Chrobotek palczasty

Chrobotek palczasty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	misecznicowce
Rodzina	chrobotkowate
Rodzaj	chrobotek
Gatunek	chrobotek palczasty
Nazwa systematyczna
Cladonia digitata (L.) Hoffm. Deutschl. Fl., Zweiter Theil (Erlangen): 124 (1796)

Chrobotek palczasty (Cladonia digitata (L.) Hoffm. – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został w 1753 r. przez Karola Linneusza jako Lichen digitatus (porost palczasty), do rodzaju Cladonia przeniósł go Georg Franz Hoffmann w 1796 r^[1].

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski^[2].

Morfologia

Plecha pierwotna składa się z zazwyczaj z dużych i trwałych łusek o szerokości do 1,5 cm, czasami jednak łuski są drobne. Na dolnej stronie łusek oraz na ich brzegach powstają zaokrąglone urwistki. Wałeczkowate podecja mają grubość 1–4 mm u podstawy i wysokość 1-4 (5) cm. Ich górny koniec jest nierozszerzony lub kieliszkowato rozszerzony, często występują podecja piętrowe (tzw. proliferacje). Powierzchnia ma barwę od białawej przez szaroniebieskawą i szarozieloną do żółtozielonej. Całe podecja pokryte są mączystymi urwistkami, czasami w części środkowej i dolnej występuje kora z łuskami lub bez łusek. Brzegi kieliszków są równe, ząbkowane lub posiadają krótkie wyrostki. Plecha zawiera glony protokokkoidalne^[3].

Reakcje barwne: podecja i łuski plechy pierwotnej: Pd + pomarańczowe do czerwonego, K + żółte^[3].

Lecideowe apotecja mają czerwony kolor, ale pojawiają się rzadko. Mają średnicę 0,5–3 mm, występują pojedynczo lub grupkami po kilka. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych zarodników o rozmiarach 10-14 × 3-4 μm^[3].

Występowanie i siedlisko

Na półkuli północnej gatunek szeroko rozprzestrzeniony; występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, ale podano również jego stanowiska ze środkowo-wschodniej Afryki i wyspy Tasmania^[4]. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju^[3].

Można go spotkać głównie w lasach iglastych, ale czasami także w innego typu lasach oraz na terenach otwartych. Rośnie na korze drzew i na drewnie, głównie u podstawy pni, czasami także na glebie i na mchach porastających skały^[3].

Gatunki podobne

• chrobotek Floerkego (Cladonia floerkeana). Ma drobne łuski plechy pierwotnej, podecja zazwyczaj szare,
• chrobotek strzępiasty (Cladonia fimbriata). Nie wytwarza piętrowych podecjów^[3],
• chrobotek kieliszkowaty (Cladonia chlorophaea). Zakończenia kieliszków ma szersze, a powierzchnia podecjów nie jest tak obficie pokryta urwistkami.

Galeria

Podecja z owocnikami

Plecha pierwotna

Typowe miejsce występowania (podstawa pnia)

Przypisy