Choroby spowodowane powtórzeniami trinukleotydów

Choroby spowodowane powtórzeniami trinukleotydów (ang. trinucleotide repeat (expansion) disorders) – grupa chorób uwarunkowanych genetycznie, spowodowanych mutacją dynamiczną, czyli nieprawidłowo dużą liczbą powtórzeń sekwencji danego trinukleotydu. W warunkach prawidłowych takie krótkie powtarzające się sekwencje rozproszone są w całym genomie człowieka; translacja nieprawidłowych powtórzeń zlokalizowanych w obrębie genu może prowadzić do utworzenia defektywnego białka, nie pełniącego prawidłowo swoich funkcji, co powoduje chorobę.

Jak dotąd zidentyfikowano kilkanaście chorób ekspansji trinukleotydowych. W blisko połowie z nich powtarzany trinukleotyd to CAG, kodujący glutaminę; podgrupę tych schorzeń określa się jako choroby ekspansji poliglutaminowych (polyglutamine (PolyQ) diseases). Pozostałe choroby spowodowane są powtórzeniami trójek nukleotydów kodujących inne niż glutamina aminokwasy lub krótkich sekwencji znajdujących się w obszarach niekodujących (np. w intronach); traktowane są łącznie jako choroby ekspansji nieglutaminowych (non-PolyQ diseases). Podział taki jest dodatkowo umotywowany danymi klinicznymi: choroby ekspansji glutaminowych są neurologicznymi chorobami degeneracyjnymi, których objawy ujawniają się w późniejszym wieku; choroby ekspansji nieglutaminowych nie są do nich podobne w obrazie klinicznym.

Choroby ekspansji glutaminowych

Choroba (synonimy)Białko o upośledzonej funkcjiLokalizacja powtórzeniaLiczba powtórzeńOMIM
Zanik zębatoczerwienny pallidoniskowzgórzowy
(DRPLA, choroba Naito-Oyanagi,
NOD, w tym zespół rzeki Haw, HRS)
Atrofina-1Otwarta ramka odczytuMała (<100)OMIM 125370
Choroba Huntingtona (HD)HuntingtynaOtwarta ramka odczytuMała (<100)OMIM 143100
Choroba Kennedy’ego
(zależny od chromosomu X rdzeniowo-opuszkowy zanik rdzeniowy, SBMA)
Receptor androgenowyOtwarta ramka odczytuMałaOMIM 313200
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 1 (SCA1)Ataksyna 1ORFMała (<100)OMIM 164400
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 2 (SCA2)Ataksyna 2Otwarta ramka odczytuMała (<100)OMIM 183090
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 3 (SCA3, choroba Machado i Josepha, MJD)Ataksyna 3Otwarta ramka odczytuMała (<100)OMIM 109150
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 6 (SCA6)α-1-polipeptyd 4 izoformy kanału Ca typu LMała (<100)OMIM 183086
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 7OMIM 164500
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 17OMIM 607136

Choroby ekspansji nieglutaminowych

Choroba (synonim)Białko o upośledzonej funkcjiSekwencja powtórzenia
(kodowany aminokwas)
Lokalizacja powtórzeniaLiczba powtórzeńOMIM
Zespół łamliwego chromosomu X
(zespół Martina-Bell, FRAXA)
FMRPCGG5'-UTRDuża (200-1000)OMIM 300624
Zespół FRAXE?CGG albo CCG?Duża (200-1000)OMIM 309548
Zespół FRAXFCGG5'-UTRDuża (300-500)OMIM 300031
Zespół FRA16A5'-UTRBardzo duża (1000-2000)OMIM 136580
Dystrofia miotoniczna
(choroba Steinerta, DM)
Kinaza miotoninowaCGT albo CAG3'-UTRBardzo duża (200-4000)OMIM 106900
Synpolidaktylia typu 1 (SPD-1)HOXD13GCG..OMIM#113200
Ataksja rdzeniowo-móżdzkowa, typ 8SCA8CTG..OMIM 608768
Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa, typ 12Fosfataza białkowa PP2ACAGOMIM 604326
Zespół JacobsenaCBL2CGCOMIM#147791
Choroba Friedreicha (FRDA)Frataksyna FXNGAAintronOMIM 229300
Zespół wrodzonej ośrodkowej hipowentylacjiPHOX2BGCN (GCA, GCT, GCC lub GCG)ekson 325-33OMIM#209880

Bibliografia

  • Robert K. Murray Biochemia Harpera. PZWL, Warszawa 2005 ISBN 83-200-3347-0.
  • Choroby spowodowane zmianą liczby powtarzalnych sekwencji DNA. W: Tomasz Sobów, Paweł P. Liberski: Choroby układu nerwowego. Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004, s. 271–280. ISBN 83-200-2636-9.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.