Chorągiew Konna Gidów

Chorągiew Konna Gidów – oddział jazdy Armii Księstwa Warszawskiego.

Gidami nazywano konne oddziały pełniące funkcje przewodników maszerujących kolumn wojskowych. Oddziały te stanowiły również eskorty wyższych dowódców lub wypełniały zadania kurierów.

Formowanie i działania oddziału

Chorągiew sformowano w maju 1809 roku^[1]. Rozkaz Naczelnego Wodza o sformowaniu stanowił: „Chcąc dowód mego szacunku i zaufania do Polaków obywateli Galicji, wzywając szlachtę ich młodzież do czynienia służby wojskowej przy moim boku, postanawiam, niezwłocznie utworzyła się w Lublinie chorągiew konną Przewodnich moich, której organizatorem i komendantem mianuję niniejszym mego adiutanta Stanisława Miączyńskiego [...] Spodziewam się, iż młodzież ocenić potrafi zaszczyt być pierwszą zawołaną do oswobodzenia ojczyzny i przyłożenia się do dobra jej i sławy i zasłużę na chlubne walecznych nagrody"

Skład oddziału stanowiło trzech oficerów, sztandarowy, trzynastu podoficerów, dwóch trębaczy i sześćdziesięciu przewodnich^[2]. Pochodzili oni z zamożnych rodzin, a służbę pełnili bez żołdu^[2]. Każdy z nich miał służącego i trzy konie^[3].

W czasie wojny polsko-austriackiej gidowie stanowili osobistą ochronę Naczelnego Wodza. Byli też wykorzystywani jako konni kurierzy Sztabu Generalnego. 27 listopada 1809 roku oddział został rozformowany^[4], a większość jego żołnierzy otrzymała stopnie oficerskie^[2] i pełniła dalszą służbę w innych oddziałach. Dowódca oddziału, Stanisław Miączyński, awansowany został do stopnia podpułkownika i dalej pełnił służbę u boku księcia Poniatowskiego jako jego adiutant.

Umundurowanie

Gid na obrazie Jana Chełmińskiego

Mundur gidów wzorowany był na mundurze strzelców konnych. Składał się z ciemnozielonego fraka z karmazynowym kołnierzem i wypustką, białej kamizelki szamerowanej na wzór huzarski złotymi nićmi oraz karmazynowych rajtuzów ze złotym lampasem wpuszczonych w cholewy huzarskich butów. Czapka futrzana z zielono-karmazynową kitą, karmazynową flamą i białymi kordonami. Epolety, guziki oraz sznury naramienne barwy złotej.

Mundur trębacza stanowił kolorystyczną odwrotność gidowych mundurów^[1]. Frak był karmazynowy z zielonym kołnierzem i zielone spodnie z żółtym lampasem, bermyca ozdobiona była sznurem żółto-karmazynowym i kitą karmazynowo-zieloną. Akselbanty żółto-karmazynowe. Biały mundur trębacza wzorowany był na huzarskim. Zamiast czaka noszono czarną bermycę.

Dołman i mentyk zdobiony pętlicami i guzami. Odrębność narodową podkreślano orłami haftowanymi na czaprakach i orłami na szabeltasach trębaczy^[1]. Uzbrojenie gidów stanowiły szable i pistolety.

Żołnierze

• Władysław Mniszek-Tchorznicki^[5]

Przypisy

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski, Szymon Askenazy: Wojsko Polskie : Księstwo Warszawskie 1807-1814. Poznań: Wydaw. Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
• Tadeusz Korzon: dzieje wojen i wojskowości w Polsce. Tom 3. Lwów: Wydawnictwo Ossolineum, 1923.
• Ryszard Morawski, Henryk Wielecki: Wojsko Księstwa Warszawskiego. Generalicja i sztaby. Warszawa: Wydawnictwo Belona, 1996. ISBN 83-11-08511-0.
• Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807 – 1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
• Zdzisław Żygulski jun, Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.