Chotomów
| Artykuł | 52°24′40″N 20°53′02″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°25'0.1"N, 20°52'59.9"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 654 m |
| wieś | |
 Dom Strażaka im. Polikarpa Wróblewskiego przy ul. Partyzantów 27 w Chotomowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 22 |
| Kod pocztowy | 05-123[3] |
| Tablice rejestracyjne | WL |
| SIMC | 0002973[4] |
Położenie na mapie gminy Jabłonna _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Jabłonna") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu legionowskiego  | |
 52°24′40″N 20°53′02″E/52,411111 20,883889 | |
| Strona internetowa | |
Chotomów – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Jabłonna[4][5]. Przez miejscowość przechodzi linia kolejowa nr 9 Warszawa – Gdańsk z przystankiem Chotomów.
Historia
Chotomów był wzmiankowany w XIV wieku. Miał status wsi duchownej. W 1580 znajdował się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[6]. W 1795 znalazł się w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warszawskim, od 1815 w Królestwie Polskim.
W średniowieczu powstała w Chotomowie parafia katolicka. Była ona wzmiankowana w zapisie biskupa Czcibora z dnia 20 lipca 1387 dotyczącym wydzielenia z parafii w Radzyminie nowej parafii w Wieliszewie[7].
W latach 1861–1865 w południowej części miejscowości, na miejscu wcześniejszej, drewnianej, świątyni wybudowano neogotycki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny według projektu Franciszka Lanciego z fundacji Maurycego Potockiego[8].
Podczas I wojny światowej w Chotomowie działała Polska Organizacja Wojskowa[9]. Dowódcą obwodu POW był Polikarp Wróblewski. W nocy z 10 na 11 listopada 1918 Jan Trzaskoma zgromadził w Chotomowie peowiaków z okolicznych miejscowości (Chotomów, Jabłonna, Olszewnica, Krubin, Kałuszyn, Skrzeszew) i 11 listopada 1918 zaatakowali oni niemiecki garnizon w Jabłonnie Nowej, doprowadzając trzy dni później do jego kapitulacji[10].
Z inicjatywy Polikarpa Wróblewskiego w 1918 założono ochotniczą straż pożarną[11].
Przy dzisiejszej ul. Partyzantów 8 wybudowano w latach 20. Dom Ludowy, pełniący obecnie rolę domu katechetycznego miejscowej Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[12].
W 1924 z pieniędzy przekazanych przez papieża Piusa XI (10 tys. lirów) i pochodzących z innych źródeł Fundacja dla Polskich Inwalidów Wojennych im. Ojca Św. Piusa IX (założyciele: bp Stanisław Gall, ks. Zygmunt Kaczyński, gen. Władysław Olszewski, gen. Stefan Suszyński i ks. Stefan Ugniewski) zakupiła w Chotomowie za 5 tys. dolarów i 700 milionów marek nieruchomość o powierzchni ok. 30 morgów. W 1926 założyła tam Zakład Sierot po Inwalidach Wojennych (korzystały z niego dziewczęta w wieku 3–18 lat), który prowadziły siostry ze Zgromadzenia Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Początkowo Zakład korzystał z drewnianych budynków znajdujących się na posesji, lecz rosnąca liczba podopiecznych skłoniła Fundację do decyzji o wybudowaniu nowego gmachu, według projektu prof. Edgara Aleksandra Norwertha, czołowego polskiego architekta, profesor Politechniki Warszawskiej[11][13]. Budynek oddano do użytku w 1937[13].
W 1935 rozpoczęto w Chotomowie budowę domu Pracy Społecznej im. Marszałka Piłsudskiego wraz z remizą Ochotniczej Straży Pożarnej. Obiekt zaprojektował wybitny architekt warszawski Antoni Dygat. Do wybuchu II wojny światowej ukończono jedynie parter budynku. Kontynuacja budowy nastąpiła dopiero w 1978 i trwała do 1983[14].
12 września 1939 w okolicach Chotomowa miały miejsce walki 20. Dywizji Piechoty Armii „Modlin” z wojskami niemieckimi. W 1940 w pobliżu lasu i ulicy Gen. Lucjana Żeligowskiego wybudowano tymczasowe betonowe bunkry (zachowały się po wojnie w bardzo dobrym stanie).
W sierpniu 1941 Niemcy zamordowali na terenie między Chotomowem a Olszewnicą Starą wielu Żydów[15].
Przez cały okres okupacji niemieckiej w Chotomowie przechowywano obraz Jana Matejki z 1891 pt. Konstytucja 3 Maja 1791 roku, który został tutaj ukryty we wrześniu 1939 przez Stanisława Gładysza, pracownika Galerii „Zachęta”, późniejszego żołnierza Armii Krajowej w 708 plutonie ps. „Jarema”[11].
W czasie okupacji hitlerowskiej w Zakładzie Sierot, z narażeniem życia, zakonnice ukrywały przed niemieckim okupantem 10 żydowskich dzieci[16]. Niektóre z nich skierował tutaj Wydział Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego w Warszawie, przy zaangażowaniu Jana Dobraczyńskiego, członka konspiracyjnej Rady Pomocy Żydom (Żegoty), który w tym celu przyjeżdżał do Chotomowa[11].
Podczas okupacji działała w Chotomowie konspiracyjna szkoła podoficerska. Jednym z jej absolwentów był Stanisław Sierawski (promocja 1942)[17].
1 i 3 sierpnia 1944 na terenie Chotomowa akcje zbrojne przeprowadziła Armia Krajowa. W wyniku działań wojennych w dużym stopniu został zniszczony kościół parafialny i budynek Domu Dziecka im. Ojca Świętego Piusa XI[8][13].
W 1983 zakończono rozpoczętą w 1978 rozbudowę remizy ochotniczej straży pożarnej[14].
W latach 2010–2012 wybudowano nad przebiegającą przez wieś linią kolejową Warszawa–Gdynia wiadukt samochodowy[18].
W październiku 2016 siostry służebniczki obchodziły 90-lecie działalności na rzecz sierot w Chotomowie. Przyjmuje się, że w całym tym okresie opiekę w prowadzonym przez nie zakładzie otrzymało około tysiąc dzieci[16].
W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Chotomów, po jej zniesieniu w gromadzie Jabłonna.
Szkolnictwo
W Chotomowie mieszczą się dwie szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stefana Krasińskiego w Chotomowie przy ul. Partyzantów 124[19]
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Orła Białego w Chotomowie przy ul. Partyzantów 23[20]
Ochotnicza straż pożarna
Miejscowa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej została założona w 1918 dzięki inicjatywie Polikarpa Wróblewskiego. W 1935 rozpoczęto budowę w Chotomowie przy ul. Partyzantów 27 remizy strażackiej według projektu Antoniego Dygata. Do wybuchu wojny powstał jedynie parter. W latach 1978–1983 obiekt rozbudowano[21][11].
Parafia rzymskokatolicka
W miejscowości siedzibę ma Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Cmentarz parafialny
Przy ul. Kościelnej zlokalizowany jest cmentarz parafialny należący do Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chotomowie.
Zabytki
- Neogotycki kościół parafialny wzniesiony w latach 1861-1865; projektant: Franciszek Maria Lanci
- Neogotycka brama–dzwonnica kościelna (ok. 1865)
- Budynek Domu Dziecka im. Ojca Świętego Piusa XI w Chotomowie (1937, proj. Edgar Aleksander Norwerth)
Pomniki
- Pomnik Orła Białego pamięci poległych i pomordowanych w latach 1939–1945. Zaprojektował go Stefan Konrad Dobrowolski. Pomnik znajduje się przy rondzie, u zbiegu ulic Piusa i Partyzantów. Został odsłonięty 29 października 1961[11].
- Pomnik poległych żołnierzy WP oraz poległych partyzantów został umieszczony tam, gdzie zginął dowódca 3 Kompanii I Rejonu Armii Krajowej por. Stefan Krasiński „Kacper”, kierownik szkoły w Chotomowie, w dniu 3 sierpnia 1944 w czasie działań wojennych, polegających na natarciu na załogę niemieckiego pociągu pancernego. Pomnik znajduje się na ul. Kościuszki w Legionowie przy granicy z Chotomowem[11].
Osoby związane z Chotomowem
- Józef Lemański (1929–2018) – działacz harcerski i konspiracyjny z czasów II wojny światowej, samorządowiec[22]
- Wojciech Lemański (ur. 1960) – ksiądz katolicki, publicysta, bloger, działacz na rzecz upamiętnienia historii Żydów polskich[23]
- Jerzy Łapiński (1940–2020) – aktor[24]
- Stanisław Sierawski (1915–2022) – pułkownik Wojska Polskiego, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz Armii Krajowej i uczestnik powstania warszawskiego[25]
- Jan Trzaskoma (1897–1943) – polski wojskowy, legionista, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, później duchowny katolicki, działacz społeczny, zamordowany w KL Dachau[10]
- Ligia Urniaż-Grabowska (1937–2017) – lekarka, działaczka opozycji demokratycznej w PRL, senator IV kadencji, wiceprezydent Legionowa[26]
- Bohdan Wróblewski (1931–2017) – grafik, ilustrator, reżyser zdjęć reklamowych[27]
- Polikarp Wróblewski (1898–1983) – żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, społecznik, działacz ochotniczych straży pożarnych[11]
- Marian Wyrzykowski (1904–1970) – aktor i reżyser[28]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0002980 | Chotomów | osada leśna |
Przypisy
- ↑ Wieś Chotomów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-02-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-04-15].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 154 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 265.
- ↑ Jacek Szczepański, Tradycja Mazowsza. Powiat legionowski. Przewodnik subiektywny, Warszawa 2011, s. 19.
- ↑ a b Kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny. zabytek.pl. [dostęp 2022-08-02].
- ↑ Peowiacy i ich losy. Jabłonna, Chotomów, Krubin, Wieliszew. legionowo.pl. [dostęp 2022-07-24].
- ↑ a b Adam Białczak: Proboszcz Porządzia i Baranowa. to.com.pl, 7 kwietnia 2003. [dostęp 2022-07-24].
- ↑ a b c d e f g h Wieś Chotomów. pttk.pl. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ Dom Ludowy, ob. budynek katechetyczno – administracyjno – mieszkalny. zabytek.pl. [dostęp 2022-07-28].
- ↑ a b c Rafał Degiel: Nasza Historia: Początki Fundacji Piusa XI w Chotomowie. gazetapowiatowa.pl, 6 maja 2022. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ a b Jacek Szczepański, Tradycja Mazowsza. Powiat legionowski. Przewodnik subiektywny, Warszawa 2011, s. 58.
- ↑ Krzysztof Klimaszewski: Hekatomba Żydów z obozu w Pomiechówku w rejonie Janówka, Krubina i Olszewnicy 14 sierpnia 1941 r.. gazetapowiatowa.pl, 20 maja 2022. [dostęp 2022-08-10].
- ↑ a b Agnieszka Mosakowska: Radosny biskup Solarczyk na 90-leciu dzieła Sióstr Służebniczek w Chotomowie. gazeta powiatowa.pl, 18 października 2016. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ Kamil Jagnieża: Zmarł płk Stanisław Sierawski, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski i Honorowy Obywatel Gminy Jabłonna. gazetapowiatowa.pl, 12 lipca 2022. [dostęp 2022-07-28].
- ↑ Rafał Michałowski: Wiadukt w Chotomowie oficjalnie przejezdny. miejscowa.pl, 17 września 2012. [dostęp 2022-07-28].
- ↑ Historia szkoły. sp1chotomow.edupage.org. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 im. Orła Białego w Chotomowie. sp2chotomow.edupage.org. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ OSP Chotomów. gov.pl. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Józef Lemański. 1944.pl. [dostęp 2022-07-21].
- ↑ Dominik Zalewski: Koniec kary dla ks. Wojciecha Lemańskiego. Duszpasterz z Chotomowa będzie sprawował posługę w Łodzi. gazetapowiatowa.pl, 12 lipca 2018. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Zmarł Jerzy Łapiński. Aktor miał 79 lat. kurierjablonny.pl, 15 maja 2020. [dostęp 2022-07-21].
- ↑ JABŁONNA. 102. urodziny ppłka Stanisława Sierawskiego. toiowo.eu, 20 kwietnia 2017. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Zmarła Ligia Urniaż-Grabowska – była wiceprezydent Legionowa. gazetapowiatowa.pl, 28 listopada 2017. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Bohdan Wróblewski. wyborcza.pl, 6 czerwca 2017. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Marian Wyrzykowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2022-07-23].
Linki zewnętrzne
- Chotomów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 639.
- Chotomów. chotomow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-05)]. – strona miejscowości
- Forum Chotomowskie- forum społeczności chotomowskiej
- Życie Chotomowa – Portal społecznościowy
- Chotomów. chotomow.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-20)]. – strona o miejscowości
- Siedziba gminy: Jabłonna
| Wsie | |
|---|---|
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
_COA.svg)
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.55N
- S: 50.95 N
- W: 19.15 E
- E: 23.25 E
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Autor: MGostek, Licencja: CC0
Pomnik Orła Białego pamięci poległych i pomordowanych w latach 1939-1945 na placu III Kompanii AK w Chotomowie
Autor: Jajakoja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chotomów Dom Ludowy Katechetyczny Poeple's House Catechetical House
Autor: Jajakoja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chotomów Firefighter's House Dom Strażaka at Partyzantów Street No 27 named after Mr. Polikarp Wróblewski
Autor:
Mapa powiatu legionowskiego, Polska
Autor: MGostek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chotomów - kościół parafialny p.w. Wniebowstąpienia NMP
Autor: Jajakoja, Licencja: CC BY-SA 4.0
Building of Pius XI Orphanage in Chotomów Poland. Erected in 1937. Architect: Edgar Aleksander Norwerth
Adoption of the Polish Constitution of May 3, 1791.
The painting depicts King Stanislaus Augustus together with members of the Grand Sejm and inhabitants of Warsaw entering St John's Cathedral in order to swear in the new national constitution just after it had been adopted by the Grand Sejm in the Royal Castle visible in the background.
May 3rd Constitution was the first written national constitution in Europe, and the world's second, after the United States Constitution. The May 3rd Constitution was adopted by the Sejm of the Polish-Lithuanian Commonwealth on May 3, 1791Autor:
Mapa gminy Jabłonna, Polska