Chrystianizacja

Chrzest Litwy, obraz Jana Matejki

Chrystianizacja – proces wypierania religii etnicznych, osiadłego w określonym rejonie ludu, przez religię chrześcijańską. Jego największe nasilenie przypadało w okresie średniowiecza, a spowodowane było dominującą pozycją chrześcijaństwa wśród ówczesnych europejskich władców oraz rosnącymi wpływami papiestwa.

Wszelkie oznaki rodzimej wiary, całkowicie zastępowane były chrześcijańskimi symbolami – w miejscu świętych gajów i świątyń (kącin), wznoszono kościoły; w dniach, w których obchodzono uroczystości religijne (np. celtyckie Samhain czy słowiańskie Dziady), ustalano różnego rodzaju święta kościelne (Wszystkich Świętych). W ten sposób stopniowo odbywał się proces porzucania wcześniejszych wierzeń de facto zmieniając jedynie nazwy i formy ich obchodów. Lokalne bóstwa zostawały zastępowane przez kult świętych (celtycka Brigidśw. Brygida, słowiański Świętowit – św. Wit), a wizerunki bogów przekształcano najczęściej w ikony, tak więc we wczesnym średniowieczu, większość obrazów przedstawiających Jezusa była identyczna z wcześniejszymi wyobrażeniami Zeusa i bogów z lokalnego panteonu.

Świeccy władcy wzywali do pomocy m.in. zakony rycerskie, by te udzieliły im militarnego wsparcia przeciwko ludom nie wyznającym religii chrześcijańskiej. Tak stało się m.in. w przypadku Konrada mazowieckiego, który w 1226 roku wezwał Krzyżaków, by wsparli go w walce z Prusami.

Okresy przyjmowania wiary chrześcijańskiej przez władców

PaństwoRokWładca
Armenia301Tiridates III
Gruzja317Mirian III
GociIV wiek
Aksum (Etiopia)ok. 330Ezana
Cesarstwo rzymskie337Konstantyn I Wielki
Frankowie25 grudnia 496Chlodwig I
Burgundiaok. 500Zygmunt I Święty
Irlandia1p. V wiekuśw. Patryk
SzkocjaVI wiekśw. Kolumba opat z Hy
Wizygoci589Rekkared I
BrytaniaVI wiek
Fryzja693-695św. Willibrord
NiemcyVII wiekśw. Bonifacy
Słoweniaok. 750Gorazd
Chorwacjaok. 805Borna
Państwo wielkomorawskie831Mojmir I
Serbia855Muncimir
Bułgaria25 maja 864Borys I Michał
Czechy884Borzywoj I
Dania965Harald Sinozęby
Polska14 kwietnia 966Mieszko I
Węgry974Gejza
Wielkie Księstwo Kijowskie988Włodzimierz I
Islandia1000Althing
Szwecja1008Olof Skötkonung
Norwegia1024Olaf II Święty
Inflantyok. 1179
Litwa1387-1388Władysław II Jagiełło

Kalendarium

Chrystianizacja Wielkiej Brytanii

Chrześcijaństwo na wyspach brytyjskich pojawiło się w II wieku, a do końca VII wieku przyjęło się powszechnie. Najważniejsze etapy chrystianizacji[1][2]:

  • około roku 304 w czasie panowania cesarza Dioklecjana w wyniku prześladowań chrześcijan zginął św. Alban – pierwszy męczennik brytyjski.
  • 314 – 3 biskupów z Brytanii uczestniczyło w synodzie w Arles.
  • około roku 430 Brytania została najechana przez Jutów, Anglów i Sasów. W wyniku najazdu Germanów chrześcijaństwo na wyspie praktycznie zanikło. Część celtyckiej ludności uciekła do Armoryki, gdzie utworzyła nowe państwo, później zwane Bretanią. Część z kolei zamieszkała w Walli i Kornwalii.
  • 563 – św. Kolumban, opat klasztoru na wyspie Iona, wylądował w Kaledonii i rozpoczął swoją misję chrystianizacyjną. Kościół szkocki został zorganizowany na wzór irlandzki. Jego zwierzchnikiem był opat klasztoru Iona, a pracą duszpasterską zajmowali się mnisi. Misja św. Kolumbana jest uznawana za pierwszy etap chrystianizacji Anglii. Proces ten można zamknąć w granicach lat 597–664 – 681/686. Pierwsza z tych dat (597) ma podwójne uzasadnienie.
  • 597 – przybycie do Anglii misji chrystianizacyjnej pod przewodnictwem św. Augustyna, wysłanej przez papieża Grzegorza I Wielkiego.
  • około 598 – za zgodą króla Ethelberta rozpoczęła się budowa przyszłej katedry w Canterbury.
  • 601 – papież Grzegorz I wysłał nową misję, która przywiozła sprzęt liturgiczny, księgi święte, paliusz dla św. Augustyna oraz list, w którym papież przedstawił swoją wizję organizacji Kościoła angielskiego. Nawiązywał on do organizacji kościelnej z czasów rzymskich i przewidywał założenie dwunastu biskupstw, które miały być podporządkowane dwóm metropoliom – południowej z siedzibą w Londynie z Augustynem na czele oraz północnej z siedzibą w Yorku, którego metropolita miał być podporządkowany Augustynowi do jego śmierci, a następnie miał być zupełnie niezależny.
  • 27 maja 605 zmarł św. Augustyn.

Chrystianizacja Irlandii

źródło[3]

  • 431 – papież Celestyn I wysłał pierwszą misję do Irlandii pod przewodnictwem Palladiusza.
  • 432 – na wyspę przybył misjonarz święty Patryk.
  • 432-461 – św. Patryk tworzył w Irlandii wspólnoty mnisze (klasztory) zamiast sieci parafii i biskupstw. W wyniku tego procesu klasztory stały się głównym centrum organizacji kościelnej. Opaci objęli wszystkie urzędy biskupie, a zakonnicy podjęli prace duszpasterską.

Z Irlandii wyszła misja chrystianizacyjna celtyckich Piktów zamieszkujących Kaledonię.

Chrystianizacja Danii

  • 823 – pierwsza podróż misjonarska arcybiskupa Ebo z Reims do Danii
  • 826 – jutlandzki król Harald Klak przyjął chrześcijaństwo wskutek misji chrystianizacyjnej Ansgara, wskutek czego jednak nowa religia się nie upowszechniła
  • 834 – Ansgar został powołany na pierwszego arcybiskupa Hamburga i został mianowany legatem papieskim na kraje skandynawskie
  • 965 – chrzest przyjął Harald Sinozęby – król Danii

Chrystianizacja Szwecji

źródło[4]

  • 829 – przybyli do cesarza Ludwika Pobożnego goście z Birki, zwrócili się z prośbą o zgodę na założenie misji w tym mieście, Ludwik wyprawił do Szwecji Ansgara. Ten założył pierwszy kościół na ziemi szwedzkiej.
  • 1008 – Działalność misjonarzy angielskich w Västergötlandzie. Chrzczą oni Olafa Skötkonunga podczas jego pobytu w tej prowincji,
  • ok. 1014 – pierwsze biskupstwo w Skarze, pierwszym biskupem został Thurgot.

Chrystianizacja na obrazach

Przypisy

  1. SZTUKA PRZEDROMAŃSKA 500-1000. historiasztuki.com.pl. [dostęp 2012-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-22)].
  2. Misje. teofil.dominikanie.pl. [dostęp 2012-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-14)].
  3. Dzień św. Patryka – Patrona Irlandii. parafialeeds.com. [dostęp 2012-03-14].
  4. Adam Kersten: Historia Szwecji. Zakład narodowy imienia Ossolińskich, 1973.

Media użyte na tej stronie

Christian cross.svg
Basic Latin cross
Bapteme de clovis.jpg

Baptism of Clovis. Grandes Chroniques de France.

Castres, Bibliothèque Municipale, fol. 11.
Harald Blaatand.jpg
Harald Bluetooth being baptized by Poppo the missionary, probably ca. 970.
Vasnetsov Bapt Vladimir.jpg
Sketch for Vladimir Cathedral fresco
Baptism of Lithuania.PNG
Autor: Jan Matejko , Licencja: CC BY 3.0
Baptism of Lithuania