Chodywańce

Ten artykuł od 2017-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Chodywańce

wieś
Kordegarda pałacowa
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	tomaszowski
Gmina	Jarczów
Liczba ludności	250
Strefa numeracyjna	84
Tablice rejestracyjne	LTM
SIMC	0889999
Położenie na mapie gminy Jarczów Chodywańce
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Chodywańce
Położenie na mapie województwa lubelskiego Chodywańce
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Chodywańce
50°24′30″N 23°38′09″E/50,408333 23,635833

Chodywańce – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Jarczów.

Wieś położona w południowej części Gminy Jarczów, 26 km na wschód od Tomaszowa lubelskiego, po prawej stronie Szyszły. Początki wsi sięgają wczesnych lat XV w. Ponoć na starym kościele, który spłonął w 1911 roku widniał dość wyraźny napis łaciński: „Anno Domini 1410” Jakoby wówczas kościołek ten kazał wybudować i sfinansować król Władysław Jagiełło na pamiątkę swego pobytu w tej miejscowości, kiedy to po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem odprowadzał wojska ruskie, a przy okazji lustrował grody na Rusi Czerwonej. Natomiast pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1422 roku. Wtedy kościół już istniał, a wybudował go Stanisłw, dziedzic Przeorska i Chodywaniec. W 1425 roku Biskup chełmiński Jan Biskupiec, na prośbę Andrzeja Małdrzyka, syna Stanisława zatwierdził parafię rzymskokatolicką pw. Narodzenia NMP i św. Apostołów Piotra i Pawła. W północnej części wsi na pocz. XV w. powstał folwark należący do możnego rodu Małdrzyków, osiedleńców z Mazowsza.

Na południowy wschód od Chodywaniec, w odległości około 1 km znajdowała się kolonia i folwark Adama Paluszyńskiego. Była to Plebanka. Mieszkało tam 9 rodzin polskich i 6 ukraińskich. Zgodnie z ustawą o reformie rolnej majątki w Chodywańcach i Plebance zostały rozparcelowane. Ziemię nadano byłym fornalom oraz bezrolnym i małorolnym chłopom. W Plebance na dużym obszarze ziemi powstał PGR, a obecnie funkcjonuje tam wielkoobszarowe gospodarstwo rolne

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID^[1] na listę zabytków wpisana jest kordegarda pałacowa z 2 poł. XVIII w., nr rej.: A/1291 z 8.11.1976.

Parafia Chodywańce

Parafia Chodywańce erygowana, 28 VIII 1425 r., przez biskupa chełmskiego Jana Biskupca. Do początku w. XIX należała do diecezji chełmskiej (dekanat Bełz). Granice jej były dość rozległe, ale w ciągu wieków wydzielono z niej nowe parafie: Uhnów (dawniej na terenie diecezji chełmskiej), Dyniska, Machnów, do końca w. XVI Tomaszów (razem z Suścem) należał do Chodywaniec. W r. 1947 siedzibę parafię przeniesiono do Jarczowa, a kościół w Chodywańcach stał się filialnym. Nazwa parafii była wtedy podwójna: Jarczów-Chodywańce. W r. 1959 bp Piotr Kałwa mianował kapelana w Chodywańcach, który równocześnie rozpoczął pracę w organizującym się punkcie duszpasterskim. Zaczęto na miejscu prowadzić oddzielne księgi i faktycznie oddzielono się od Jarczowa.

Parafia w Chodywańcach na początku w. XV została uposażona przez miejscowych właścicieli ziemskich w 2 łany pola, wolny wypas bydła, wolny wyręb w lesie, dziesięcinę itd. Przy par. istniał szpital dla ubogich, który funkcjonował jeszcze w wieku XIX jako schronienie dla starców. Parafia przeżyła kilka ciężkich okresów w swoich dziejach, m.in. w II połowie w. XIX, kiedy po kasacie unii rząd carski zamknął na pewien czas kościół z powodu wywierania złego wpływu na ludność prawosławną. Dlatego w latach: 1890-1907 zamknięto kościół w Chodywańcach pod pretekstem jego złego stanu technicznego. Proboszcza i wielu parafian wywieziono na Sybir, natomiast teren ten postanowiono przyłączyć do parafii w Tomaszowie Lub. i w Gródku.

Kolejnym ciężkim okresem była II wojna światowa: aresztowania, wywożenie do obozów, wysiedlenia. W r. 1941 w Oświęcimiu zginął proboszcz, ks. Edward Gajewski, a w r. 1944 bandy zamordowały ks. Jakuba Jachułę razem z innymi parafianami. W r. 1947, po przeniesieniu siedziby parafii do Jarczowa, przez okres 2 lat w Chodywańcach był kościół narodowy. W r. 1951 przybyły tutaj felicjanki z Uhnowa i zamieszkały na plebanii (pracowały tu do r. 1983). Do r. 1962 prowadziły przedszkole. Nowa plebania została oddana do użytku w r. 1983.

Stare księgi parafialne zaginęły w czasie działań wojennych, natomiast z książek kościelnych zachował się jedynie rytuał z r. 1640 i 2 mszały z w. XIX.

Pierwsza świątynia drewniana powstała tu na początku w. XV. Kolejny kościół (modrzewiowy) wystawiono w r. 1757 z fundacji Grabowskich. Pod koniec w. XIX był on w złym stanie i został zamknięty (1890-1907). Wyremontowano go, ale wkrótce spłonął (1911). W latach 1919-1938 za kościół parafialny służyła dawna cerkiew, która w r. 1938 została rozebrana. W r. 1938 postawiono drewnianą kaplicę pw. Narodzenia NMP (takie wezwanie posiadał spalony kościół). Pobudował ją miejscowy cieśla, poświęcona przez proboszcza, ks. Edwarda Gajewskiego. W r. 1949 wybuchł pożar zakrystii. Była remontowana w latach: 1960-1963 (dach, podwaliny, obicie ścian płytami pilśniowymi). W r. 1973 dobudowano przedsionek.

Kaplica drewniana, obita wewnątrz i z zewnątrz płytami pilśniowymi, jednonawowa, o wymiarze 11 x 7 m. Ołtarz główny, drewniany, barokowy, przywieziony około r. 1919 z kościoła w Nabrożu. W ołtarzu obraz MB (prawdopodobnie z około r. 1920). Po bokach stały dwa prowizoryczne ołtarze, a na chórze muzycznym fisharmonia.Obok kościoła dzwonnica - brama, murowana z ok. 1820 r., 2 dzwony sprowadzone wkrótce po zakończeniu działań wojennych. Poświęcił je proboszcz Ks. Józef Gonkowski.

W r. 1986 rozpoczęto budowę nowego kościoła na fundamentach z r. 1938, wg projektu archidiec. Andrzeja Rabiegi z Tomaszowa Lub. i konstruktora Eugeniusza Kossaka również z Tomaszowa Lub., 11 IX 1986 r. kamień węgielny wmurował bp Jan Śrutwa, w r. 1987 stan surowy i pierwsza Msza św.

Graf Chodywańce

• GLKS GRAF Chodywańce
  • Rok założenia 1984
  • Barwy: Biało-Czerwono-Żółto-Zielone

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Chodywańce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 612 .