Chrobotek palczasty

Chrobotek palczasty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

miseczniaki

Rząd

misecznicowce

Rodzina

chrobotkowate

Rodzaj

chrobotek

Gatunek

chrobotek palczasty

Nazwa systematyczna
Cladonia digitata (L.) Hoffm.
Deutschl. Fl., Zweiter Theil (Erlangen): 124 (1796)

Chrobotek palczasty (Cladonia digitata (L.) Hoffm. – gatunek grzybów należący do rodziny chrobotkowatych (Cladoniaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cladoniaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został w 1753 r. przez Karola Linneusza jako Lichen digitatus (porost palczasty), do rodzaju Cladonia przeniósł go Georg Franz Hoffmann w 1796 r[1].

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].

Morfologia

Plecha pierwotna składa się z zazwyczaj z dużych i trwałych łusek o szerokości do 1,5 cm, czasami jednak łuski są drobne. Na dolnej stronie łusek oraz na ich brzegach powstają zaokrąglone urwistki. Wałeczkowate podecja mają grubość 1–4 mm u podstawy i wysokość 1-4 (5) cm. Ich górny koniec jest nierozszerzony lub kieliszkowato rozszerzony, często występują podecja piętrowe (tzw. proliferacje). Powierzchnia ma barwę od białawej przez szaroniebieskawą i szarozieloną do żółtozielonej. Całe podecja pokryte są mączystymi urwistkami, czasami w części środkowej i dolnej występuje kora z łuskami lub bez łusek. Brzegi kieliszków są równe, ząbkowane lub posiadają krótkie wyrostki. Plecha zawiera glony protokokkoidalne[3].

Reakcje barwne: podecja i łuski plechy pierwotnej: Pd + pomarańczowe do czerwonego, K + żółte[3].

Lecideowe apotecja mają czerwony kolor, ale pojawiają się rzadko. Mają średnicę 0,5–3 mm, występują pojedynczo lub grupkami po kilka. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych zarodników o rozmiarach 10-14 × 3-4 μm[3].

Występowanie i siedlisko

Na półkuli północnej gatunek szeroko rozprzestrzeniony; występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji, ale podano również jego stanowiska ze środkowo-wschodniej Afryki i wyspy Tasmania[4]. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju[3].

Można go spotkać głównie w lasach iglastych, ale czasami także w innego typu lasach oraz na terenach otwartych. Rośnie na korze drzew i na drewnie, głównie u podstawy pni, czasami także na glebie i na mchach porastających skały[3].

Gatunki podobne

  • chrobotek Floerkego (Cladonia floerkeana). Ma drobne łuski plechy pierwotnej, podecja zazwyczaj szare,
  • chrobotek strzępiasty (Cladonia fimbriata). Nie wytwarza piętrowych podecjów[3],
  • chrobotek kieliszkowaty (Cladonia chlorophaea). Zakończenia kieliszków ma szersze, a powierzchnia podecjów nie jest tak obficie pokryta urwistkami.

Galeria

Podecja z owocnikami
Plecha pierwotna
Typowe miejsce występowania (podstawa pnia)
Cladonia digitata T88 (4).JPG

Przypisy

  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  2. a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
  3. a b c d e f Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
  4. Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

Media użyte na tej stronie

Cladonia digitata a1 (1).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cladonia digitata, plecha pierwotna (location:Poland, Łopień. Beskid Wyspowy)
Cladonia digitata T88 (4).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cladonia digitata (location:Poland, Beskid Wyspowy, Łopień)
Cladonia digitata a1 (3).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cladonia digitata
Cladonia digitata T88 (3).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cladonia digitata (location:Poland, Beskid Wyspowy, Łopień)
Cladonia digitata G34 (1).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cladonia digitata (location: Poland, Gorce, Bukowina Obidowska)