Chlorek amonu
| |||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | NH | ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa | 53,49 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | biały lub prawie biały krystaliczny proszek albo bezbarwne kryształy[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Minerały | salmiak rodzimy | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Chlorek amonu (łac. ammonii chloridum), pot. salmiak, NH
4Cl – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, sól kwasu solnego i amoniaku. Występuje naturalnie jako rzadki minerał salmiak rodzimy.
Otrzymywanie
Można go otrzymać w reakcji kwasu solnego i amoniaku[8]:
- HCl + NH
3 → NH
4Cl
Reakcja zachodzi również między gazowymi chlorowodorem i amoniakiem, jednak wymaga obecności choćby niewielkiej ilości pary wodnej[8].
Chlorek amonu jest produktem ubocznym otrzymywania sody metodą Solvaya[8]. Inną metodą otrzymywania chlorku amonu jest reakcja siarczanu amonu z chlorkiem sodu[9]:
- (NH
4)
2SO
4 + 2NaCl → 2NH
4Cl + Na
2SO
4
Właściwości
Dobrze rozpuszcza się w wodzie, jego roztwory mają lekko kwasowy odczyn wskutek hydrolizy (pH ok. 5). Krystalizuje w układzie regularnym o sieci przestrzennej typu chlorku cezu, która powyżej ok. 185 °C przechodzi w sieć typu chlorku sodu. Pod wpływem ogrzewania sublimuje, a jego pary ulegają rozkładowi do amoniaku i chlorowodoru (w temperaturze ok. 345 °C dysocjacja ta jest całkowita). W atmosferze zawierającej parę wodną reakcja ta jest odwracalna, nie zachodzi jednak w atmosferze suchej[8].
- Pary chlorku amonu powstające z chlorowodoru i amoniaku
Zastosowanie
Chlorek amonu jest najstarszą znaną solą amonową. Po raz pierwszy został otrzymany już w czasach starożytnych (por. historia amoniaku). Jest używany jako elektrolit w suchych ogniwach galwanicznych[9] (ogniwach Leclanchégo). Zjawisko rozkładu termicznego chlorku amonu było wykorzystywane do oczyszczania grotów lutownic oraz do oczyszczania powierzchni metali. Stosowany jest również jako topnik przy lutowaniu, cynkowaniu i cynowaniu[10].
Stosuje się go również jako lek wykrztuśny (składnik kropli anyżowych)[11], dodatek do paszy dla bydła, składnik szamponów, jest stosowany w produktach spożywczych jako środek spulchniający i konserwujący (E510). Wykorzystuje się go także do wyrobu słonej lukrecji (z fiń. salmiakki) i tureckiego pieprzu.
Przypisy
- ↑ a b Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3.
- ↑ Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
- ↑ a b c Ammonium chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 001460 [dostęp 2020-03-09] (niem. • ang.).
- ↑ a b c d e Haynes 2016 ↓, s. 4-46.
- ↑ a b Haynes 2016 ↓, s. 6-91.
- ↑ ammonium chloride (ang.) w wykazie klasyfikacji i oznakowania Europejskiej Agencji Chemikaliów. [dostęp 2020-03-09].
- ↑ Chlorek amonu (nr 254134) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2020-03-09]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b c d Sole amonu, [w:] Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 853, ISBN 978-83-01-16282-5.
- ↑ a b chlorek amonowy, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 112, OCLC 864218327.
- ↑ Ammonium chloride, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 25517 [dostęp 2020-03-09] (ang.).
- ↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 5364, ISBN 978-83-63724-47-4.
Bibliografia
- CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) pictogram for hazardous substances
Chemical structure of ammonium chloride
Autor: Adam Rędzikowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Otrzymywanie chlorku amonu w reakcji gazowego amoniaku z chlorowodorem.