Chordofony smyczkowe

Ten artykuł od 2011-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Chordofony smyczkowe – grupa instrumentów muzycznych z grupy chordofonów (strunowych), w których struna wprowadzana jest w stan wibracji za pomocą smyczka.

Budowa instrumentu

• smyczek
• pudło rezonansowe
• struny
• mostek zwany też podstawkiem
• gryf z podstrunnicą^[1]

Technika gry

Muzyk grający na instrumencie smyczkowym jedną ręką (prawą u osób praworęcznych) operuje smyczkiem lub w inny sposób pobudza struny, a drugą ręką przyciska struny do podstrunnicy tak je skracając, by wydawały dźwięk o odpowiedniej wysokości. W technikach tradycyjnych i azjatyckim czasem występuje skracanie struny czubkiem palca lub paznokciem bez dociskania struny do podstrunnicy (tzw. Technika paznokciowa).

W tradycyjnych technikach smyczkowania, zwłaszcza w Azji, nadal używa się ręcznego napinania włosia smyczka i zmiany napięcia podczas grania dla podkreślania zmian dynamicznych i ekspresyjnych, np. w grze na kemancze.

Smyczkowanie

Istnieją różne rodzaje prowadzenia smyczka, czyli tzw. smyczkowanie wywodzące się z praktyki wykonawczej muzyki europejskiego renesansu i baroku^[2].

• legato – płynne przesuwanie smyczka po strunie
• staccato – oddzielne zaznaczanie smyczkiem każdego dźwięku przerywanym ruchem smyczka
• detaché – staccato wykonywane smyczkiem przylegającym do struny, zmienianym na każdej nucie
• spiccato – uderzanie włosiem po strunie
• col legno – uderzenie struny drzewcem smyczka
• pizzicato – szarpniecie struny palcem
• martelé, martellato – pojedyncze, krótkie pociągnięcia smyczka
• sautillé – muskanie i lekko odskakujące pociągnięcia smyczka
• saltato – skaczący pod obciążeniem smyczek
• smyczkowanie Viottiego – na jedno pociągnięcie smyczka przypadają 2 nuty: pierwsza – grana staccato bardzo małą częścią smyczka, druga – z akcentem grana pozostałą dłuższą częścią smyczka
• klang (pizzicato bartokowskie, pizzicato à la Bartók) – szarpnięcie struny tak, by uderzyła silnie o gryf

Rodzaje

Europa

Współczesne

• Klasyczne instrumenty smyczkowe:
  • skrzypce
  • altówka
  • wiolonczela
  • kontrabas

	Klasyczne instrumenty smyczkowe:
Skrzypce	Altówka	Wiolonczela	Kontrabas

Współczesne

• • skrzypce elektryczne
  • Gibson ex Huberman
  • kontrabas elektryczny
  • rawanastron

Dawne

Tradycyjne

Polska

• 

  Mazanki

• 

  Suka biłgorajska

• 

  Złóbcoki

• 

  Tubmaryna

• 

  Basetla

• • basetla
  • mazanki
  • polskie skrzypce
  • polskie skrzypce z duszą skrzydlatą
  • suka biłgorajska
  • tamburyna
  • tubmaryna
  • złóbcoki

Europa

• • gęśle (Ukraina, Białoruś, Rosja)
  • gadulka (Bułgaria)
  • nyckelharpa (Skandynawia)
  • skrzypce Stroha

Azja

Klasyczne i tradycyjne

Historia

Już w krajach starożytnych, przede wszystkim w Azji, istniały instrumenty smyczkowe. Najstarsze doniesienia o instrumentach smyczkowych pochodzą ze starożytnej Mezopotamii, gdzie podczas wykopalisk archeologicznych odkryto „liry z Ur”. Instrument, dalej rozwijany, uzyskał system strojenia oraz smyczek. Indyjskie instrumenty z V wieku p.n.e posiadały od 7 do 21 strun.

W epoce średniowiecza, instrumenty smyczkowe przechodziły osobne fazy rozwoju w każdym kraju Europy. Powstał Rebec, pierwsze wersje fidla oraz skrzypiec, a także pierwsze lutnie. Były wykonywane z materiałów pochodzenia zwierzęcego (zwłaszcza sierść i jelita), a także z jedwabiu. Pierwsze wizerunki skrzypiec pojawiły się na freskach włoskich z początku XVI w. Przez wiele wieków modelem brzmienia dla instrumentów smyczkowych był głos ludzki^[3]. Produkcja instrumentów smyczkowych została udoskonalona w epoce renesansu i baroku. Skrzypce i gitary udoskonalono pod względem muzycznym tak, że w podobnej formie są używane do dziś.

W XIX wieku instrumenty smyczkowe stały się powszechnie dostępne dzięki powstaniu szeregu zakładów manufakturowych, budujących dużą liczbę strojonych instrumentów o dobrym brzmieniu. Na dużą skalę rozwinęło się wykonawstwo orkiestrowe. W II połowie XX wieku instrumenty smyczkowe zostały poddane amplifikacji, czyli wzmocnieniu dźwięku za pomocą prądu elektrycznego.

Przypisy

Zobacz też

• Chordofony szarpane
• Skale instrumentów muzycznych

Linki zewnętrzne

• Kontrabas – największy instrument smyczkowy