Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa (Liechtenstein)

Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa (niem. Christlich-Soziale Volkspartei, VP) – pierwsza partia polityczna Liechtensteinu, założona w 1918 roku. Sprawowała rządy w państwie w latach 1922–1928. W 1936 roku została przekształcona w Unię Patriotyczną.

Historia

Proces powstawania Partii Ludowej rozpoczął się od wyborów do Landtagu z 1914 roku. Czterech spośród piętnastu wybranych parlamentarzystów krytykowało zależność księstwa od Austro-Węgier, domagali się też większej demokratyzacji. Liderem opozycyjnej grupy został prawnik Wilhelm Beck. Jeszcze w 1914 roku założyli oni swój organ prasowy – wydawaną w Szwajcarii Oberrheinische Nachrichten. Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa została utworzona w 1918 roku – dokładna data nie jest znana^[1], wiadomo jedynie, że miało to miejsce przed tegorocznymi marcowymi wyborami. Volkspartei była pierwszą partią polityczną w księstwie, jej oponentka, Postępowa Partia Obywatelska, została oficjalnie założona 22 grudnia 1918 roku^[2].

Partia Ludowa miała reprezentować robotników i chłopów, w pierwszym okresie swojego istnienia działała głównie wśród robotników rolnych wyjeżdżających na sezonowe roboty do Szwajcarii. Programem Volkspartei było zerwanie zależności od przegrywających wojnę Austro-Węgier i związanie się ze Szwajcarią. Postulowano większą demokratyzację państwa i uchwalenie nowej konstytucji przy jednoczesnym zachowaniu monarchii. Zwolenników przysparzała partii coraz gorsza sytuacja wschodniego sąsiada. Do wyborów stanęła z hasłem „Liechtenstein dla mieszkańców Liechtensteinu”, co odnosiło się do przewagi w rządzie obywateli austriackich. Hasło te skopiowała przeciwna im Postępowa Partia Obywatelska^[3][2].

W wyborach z 1918 roku partia zdobyła 5 z 12 wybieralnych miejsc w landtagu, wszystkie w Oberlandzie^[4]. Parlamentarzyści obu ugrupowań wzięli udział w listopadowym zamachu stanu, który doprowadził do zastąpienia premiera – austriackiego barona Leopolda von Imhofa – kolegialną komisją, w której skład wszedł przywódca Volkspartei, Wilhelm Beck^[5]. W wyniku tych wydarzeń spełniono główne postulaty Partii Ludowej – w 1921 roku weszła w życie nowa konstytucja oraz rozpoczęto proces zbliżenia ze Szwajcarią zakończony podpisaniem unii celnej w 1923 roku^[6].

W 1922 roku Volkspartei wygrało wybory parlamentarne, premierem został Gustav Schädler. Partia wygrywała również dwie kolejne elekcje w 1926 roku i rządziła państwem do roku 1928. Wtedy to doszło w księstwie do Sparkasseaffäre. Była to afera finansowa związana ze spółką Spar- und Leihkasse, w której Wilhelm Beck pełnił funkcję prezydenta rady nadzorczej. Sytuacja ta odbiła się znacznie na poparciu Partii Ludowej, przeprowadzone w tym samym roku wybory wygrała Bürgerpartei^[7][8]. Volkspartei nie udało się już nigdy sięgnąć po władze, w latach 1930–1932 nie była nawet reprezentowana w landtagu. W 1936 roku Partia Ludowa połączyła się z pozaparlamentarną Liechtensteińską Służbą Ojczyźnie tworząc Unię Patriotyczną^[9].

Wyniki w wyborach parlamentarnych^[10][11]

Wybory	Poparcie	Zmiana	Deputowani	Zmiana	Pozycja	Rząd
1918			5/12	5	2	Opozycja
1922			11/15	6	1	Większość
1926 (styczeń)			9/15	2	1	Większość
1926 (kwiecień)			9/15	–	1	Większość
1928			4/15	5	2	Opozycja
1930			0/15	2	–	Brak
1932			6/15	6	2	Opozycja

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Jureczko, Ewa Wac: Historia Liechtensteinu. W: Historia małych krajów Europy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2007. ISBN 978-83-04-04937-6. (pol.).
• Krzysztof Koźbiał: System polityczny księstwa Liechtensteinu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013. ISBN 978-83-233-3523-8. (pol.).