Christian Boltanski

Christian Boltanski

Christian Boltanski (1990)
Data i miejsce urodzenia	6 września 1944 Paryż
Data i miejsce śmierci	14 lipca 2021 Paryż
Narodowość	francuska
Dziedzina sztuki	instalacja, malarstwo, rzeźbiarstwo, fotografia
Epoka	sztuka współczesna
Nagrody
Praemium Imperiale

Christian Boltanski (ur. 6 września 1944 w Paryżu, zm. 14 lipca 2021 tamże^[1]) – francuski artysta intermedialny, malarz, twórca mail artu, filmów i instalacji.

Życiorys

Boltanski urodził się w Paryżu. Jego ojcem był żydowski imigrant, lekarz z Ukrainy, matką zaś katoliczka z Korsyki^[2][3]. Sam jednak nie wyznawał żadnej religii^[4]. Nigdy nie kształcił się artystycznie. Zaczął malować w 1958 roku. Został zauważony w 1968 roku dzięki pokazowi kilku filmów krótkometrażowych oraz publikacji szkicowników^[5].

Twórczość

Boltanski tworzył od drugiej połowy lat 50. Sławę jednak przyniosły mu dopiero realizacje powstałe 10 lat później, a dokładnie filmy i notatniki nawiązujące do jego własnej przeszłości^[6]. W jednej z pierwszych prac odtworzył z plasteliny obiekty, które zapamiętał z dziecięcych lat^[5]. Z czasem zaczął przedstawiać historie innych, anonimowych ludzi^[7]. W swoich pracach często nawiązywał do ludzkich tragedii, w tym do Holokaustu. Starał się mówić o tragediach i śmierci w sposób uniwersalny nie ograniczając się tylko do historii jego żydowskich przodków. Tworzył pomniki oraz dzieła upamiętniające ofiary zbrodni dokonanych w Kambodży, Bośni, Rwandzie czy Darfurze^[7]. Często używał portretów anonimowych postaci tworząc aranżacje o para-religijnym i martyrologicznym charakterze, jak ołtarze czy miejsca pamięci^[2]. Tworząc poruszał tematy z obszaru pamięci i przede wszystkim moralności, wierząc, że ta ostatnia jest nieodłącznym elementem każdej sztuki^[4]. Nierzadko uciekał się do humoru czy ironii, by w lżejszy sposób mówić o poważnych tematach^[8].

W 1986 Boltanski zaczął tworzyć instalacje z różnych materiałów, których głównym elementem była gra światła. Niewielkie cynowe pudełka wraz z fotografiami aranżował tak, by przypominały ołtarzyki otoczone lub wyróżnione specjalnym oświetleniem (Autel de Lycée Chases, 1986–1987). Użyte portrety żydowskich dzieci zrobione w 1931 w Wiedniu miały przypominać o Holokauście, a sposób ich prezentacji nakłaniać miał do poważnej, głębszej refleksji nad naszą przeszłością. W pracy Reserve (wystawa w Museum Gegenwartskunst w Bazylei w 1989) wypełnił sale i korytarze używanymi ubraniami mającymi symbolizować wydarzenia z obozów koncentracyjnych. Nie zawsze jego prace skupiają się na tragediach i ludzkim cierpieniu. W pracy Monument (Odessa) prezentuje sześć portretów żydowskich studentów z 1939 roku wyłącznie by uhonorować pamięć o zmarłych^[2]. Instalacja „No Man's Land” (2010) w Park Avenue Armory w Nowym Jorku jest przykładem pracy, w której uświadamia widza o powszechności niepamięci. W olbrzymiej hali usypane były stosy anonimowych ubrań, z których najwyższy sięgał 18 metrów. Stosy były regularnie, ale bez wyraźnego porządku przerzucane przez dźwig, tak by nie można było łatwo znaleźć stałego elementu^[9]. W jednej z nowszych prac prowadzi transmisję na żywo ze swojej pracowni dla jednego kolekcjonera. Transmisji tej nie można nagrywać ani w żaden sposób ingerować w jej przebieg^[8].

Wybrane prace

• Autel de Lycée Chases (1986–1987) – powiększone portrety fotograficzne dzieci wiszą nad zamkniętymi rdzewiejącymi cynowymi pudełkami po ciastkach^[7]
• Reserve (1989)
• Monument Odessa (2003)^[2]
• Personnes (2010)^[6][8]
• No Man’s Land (2010)^[9]

Nagrody

• 2015 – Generalitat Valenciana’s International Julio González Prize^[10]
• 2007 – Créateurs sans frontières w kategorii Sztuki Wizualne od Cultures France^[10]
• 2007 – Praemium Imperiale od Japan Art Association^[10]
• 2001 – Goslarer Kaiserring, Goslar^[10]
• 2001 – Kunstpreis od Nord/LB, Braunschweig^[10]

Wystawy

Christian Boltanski brał udział w ponad 150 wystawach na całym świecie. W Polsce prezentował swoje prace między innymi w Galerii Foksal, krakowskiej Cricotece oraz Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski^[5].

Wybrane wystawy indywidualne

• 2017
  • Les Registres du Grand Hornu, ElInstante Fondation, Madryt
  • Kewenig Galerie na ARCOmadrid, Madryt
  • One Collection. One Artwork, Fundção Arpad Szenes – Vieira de Silva, Lizbona
• 2016
  • Christian Boltanski. Animitas, MARCO, Monterrey
  • Kewenig Galerie na Art Basel, Miami
  • Départ-Arrivée, Institute Valenciano Arte Moderna, Walencja
  • Jupiter Artland, Edynburg
  • Tokyo Metropolitan Teien Atr Museum, Tokio
  • Just Black and White, Galerie Klüser, Monachium
  • Galerie Daniel Templon na Art Basel, Bazylea
  • Kewenig Galerie na Art Basel, Bazylea
  • Oude Kirk, Amsterdam
• 2015
  • Sombras, La Lonja, Palma de Mallorca
  • Les Archives du Cœur, Museo d'Arte Moderna, Bolonia
  • Cricoteca, Kraków
  • Take Me (I’m Yours), Monnaie de Paris, Paryż
  • Christian Boltanski | Heartbeats, Baró Galeria, São Paulo
  • Kewenig Galerie na Art Basel, Bazylea
• 2014
  • Boltanski – 19.924.458 +/-, SESC Pompeia, São Paulo
  • Chance, Sydney Festival 2014, Sydney
  • Installment 1: Inaugural Exhibition, Fundacja Louis Vuitton, Paryż
  • Heart Beat Archive, Latvian National Museum of Art, Ryga
  • Almas, Museo Nacional de Bellas Artes, Santiago
  • Inventory of the Objects Belonging to a Young Man of Oxford, Modern Art Oxford, Oxford
• 2013
  • Moved, Kunstmuseum, Wolfsburg
• 2012
  • Heartbeats, Nahum Gutman Art Museum, Tel Awiw-Jafa
  • Chance, Nederlands Fotomuseum, Rotterdam
• 2011
  • Sans Fin, Fondazione Volume, Rzym
  • Signatures, Es Baluard, Palma de Mallorca
  • Chance, Biennale w Wenecji, Wenecja
• 2010
  • No Man's Land, Park Avenue Armory, Nowy Jork
  • Personnes, Hangar Bicocca, Mediolan
  • Les Archives du Cœur, Serpentine Gallery Summer Pavillon, Londyn
  • Personnes, Moumenta, Paryż
• 2002
  • Totentanz II, Centre for International Light Art, Unna

Wybrane wystawy zbiorowe

• 2017
  • Manif d'art 8, Québec Biennale, Québec
• 2016
  • Loss. In memory of Babi Yar, Pinchuk Art Centre, Kijów
  • De toi à la surface, La Plateau, Paryż
  • Carambolages, Grand Palais Galeries Nationales, Paryż
  • Refugees, Casula Powerhouse Art Centre, Liverpool
  • Behold the Man, Museum de Fondatie, Zwolle
  • From Generation to Generation, The Contemporary Jewish Museum, San Francisco
  • Take Me, The Jewish Museum, Nowy Jork
  • Tant de Temps! 50 Artistes contemporains au musée Soulages, Musée Soulages, Rodez
• 2015
  • Go-Betweens: Children who Cross the Borders, Okinawa Prefectural Museum and Art Museum, Okinawa
  • Pliure, Centre Cultural Calouste Gulbenkian, Paryż
  • All the World's Futures, Biennale w Wenecji, Wenecja
• 2014
  • I'm Still Here, Magasin 3 Stockholm Konsthall, Sztokholm
  • Crime in Art, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Kraków
  • Go-Betweens: Children who Cross the Borders, Mori Art Museum, Tokio
  • Symétrique Exotique, Les Abattoirs, Tuluza
• 2013
  • The Last Laugh, Apexart, Nowy Jork
  • Manchester International Festival 2013, Manchester

Galeria

• 

  Christian Boltanski - IVAM, 2016

• 

  Christian Boltanski - Monumenta 2010

• 

  Christian Boltanski Chance, 2014, Carriageworks

• 

  Christian Boltanski sculpture in Folkestone

• 

  Christian Boltanski: Signatures

• 

  Christian Boltanski

• 

  Christian Boltanski, 1990

Przypisy

Bibliografia

• Tamar Garb, Didier Semin, Donald Kuspit: Christian Boltanski, wyd. Phaidon Press, Londyn 1997
• Lynn Gumpert, Mary Jane Jacob: Christian Boltanski: Lessons of Darkness, wyd. Chicago Museum of Contemporary Art, 1988
• Didier Semin: Christian Boltanski, wyd. Art Press, Paryż 1988
• Nancy Marmer: Christian Boltanski: The Uses of Contradiction, wyd. Art in America, 1989
• Lynn Gumpert: Christian Boltanski, wyd. Flammarion, Paryż 1984