Chopiniana

Chopiniana Michaiła Fokina w wykonaniu Polskiego Baletu Narodowego; soliści: Dagmara Dryl i Dawid Trzensimiech

Chopiniana – neoromantyczny balet Michaiła Fokina w I akcie do muzyki zbioru utworów fortepianowych Fryderyka Chopina, znany również pod tytułem Sylfidy^[1].

Pierwotna wersja choreograficzna Michaiła Fokina, nigdy potem nie wystawiana, pojawiła się 10 lutego 1907 na scenie Teatru Maryjskiego w Petersburgu. Nosiła początkowo tytuł Tańce do muzyki Chopina i była dość niejednolitą stylistycznie suitą baletową do muzyki 5 utworów Fryderyka Chopina w wersji orkiestrowej Aleksandra Głazunowa. Wykorzystywała następujące kompozycje muzyczne:

• Polonez A-dur op. 40 nr 1,
• Nokturn F-dur op. 15 nr 1,
• Mazurek cis-moll op. 50 nr 3,
• Walc cis-moll op. 64 nr 2,
• Tarantela As-dur op. 43;

Ilustrowały one 5 obrazów tanecznych o zróżnicowanej tematyce.

W 1908 roku choreograf przygotował drugą wersję baletu w Teatrze Maryjskim, nadając mu teraz tytuł Balet do muzyki Chopina i podtytuł Reverie romantique. W grudniu tego roku Michaił Fokin przyjechał osobiście do Teatru Wielkiego w Warszawie, gdzie zrealizował polską premierę swojego baletu, tym razem już – w geście wobec polskiej publiczności – pod tytułem Chopiniana, dodając też do premierowego wieczoru inny swój balet Eunice, inspirowany powieścią Quo vadis Henryka Sienkiewicza^[2]. Od tego momentu tytuł Chopiniana zaczął obowiązywać również w Rosji, gdzie do dziś balet Fokina znajduje się w żelaznym repertuarze każdego zespołu baletowego.

Tytuł Sylfidy został nadany Chopinianom przez Siergieja Diagilewa, kiedy jego słynny zespół Ballets Russes wprowadził balet Fokina do swojego repertuaru z okazji występów gościnnych w Paryżu w czerwcu 1909 roku, korzystając z nowej orkiestracji Igora Strawinskiego, Nikołaja Czerepnina i Anatolija Ladowa. Dlatego na Zachodzie balet ten do dzisiaj wystawiany jest po tym właśnie tytułem, choć w różnych orkiestracjach utworów Chopina.

Ostateczna wersja baletu Michaiła Fokina, którą świat zalicza obecnie do arcydzieł choreograficznych wszystkich czasów, opiera się na 8 utworach Fryderyka Chopina:

• Polonez A-dur op. 40 nr 1,
• Preludium A-dur op. 28 nr 7,
• Nokturn As-dur op. 32 nr 2,
• Walc Ges-dur op. 70 nr 1,
• Mazurek D-dur op. 33 nr 2,
• Mazurek C-dur op. 67 nr 3,
• Walc cis-moll op. 64 nr 2,
• Walc Es-dur op. 18.

Chopiniana (także pod tytułem Sylfidy) kilkakrotnie powracały także na polskie sceny baletowe.

Przypisy