Chrześcijanie św. Tomasza

Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Kościoły wschodnie
   └ Kościoły indyjskie
Obrządek

malabarski

Chrześcijanie św. Tomasza – zbiorcze określenie używane w odniesieniu do chrześcijan w Indiach, którzy należą do Kościołów wschodnich.

Historia

Wspólnoty te uważają za swojego założyciela św. Tomasza. Apostoł ten miał prowadzić swoją misję w Indiach w latach 57–72, a następnie ponieść śmierć męczeńską i zostać pochowanym w Majlapur. Po nim chrystianizację Hindusów mieli kontynuować m.in. Panten z Aleksandrii i Teofil z Konstantynopola.

Chrześcijanie św. Tomasza rozwijając się w izolacji od europejskiego i bliskowschodniego świata chrześcijańskiego, nie uczestniczyli w sporach teologicznych, jakie opanowały pentarchię. Wiara trwała dzięki sprawowaniu kultu, przestrzeganiu nauki Chrystusa, kanonicznej sukcesji biskupów oraz głębokiemu poszanowaniu do zwyczajów i tradycji (pobożność, mistycyzm).

Chrześcijanie św. Tomasza byli w kontakcie jedynie z przedstawicielami perskiego Kościoła Wschodu. W związku z tym od VI do XVI wieku stanowili wspólnotę uznającą wyłącznie jurysdykcję biskupów doktryny przedefeskiej i duchowe zwierzchnictwo katolikosa-patriarchy Seleucji-Ktezyfonu. Pod wpływem działalności kolonistów i księży portugalskich przybywających do Malabaru chrześcijanie św. Tomasza zawarli w 1599 roku na synodzie w Diamper unię kościelną ze Stolicą Apostolską.

Uporczywe zwalczanie doktryny nestoriańskiej oraz wykorzenianie malabarskich obyczajów na rzecz obrządku rzymskiego doprowadziły do zdecydowanego sprzeciwu. W 1665, po spaleniu na stosie przysłanego przez kościół koptyjski biskupa, część wyznawców zgromadziła się w Mattancherry, by poprzysiąc odrzucenie zwierzchnictwa papieskiego i powrót do starożytnej tradycji przyjmowania biskupa z jednego z Kościołów wschodnich. Wydarzenie to zostało nazwane koonan kurisu – przysięga pod krzyżem Koonan. Duchowieństwo poprosiło patriarchę syryjskiego o przysłanie do Indii biskupa, do czego doszło dwa lata później. Patriarcha zażądał przyjęcia przez nich przedchalcedońskiej doktryny i rytu antiocheńskiego, przez co Kościoły malankarskie posługują się od tej pory obrządkiem zachodniosyryjskim[1].

Po kolonizacji portugalskiej przyszła kolej na Holendrów i Brytyjczyków. Ci ostatni prowadzili intensywną działalność misyjną, nie ingerując jednak w tradycje malabarskie. Mimo to doszło do kolejnych podziałów w łonie tego Kościoła m.in. na martomitów (reformowanych) czy syromalankarów (katolików). Wielu z dawnych wyznawców Kościoła malabarskiego zasiliło szeregi Kościoła katolickiego obrządku rzymskiego bądź Kościoła anglikańskiego.

Od XVII do XX wieku chrześcijanie św. Tomasza ulegali kolejnym podziałom, przyjmując w zależności od grupy, do której się przyłączali separatyści, katolicyzm, monofizytyzm, nestorianizm, anglikanizm bądź ewangelicyzm. Aktualnie największą grupę stanowią wśród nich wierni katolickiego Kościoła Syro-Malabarskiego.

Pochodzenie współczesnych Kościołów od wspólnoty św. Tomasza

Współczesne Kościoły św. Tomasza

NazwaWyznanieRytLiturgiaZwierzchnikLiczebność
Asyryjski Kościół Wschodu w IndiachprzedefeskiechaldejskimalabarskaAprem Mooken30 tys.
Syromalabarski Kościół katolickikatolickieGeorge Alencherry4,1 mln[2]
Syromalankarski Kościół katolickiantiocheńskimalankarskaBaselios Cleemis Thottunkal0,5 mln
Malankarski Kościół OrtodoksyjnyprzedchalcedońskieBaselios Mar Thoma Mathews III2,5 mln
Niezależny Kościół MalabarskiHasyo Mar Baselios Cyril I35 tys.
Malankarski Syryjski Kościół OrtodoksyjnyBaselios Marthoma Didymos I80 tys.
Malankarski Kościół Mar Thomaprotestanckieanglikańskimalankarska
reformowana
Joseph Mar Thoma2 mln
Ewangelicki Kościół Świętego TomaszaewangelickiC. V. Mathew100 tys.

Przypisy

Bibliografia

  • Rudolf Fischer-Wollpert, Leksykon papieży, Bernard Białecki, Zygmunt Mazur, wyd. Wyd. 4 uzup, Kraków: „Znak”, 2000, s. 142-143, ISBN 83-7006-948-7, OCLC 749651358.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Christian cross.svg
Basic Latin cross
St Thomas Christians divisions pl.svg
Autor: Joehoya3, Licencja: CC0
Chrześcijanie świętego Tomasza