Chora

Chora
Ilustracja
Państwo

 Turcja

Miejscowość

Stambuł

Wyznanie
Kościół
Wezwanie

Świętego Zbawiciela

Położenie na mapie Stambułu
Mapa konturowa Stambułu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Chora”
Położenie na mapie Turcji
Mapa konturowa Turcji, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Chora”
Ziemia41°01′52″N 28°56′21″E/41,031111 28,939167

Chora[1] (tur. Kariye Camii, gr. ἡ Ἐκκλησία του Ἅγιου Σωτῆρος ἐν τῃ Χώρᾳ) – bizantyński kościół w Stambule w Turcji. Jest usytuowany w dystrykcie Edirnekapı, w 1511 kościół został zamieniony na meczet. W latach 1948-2020 świątynia pełniła rolę muzeum. Kościół posiada bogatą kolekcję mozaik i fresków, odkrytych pod warstwą wapna, którym przykryto mozaiki, gdy zamieniano kościół na meczet.

Pierwszy kościół w tym miejscu wybudowano w IV w. Znajdował się on poza murami miejskimi, stąd jego nazwa: "Kościół za murami" lub "Kościół na wsi", czyli właśnie Chora. Obecnie istniejący kościół pochodzi z XI w. Jego fundatorem była Maria Dukaina. Izaak I Komnen odrestaurował go i powiększył. W XIV w. dołączono do kościoła zewnętrzny narteks i paraklezjon (komnatę grobową).

W 2020 r. na mocy dekretu Recepa Tayyipa Erdoğana świątynia została ponownie przekształcona w meczet[2][3].

Wystrój wnętrza

Główna część kościoła

W głównej części – naos znajdują się kolorowe mozaiki z XIV w. na marmurowych podłogach i ścianach. W absydzie znajduje się nisza modlitewna. Po prawej stronie absydy znajduje się wizerunek Dzieciątka Jezus i Marii, po lewej Jezusa. Obie mozaiki są silnie uszkodzone. Nad drzwiami wejściowymi zachował się w dobrym stanie obraz przedstawiający śmierć Marii: leżąca Maria, wokół jej łoża stoją: Jezus trzymający niemowlę (symbol duszy Marii), apostołowie i aniołowie. W przedsionkach znajdują się mozaiki, sceny które przedstawiają pochodzą z głównie z Nowego Testamentu, apokryfów opowiadających o dzieciństwie i narodzinach Marii. Mozaiki są zrobione z kamieni rzecznych pochodzących z okolic Stambułu, Morza Marmara.

Hall wejściowy

© José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 3.0
Św. Paweł, narteks wewnętrzny

Sceny ułożono chronologicznie, od lewej strony wejścia do wewnętrznego narteksu, gdzie przedstawiono zwiastowanie narodzin Marii jej matce Annie przez anioła, następnie przedstawiono narodziny Marii, dzieciństwo, zaślubiny z Józefem. Przy wejściu z narteksu do sali głównej przedstawiono Św. Piotra i Pawła, ponad drzwiami portret Teodora Metochdesa, który odnowił kościół w XIV w., postać Jezusa Pantokratora. W kopule wewnętrznego przedsionka na prawo od wejścia przedstawiono Proroków i świętych Starego i Nowego Testamentu. Poniżej znajdują się: uleczenie ślepca przez Jezusa i obudzenie zmarłego. Tu znajduje się również mozaika przedstawiająca Jezusa, Marię, Izaaka Komnena, siostrę zakonną Melanię.

W zewnętrznym przedsionku znajduje się obraz przedstawiający podróż Marii i Józefa do Betlejem, Boże Narodzenie. Dalej jest kuszenie Jezusa przez Szatana. Nad wejściem znajduje się scena cudu w Kanie Galilejskiej oraz cudownego rozmnożenia chleba. Nad drzwiami wejściowymi przedstawiono modlącą się Marię, ponad wrotami w wewnętrznym narteksie – Jezusa Pantokratora w geście błogosławienia. Po prawej stronie za wejściem do zewnętrznego narteksu umieszczono poszukiwanie Dzieciątka Jezus przez Heroda, rzeź niewiniątek.

Paraklezjon

Paraklezjon

Został zbudowany w XIV w., wraz z zewnętrznym przedsionkiem ma kształt litery 'L'. W półkopule przedstawiono scenę Anastasis, czyli Jezus zstępujący do piekieł i uwalniający Adama i Ewę. Na łuku przed tą sceną przedstawiono scenę Sądu Ostatecznego. W kopule korytarza umieszczono postacie Jezusa i Marii otoczone przez świętych. Ściany boczne pokrywają sceny ze Starego Testamentu.

Przypisy

  1. Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.
  2. Kolejny zabytkowy kościół w Stambule przekształcony w meczet, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-08-21].
  3. Turcja: kolejny bizantyjski kościół przekształcony w meczet, RadioMaryja.pl, 21 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-21] (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Location map Istanbul.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, Dr. Blofeld
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Istanbul
Turkey location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Turkey
Paul in Chora.jpg
© José Luiz Bernardes Ribeiro, CC BY-SA 3.0
Mosaico de São Paulo na Igreja de Chora
Chora Church Constantinople 2007 007.jpg
Exterior of the Chora Church in Istanbul, today a museum. It is famous for it Byzantine mosaics.