Chirokitia (stanowisko archeologiczne)

Chirokitia^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Cypr
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III, IV
Numer ref.	848
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1998 na 22. sesji
Położenie na mapie Cypru Chirokitia
34°47′48,2″N 33°20′37,4″E/34,796722 33,343722
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Chirokitia (gr. Χοιροκοιτία) – stanowisko archeologiczne w południowej części Cypru, w miejscowości Chirokitia. Zachowały się tu pozostałości neolitycznej osady z VI tysiąclecia p.n.e., w 1998 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Historia

Osadę założyli prawdopodobnie przybysze z Anatolii lub Lewantu. Znalezione na terenie wykopalisk krzemienne i obsydianowe sierpy i inne narzędzia świadczą o rolniczym charakterze mieszkającej tu społeczności. Zachowała się także produkowana z kości zwierząt broń myśliwska, co skłania specjalistów do uznania łowiectwa za drugi pod względem znaczenia sposób zdobywania żywności.

W początkowej fazie istnienia osady nie znano tu techniki wyrobu ceramiki, w starszych warstwach osadowych na terenie wykopalisk odkryto jedynie andezytowe idole i zdobione reliefami naczynia. W późniejszym okresie pojawiła się także ceramika wyrabiana bez użycia koła garncarskiego.

Zachowały się także pozostałości neolitycznych grobów. Zmarłych grzebano pod podłogą domostw w pozycji embrionalnej, a ich piersi przygniatano ciężkim kamieniem – jak się sądzi, robiono tak z obawy, aby zmarły nie powstał z grobu. W grobach kobiet odnaleziono ozdoby z muszli i kamienia.

Szacuje się, że w szczytowym okresie istnienia osady zamieszkiwało ją od 1500 do 2000 osób, co czyni Chirokitię jedną z największych znanych osad neolitycznych.

Stanowisko archeologiczne

Wykopaliska odsłoniły na razie jedynie najstarszy fragment osady. Widoczne są pozostałości brukowanych ulic, murów obronnych i domostw tolosowych wzniesionych z kamieni rzecznych łączonych gliną. Dachy w kształcie niskich stożków formowane były z chrustu i gliny. W środku dachu był otwór przez który wydobywał się dym z paleniska w centrum budynku. Czasami obok głównego tolosu znajdowały się pomieszczenia dodatkowe takie jak kuchnia czy warsztat.

Bibliografia

• Dubin, Marc, Cypr. Praktyczny przewodnik (tłum. Piotr Goraj), Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2000, str. 89-91
• Encyklopedia sztuki starożytnej, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974, str. 121
• Praca zbiorowa: Wielka Historia Świata. T. 4. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2005, s. 88-89. ISBN 83-7425-025-9.