Chiron (mitologia)

Chiron

Χείρων

— centaur —
Centaur Chiron ze swym wychowankiem, Achillesem
Inne imiona	Chejron
Występowanie	mitologia grecka
Rodzina
Ojciec	Kentauros lub Kronos
Dzieci	Okyrroe, Euippe

Chiron (także Chejron; gr. Χείρων Cheírōn, łac Chiron) – w mitologii greckiej najmądrzejszy i najbardziej cywilizowany z centaurów. Nieśmiertelny król centaurów, którego spłodził z magnezyjskimi kobyłami Kentauros, syn Nefele i Iksjona. Według innej wersji, jego rodzicami byli tytan Kronos i okeanida Filyra.

Słynny z biegłości w sztuce lekarskiej i ogromnej wiedzy. Był nauczycielem i wychowawcą wielu greckich herosów, m.in.: Asklepiosa, Jazona, Heraklesa, Achillesa, Eneasza. Zamieszkiwał na górze Pelion, skąd został wypędzony do Malei. Ojciec Okyrroe, Euippe i - według mało znanej, późnej tradycji – Tetydy. Raniony przypadkowo zatrutą strzałą wypuszczoną przez Heraklesa, który w trakcie wykonywania jedenastej pracy starł się z centaurami.

Pewnego razu odwiedził go Herakles. Chiron przyjął go gościnnie, bo był miłym i gościnnym centaurem. Herakles poprosił go, aby ten otworzył dzban wina otrzymany od Dionizosa. Chiron tłumaczył mu, że innym centaurom by się to nie spodobało, lecz Herakles przypomniał mu, że Dionizos nakazał otworzyć dzban, kiedy przybędzie Herakles. Chiron dał się przekonać i otworzył dzban. Jednak zapach wina przyciągnął inne centaury, które zaczęły się gromadzić wokół domu Chirona. Rozpoczęła się walka, w której Herakles przypadkowo zranił go zatrutą strzałą. Chiron mimo swej nieśmiertelności, dręczony bólem z zatrutej strzały wybrał śmierć. Nie mogąc umrzeć, zgodził się przenieść swoją nieśmiertelność na Prometeusza. Po śmierci został umieszczony przez Zeusa na niebie, jako gwiazdozbiór Centaura.

Jego postać zachowała się na kilku malowidłach ściennych oraz wazowych, najbardziej znane to Centaur Chiron uczy grać Achillesa na lirze, pochodzi ono prawdopodobnie z 60 roku n.e., z bazyliki w Herkulanum (obecnie znajduje się w Museo Nazionale w Neapolu).