI SB600 Series (mostek południowy)

Acer Laboratories Incorporated (ALi)

  • M1217 – chipset dla procesora Intel 80386SX
  • M1429/M1431 – magistrala VESA Local Bus procesor Intel 80486 i kompatybilne
  • M1439/M1445 – magistrala PCI, podstawka Socket 3
  • M1489 – PCI, Socket 3
  • M1531/M1543 «ALADDiN IV» – Socket 7 do 83 MHz FPM, EDO, SDRAM brak obsługi AGP
  • M1531B «ALADDiN IV+» – Socket 7
  • M1541, M1542 «ALADDiN V» – Socket 7 do 100 MHz, AGP (1x i 2x)
  • M1561/M1535D «ALADDiN 7» – Socket 7
  • M1621/M1543 «ALADDiN-Pro II» – Slot 1 i Socket 370
  • M1631 «ALADDiN TNT2» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Riva TNT2
  • M1632M «CyberBLADE ALADDiN i1» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Trident Microsystems CyberBlade3D (AGP 2x)
  • M1641B/M1535D «ALADDiN-Pro 4» – Slot 1 i Socket 370, AGP (1x, 2x i 4x)
  • M1644 «CyberALADDiN» – Slot 1 i Socket 370 zint. Trident CyberBlade XP
  • M1644T «CyberALADDiN-T» (Tualatin)
  • M1651T «ALADDiN-Pro 5» – DDR PC2100
  • M1651T/M1535D+ «Aladdin Pro 5T» MaGiK 1 – Pentium III
  • M1671 «ALADDiN-P4» – Socket 478, FSB 100x4
  • M1672 «CyberALADDiN-P4» – Socket 478
  • M1681 – Socket 478
  • M1683 – Socket 478
  • M1646 «CyberMAGiK» – Socket A i Slot A, zint. Trident CyberBlade XP
  • M1647 «MobileMAGiK 1» – Socket A i Slot A
  • M1647/M1535D+ «MAGiK 1» – Socket A i Slot A
  • M1667 «MAGiK 2» – Socket A i Slot A
  • M1668 «MAGiK K8» – Socket 940 i Socket 754
  • M1687/M1565 «Hammer» – Socket 940 i Socket 754, HyperTransport
  • M1688/M1563 «MAGiK K8G» – Socket 940 i Socket 754, zint. Trident Blade XP4 (AGP 8x)
  • M1689/M1565 – AMD Athlon 64, HyperTransport
  • M1691/M1673
  • M1695 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport
  • M1697 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport

Przypisy

  1. Chipset's Basics. [dostęp 2020-11-26]. (ang.).


Media użyte na tej stronie

Schemat blokowy chipsetu.svg
Autor: Tanko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Schemat ilustrujacy miejsce chipsetu w komputerze oraz jego rolę
K8t800pro.JPG
A VIA K8T800Pro Northbridge for an AMD Socket 939 Mainboard