Chwałowice (Rybnik)

Chwałowice
	Dzielnica Rybnika
	; Familoki w Chwałowicach
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Rybnik
W granicach Rybnika	1 stycznia 1973
SIMC	0942825
Zarządzający	Andrzej Wojaczek
Populacja (2021); • liczba ludności	; 6860
Strefa numeracyjna	(+48) 032
Kod pocztowy	44-206
Tablice rejestracyjne	SR
	Położenie na mapie Rybnika Chwałowice
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Chwałowice
	Położenie na mapie województwa śląskiego Chwałowice
	50°04′02,2800″N 18°32′58,2000″E/50,067300 18,549500
	Portal Polska

Chwałowice (niem. Chwallowitz) – dzielnica Rybnika położona na południe od centrum miasta, w latach 1945–1954 siedziba gminy Chwałowice, a w latach 1967–1973 samodzielne miasto. Chwałowice liczą ok. 7000 mieszkańców.

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy "chwała" oznaczającej sławę, wielką wartość^[3]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Chwalowice podając jej znaczenie "Herrlicher, gepriesener Ort" czyli po polsku "Wspaniała, chwalebna miejscowość"^[3]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Chwallowitz^[3] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Jako osobna miejscowość Chwałowice zostały wymienione w łacińskich dokumentach średniowiecznych w 1228 Falevich oraz 1305 Quelowicz^[4].

Gospodarka

W dzielnicy znajduje się kopalnia węgla kamiennego KWK "Chwałowice", Wydział Zamiejscowy w Rybniku Okręgowego Urzędu Miar w Katowicach oraz Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Chwałowicach obóz pracy nr 32 podlegający Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego, który działał przy KWK Chwałowice^[5].

W południowej części miasta znajduje się osiedle familoków z początku XX wieku.

Przewodniczący Rady Dzielnicy: Joanna Cichecka.
Przewodniczący Zarządu Dzielnicy: Andrzej Wojaczek

(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Kościół św. Teresy od Dzieciątka Jezus
Gmach dyrekcji kopalni Chwałowice
Modernistyczny budynek poczty
Skrzyżowanie ulic 1 Maja i Śląska
Bloki przy ulicy Pukowca
Szkoła Podstawowa nr 13

Sport

21 września 1919 roku w Chwałowicach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Działalność rozpoczęło 10 maja 1920 roku i w momencie tym liczyło 30 członków, a pod koniec roku 42 członków^[6]. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku^[7] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła.

Prezesem organizacji był Antoni Szukalski, naczelnikiem Konstantyn Neuman. W latach 1922-24 działalność została zawieszona. W 1924 roku organizacja otrzymała sztandar. W 1925 roku funkcję prezesa objął Jan Raszyk, sekretarzem był Ewald Rak, skarbnikiem Leopold Kuczera, a naczelnikiem Marcin Franke^[6].

Rozwój działalności Sokoła przerwał w 1939 roku wybuch II wojny światowej. W okresie powojennym nie została reaktywowana ponieważ członkowie oraz sama idea towarzystwa była prześladowana przez władze komunistyczne.

Linki zewnętrzne

Chwałowice 2 (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 660 .

Przypisy

↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325
↑ Rybnik.eu – Serwis Miejski – Kamień.
↑ ^a ^b ^c HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 66, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Franz Idzikowski, "Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.
↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
↑ ^a ^b Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 203.
↑ „Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939”, Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012.

Bibliografia

Wincenty Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej "Sokoła". Katowice: TG Sokół w Katowicach, 1937.

[1] Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 325

[2] Rybnik.eu – Serwis Miejski – Kamień.

[Adamy-3] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 66, OCLC 456751858 (niem.).

[4] Franz Idzikowski, "Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.

[5] Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).

[CITEREFWincenty_Ogrodziński1937203-6] Wincenty Ogrodziński 1937 ↓, s. 203.

[7] „Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939”, Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1922–39) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta (1922–75*)	Boguszowice (1962–75) Chwałowice (1967–72) Czerwionka (1962–75) Knurów (od 1951) Leszczyny (Czerwionka-Leszczyny*) (od 1962) Niedobczyce (1954–75) Rybnik (do 1950 →) Rydułtowy (1951–75**) Wodzisław (Śląski) (do 1954 →) Żory
Osiedla (1954–72)	Boguszowice (1954–62) Chwałowice (1954–66) Czerwionka (1954–62) Leszczyny (1956–62)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–54 i 1973–75*)	Baranowice (1973–75*) Bełk (1945–54 i 1973–75) Bełsznica (1945–54) Boguszowice (1945–54) Chudów (1945–54) Chwałęcice (1973–75) Chwałowice (1945–54) Czernica (1945–54) Czerwionka (1945–54) Dębieńsko (1945–54) Gaszowice (1973–75) Godów (1945–54) Gorzyce (1945–54) Jankowice Rybnickie (1945–54) Jastrzębie Zdrój (1945–54) Jejkowice (1945–54) Knurów (1945–50) Kornowac (1973–75) ~~Krzyżkowice~~ Leszczyny (1945–54) Lubomia (1945–54) Lyski (Łyski)* (1945–54 i 1973–75) Marklowice (1945–54) Niedobczyce (1945–54) Ochojec (1973–75) Ornontowice (1973–75) ~~Orzepowice~~ ~~Pietrzkowice~~ Pogrzebień (1945–54) Połomia (1945–54) Przyszowice (1973–75) Pstrążna (1947–5?) Pszów (1945–54) Radlin (1945–54) Rydułtowy (1945–50) ~~Szczygłowice~~ Szeroka (1973–75*) Świerklany (1973–75) Wielopole (1945–54) Wilcza (1945–54) Wodzisław Śląski (Wodzisław Śląski–Wieś) (1945–54) ~~Zamysłów~~ Żory (Żory–Wieś) (1945–54)
Gromady (1954–72)	Baranowice (1954–72) Bełk (1954–72) Boguszowice (1954) Borynia (← 1955–72) Brzezie nad Odrą (1954–72) Bujaków (1954–72) Chudów (1954–72) Chwałęcice (1954–72) Chwałowice (1954) Czernica (1954–72) Czerwionka (1954) Czyżowice (1954 →) Dębieńsko (1954–72) Gaszowice (1954–72) Gierałtowice (1954–72) Godów (1954 →) Golejów (1954–72) Gołkowice (1954 →) Gorzyce (1954 →) Gotartowice (1954–72) Jankowice Rybnickie (1954–72) Jastrzębie Górne (1954 →) Jastrzębie Zdrój (1954 →) Jejkowice (1954–72) Kamień pod Rzędówką (1954–72) Kokoszyce (1954 →) Leszczyny (1954–55) Lubomia (1954 →) Lyski (1954–72) Marklowice (1954 →) Moszczenica (1954 →) Mszana (1954 →) Niedobczyce (1954) Olza (1954 →) Ornontowice (← 1960–72) Palowice (1954–72) Pogrzebień (1954–72) Połomia (1954 →) Przegędza (1954–61) Przyszowice (1954–72) Pstrążna (1954–72) Pszów (1954 (→)) Radlin (1954 (→)) Raszczyce (1954–72) Rogoźna (1954–72) Rogów (1954 →) Rowień (1954–61) Ruptawa (1954 →) Skrzyszów (1954 →) Syrynia (1954 →) Świerklany (1954–72) Turza (1954 →) Wielopole (1954–72) Wilchwy (1954 →) Wilcza (1954–72)
Legenda	* do 31 maja 1975 ** do 26 maja 1975 *** przyłączenie Czerwionki 26 maja 1975, zmiana nazwy w 1992

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne