Chrzęsne

Chrzęsne

wieś
Chrzęsne (przystanek kolejowy)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	wołomiński
Gmina	Tłuszcz
Liczba ludności (2021)	1167[1]
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	05-240[2]
Tablice rejestracyjne	WWL
SIMC	0521466[3]
Położenie na mapie gminy Tłuszcz Chrzęsne
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Chrzęsne
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Chrzęsne
Położenie na mapie powiatu wołomińskiego Chrzęsne
52°26′45″N 21°28′52″E/52,445833 21,481111

Chrzęsne – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, w gminie Tłuszcz^[3][4].

Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

W roku 1525 przywilej na wieś Chrzęsne otrzymuje od księcia Janusza Mazowieckiego ksiądz Jan Wojsławski za zasługi i pieniądze pożyczone na potrzeby kraju^[6]. W roku 1533 Chrzęsne staje się wsią królewską. W 1623 r. nabył te dobra Stefan Dobrogost Grzybowski, starosta kamieńczykowski^[6][7].

Zabytki

W Chrzęsnem znajduje się wczesnobarokowy pałac zbudowany w 1635 roku dla Stefana Dobrogosta Grzybowskiego herbu Prus II, starosty warszawskiego i kamieńczykowskiego oraz kasztelana lubelskiego^[6][8]. Pałac powstał w miejscu drewnianego dworu z XVI wieku zbudowanego przez Jana Wojsławskiego. Obecnie istniejący pałac wzniesiono w 1635 r.^[8] Jest to piętrowa, murowana budowla na planie prostokąta. Po bokach środkowej części elewacji pn-zach. znajdują się dwa ryzality z artykulacją szczytów w nurcie lokalnego warszawskiego wczesnego baroku^[8]. Płaszczyznowo potraktowana fasada podzielona została pilastrami. Naroża ujęto w boniowane lizeny. Prostokątne okna ujęto w uszakowate obramienia. Fryz podokapowy zdobi motyw roślinny. Ściany szczytowe poddasza podzielono toskańskimi pilasterkami. Naczółkowy dach z dymnikami kryty jest dachówką. Wewnątrz na parterze na sklepieniach zachowała się skromna lubelska sztukateria, a na piętrze bogato belkowane stropy^[8]. Zachowały się też rokokowe kominki z XVIII wieku. W pobliżu pałacu znajdują się pozostałości parku krajobrazowego z 1. poł. XIX w.^[9] W XVIII wieku właścicielem pałacu był m.in. wojewoda płocki Teodor Szydłowski, a później Józef Kazimierz Kossakowski. W 1859 roku pałac kupił Wincenty Koskowski. Później właścicielką pałacu została jego córka Wincentyna Karska. Zapraszała do siebie artystów z Warszawy, między innymi jednego z największych polskich impresjonistów Władysława Podkowińskiego. W kobiecie przedstawionej na jego obrazie Szał uniesień dopatrywano się Ewy Kotarbińskiej poznanej przez niego podczas pobytu w Chrzęsnem, a jego niespełniona miłość była rzekomo powodem zniszczenia dzieła przez artystę^[10]. Inne powstałe w pałacu dzieła Podkowińskiego to Portret Wincentyny Karskiej, Mokra Wieś, Sad w Chrzęsnem, W ogrodzie.

Osoby związane z Chrzęsnem

• Wincentyna Karska z domu Koskowska (ur. 1865, zm. 1957) – polska ziemianka, ostatnia właścicielka majątku Chrzęsne.
• Stanisław Kielak (ur. 25 listopada 1885 w Jasienicy, zm. 30 listopada 1940 w Auschwitz-Birkenau) – polski polityk doby międzywojennej, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz II i IV kadencji w II RP, wicemarszałek Sejmu IV kadencji.
• Jan Kielak (1877-1917) – działacz społeczny i chłopski, redaktor dwutygodnika Siewba.
• Władysław Podkowiński – polski malarz.

Transport

Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 4328W^[11] oraz linia kolejowa nr 6 Zielonka – Kuźnica Białostocka.

Szlaki rowerowe

Przez wieś przebiegają szlaki rowerowe:

• Jarzębia Łąka – Dobczyn PKP, 39,3 km^[12]
• Mokra Wieś – Międzyleś, 16,9 km^[13]
• szlak Wschód-Zachód przez Jadów, 35,4 km^[14]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Chrzęsne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 653 .
• http://www.palacwchrzesnem.pl/
• Chrzęsne na portalu dawny.pl