Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”

Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”

Fabryka przędzy i tkanin sztucznych Chodaków S.A.
Chemitex-Chodaków S.A.

Hala produkcyjna, lata 70.
Państwo	Polska
Adres	96-503 Sochaczew, ul. Chodakowska 10
Data założenia	1927
Forma prawna	spółka akcyjna / przedsiębiorstwo państwowe
Nr KRS	0000173916
Położenie na mapie Sochaczewa Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”
Położenie na mapie powiatu sochaczewskiego Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”
52°15′31″N 20°16′41″E/52,258611 20,278056

Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex” – fabryka sztucznego jedwabiu znajdująca się w Chodakowie, dzielnicy Sochaczewa. Po II wojnie światowej zakłady weszły do zjednoczenia przemysłu Chemitex.

Historia

Pierwsze lata produkcji

Właścicielem gruntów był Józef Korc, który w lutym 1926 sprzedał 92 hektary za 23500 dolarów umocowanemu przez rząd inżynierowi Józefowi Krzyżanowskiemu. Działał on w porozumieniu z inwestującym francuskim koncernem „Comptoir des Textiles Artificieles”, który planował budowę zakładu przemysłowego wytwarzającego włókna sztuczne. Prace konstrukcyjno-budowlane rozpoczęto w marcu 1927 i trwały dwadzieścia dziewięć miesięcy, pierwszą linię produkcyjną uruchomiono już w grudniu 1928. „Fabryka Przędzy i Tkanin Sztucznych Chodaków Spółka Akcyjna” początkowo zatrudniała ok. 300 pracowników, ale liczba ta systematycznie rosła, w 1933 było to 1000 osób, a w momencie wybuchu II wojny światowej 2145 osób. Pierwsza rozbudowa miała miejsce już w 1931, gdy powstała nowa hala, w której umieszczono tysiąc czterysta stanowisk pracy z elektrycznym napędem wirówek. Początkowo produkowano jedna tonę przędzy wiskozowej dziennie, planowano osiągnięcie trzech ton dziennie, ale dzięki nowoczesnemu parkowi maszynowemu pochodzącemu z Francji w 1938 produkowano 1740 ton dziennie osiągając zysk 40% na każdym kilogramie produktu. W połowie lat 30. wybudowano elektrownię o mocy 9,5 MW, równocześnie powstawało zaplecze mieszkaniowe i socjalne. Do 1939 powstała kolonia domów jednorodzinnych i zespół siedmiu bloków z 54 mieszkaniami.

Okres II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej, podczas Bitwy nad Bzurą na terenie zakładów działał szpital polowy dla żołnierzy polskiej armii. Okupant ustanowił zarząd komisaryczny i wznowił produkcję, jednak brak bieżących remontów doprowadził park maszynowy do ruiny. Pod koniec 1944 hitlerowcy rozpoczęli rabunek mienia i wywożenie maszyn w głąb Rzeszy.

Lata powojenne

Po zakończeniu działań wojennych fabryka została znacjonalizowana, podlegała Centralnemu Zarządowi Przemysłu Włókienniczego w Łodzi i otrzymała nazwę „Państwowa Fabryka Sztucznego Jedwabiu nr 2 w Chodakowie”, w listopadzie 1945 wznowiono produkcję włókna wiskozowego. Rok później powstało Gimnazjum Przemysłowe, które w późniejszych latach zostało przekształcone w dwa zespoły szkół zawodowych^[1]. W 1947 produkowano 1700 ton przędzy wiskozowej, zatrudnienie wynosiło wówczas 2417 osób, wybudowano szerokotorową bocznicę kolejową i znacznie rozbudowano kotłownię. w tym samym roku powstała Stacja Opieki nad Matką i Dzieckiem oraz żłobek i przedszkole. Pod koniec lat 50. powstał zakładowy dom kultury z salą widowiskową, stołówka z własnym gospodarstwem rolno-produkcyjnym, biblioteka, przychodnia lekarska, kawiarnia i klub sportowy. Pomiędzy 1960 a 1962 miała miejsce znaczna rozbudowa, powstała nowa hala wydziału włókienniczego, ponownie rozbudowano kotłownię, zmodernizowano sekcję magazynową oraz wybudowano dwa kominy wyciągowe liczące po 80 metrów. W 1963 przyzakładowa szkoła zawodowa rozpoczęła działalność w nowym budynku. Dzięki trwającej w latach 1967–1968 modernizacji powstała instalacja do stałego odpowietrzania wiskozy, która miała niebagatelny wpływ na warunki pracy. Skutkiem ubocznym produkcji była emisja dwusiarczku węgla, w 1974 wprowadzono nowy system odsiarczający, dzięki czemu jego stężenie obniżono z 160 mg/m3 do 1-2 mg/m3. W 1976 zainstalowano klimatyzację wydziałów produkcyjnych oraz wprowadzono nowoczesne oświetlenie jarzeniowe, produkcja wówczas wynosiła 7771 ton przędzy dziennie (z 1149 ton w 1949). Produkcja była przeznaczona na rynek krajowy oraz eksport do Turcji, Pakistanu, Iranu i Birmy. Na początku lat 70. zakłady weszły w skład powstałego zjednoczenia przedsiębiorstw przemysłu chemicznego „Chemitex” i uzyskały nazwę „Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”, w 1976 wytwarzały 1/3 krajowej produkcji włókien sztucznych.

Upadłość

Dawny budynek administracyjny Fabryki Włókien Chemicznych „Chemitex”

Po zmianach ustrojowych przedsiębiorstwo było spółką akcyjną Skarbu Państwa, jednak otworzenie polskiego rynku na produkty importowane, postęp technologiczny oraz zaostrzenie norm związanych z ochroną środowiska miały wpływ na powolny upadek zakładów. Chodakowskie Zakłady Włókien Chemicznych „Chemitex” ogłosiły upadłość w 1999, rok później część terenu w zamian za długi przejęły władze miasta Sochaczew.

Zobacz też

• Wacław Januszewski – dyrektor fabryki w latach 1935–1939 i 1945–1948

Przypisy

Linki zewnętrzne

• „Chemitex po przejściach” Ziemia Sochaczewska
• Monika Gadzińska „Chemitex wymarły” Echo powiatu, 10 października 2014
• „Twierdza Chemitex” e-sochaczew 28 marca 2002
• Anna Sychowicz „Chemitex – opuszczona fabryka w Sochaczewie” 5 marca 2015
• Chodakowska Fabryka Włókien Chemicznych „Chemitex”