Chmielograb

Chmielograb
Chmielograb europejski
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	brzozowate
Rodzaj	chmielograb
Nazwa systematyczna
Ostrya Scop. Fl. Carniol.: 414 (1760)[3]
Typ nomenklatoryczny
Ostrya carpinifolia Scop.[4]
Synonimy
Zugilus Raf.[3]
Homonimy
Ostrya J. Hill = Carpinus L.[4]

Chmielograb, ostria (Ostrya Scop.) – rodzaj drzew i krzewów klasyfikowany do rodziny brzozowatych (dawniej często do wyodrębnianej rodziny leszczynowatych). Obejmuje 8^[3]–9^[5] gatunków. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej na półkuli północnej – jeden gatunek, chmielograb europejski (O. carpinifolia), rośnie w południowej Europie, dwa^[3] lub trzy^[6] rosną w Ameryce Północnej na południu sięgając po Meksyk, pozostałe gatunki rosną w Azji Wschodniej, głównie w Chinach, tylko chmielograb japoński (O. japonica) poza tym krajem sięga do Korei i Japonii^[3][7]. Gatunki te rosną w lasach, zwykle w miejscach suchych i skalistych^[7].

Drzewa cenione są jako źródło bardzo twardego drewna. Chmielograb wirginijski uważany jest za jedno z drzew żelaznych^[7]. Gatunek ten lokalnie wykorzystywany jest także leczniczo^[5].

Morfologia

Pokrój

Niewysokie drzewa osiągające do 18 m wysokości oraz krzewy. Kora spękana tafelkowato lub w pasma^[7]. Pnie na przekroju okrągłe. Pędy zróżnicowane na krótko- i długopędy. Pąki jajowate, z licznymi łuskami^[6].

Liście

Opadające na zimę, skrętoległe^[7], eliptyczne do jajowatych, o wyraźnie zaznaczonych nerwach bocznych, brzegi ostro, zwykle podwójnie piłkowane^[6], czasem nawet nieco klapowane^[8]. Najmniejsze osiągają 2,5 cm, a największe do 13 cm długości^[6].

Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, ale rośliny jednopienne. Kwiaty męskie zebrane w kotki formujące się jesienią i kwitnące wiosną. Ich osie pokryte są łuskowatymi przysadkami, w kątach których wyrastają pojedyncze kwiaty. Są one bezokwiatowe i składają się tylko z trzech do 14 pręcików^[8] (według innych źródeł kwiaty są trzy i zawierają po trzy pręciki^[6]). Kwiaty żeńskie rozwijają się parami w kącie podsadek w groniastym kwiatostanie^[7][8].

Owoce

Twarde orzeszki otoczone rozdętą okrywą, owocostany podobne do szyszek chmielu^[7].

Rodzaje podobne

Blisko spokrewniony jest z grabem i bardzo do niego podobny. Odróżnia się torebkowatymi skrzydełkami owoców, spękaną korą i walcowatymi pniami nie pofałdowanymi podłużnie^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny brzozowate z rzędu bukowców. W obrębie rodziny zaliczany do podrodziny Coryloideae J. D. Hooker^[2].

Wykaz gatunków^[3]

• Ostrya carpinifolia Scop. – chmielograb europejski
• Ostrya chinensis I.M.Turner
• Ostrya japonica Sarg. – chmielograb japoński
• Ostrya knowltonii Coville
• Ostrya rehderiana Chun
• Ostrya trichocarpa D.Fang & Y.S.Wang
• Ostrya virginiana (Mill.) K.Koch – chmielograb wirginijski
• Ostrya yunnanensis W.K.Hu

Przypisy