Chycina

Chycina

wieś
Kościół, widok od strony łagodniejszego wzniesienia
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	międzyrzecki
Gmina	Bledzew
Liczba ludności (2011)	132[1]
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	66-350[2]
Tablice rejestracyjne	FMI
SIMC	0178502
Położenie na mapie gminy Bledzew Chycina
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Chycina
Położenie na mapie województwa lubuskiego Chycina
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego Chycina
52°28′55″N 15°25′41″E/52,481944 15,428056

Chycina – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Bledzew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

W miejscowości, nad jeziorem Chycina znajduje się ośrodek dydaktyczno-socjalny Akademii Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu^[3].

Nazwa

Od XIV wieku miejscowość notowana w dokumentach jako Wycense. Po raz pierwszy w 1303 Wycense, 1305 Wisenze, 1313 Weissensese, 1352 Chyczina, 1354 Wissenze, Vycziasche, 1355 Wizenssee, 1384 Wysense, 1403 Chicino, 1405 Choczino, 1424 Chycziny, 1944 Weisensee^[4][5][6].

Miejscowość nosiła dwie nazwy: polską Chycina oraz niemiecką Weißensee^[7]. Nazwa polska pochodzi od nazwy osobowej Chycza z dodatkiem sufiksu -ino, -ina^[5]. Nazwa osobowa jest etymologicznie powiązana ze staropolskim słowem chycza oznaczającym chatę, zagrodę chłopską, dom^[8]. Niemiecka nazwa składa się z dwóch wyrazów weiß – biały, czysty oraz See – jezioro^[5].

Historia

Chycina jako Chyciny na historycznej mapie Wielkopolski sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego^[9].

Historycznie wieś jest częścią Wielkopolski co wielokrotnie odnotowują dokumenty zebrane w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski^[9][10][a].

W pobliżu miejscowości znajdują się relikty dobrze zachowanego wczesnośredniowiecznego grodziska tzw. Góra Zamkowa leżące w dawnym zakolu rzeki Obry, które datowane są przez archeologów na VII-X wiek^[11].

Wieś była początkowo własnością szlachecką i istnieje co najmniej od XIV wieku. W 1303 roku wymieniona została w łacińskim dokumencie jako Wycense. Dokument był aktem darowizny komesa Chyciny Wisława (Vizlavus comes in Wycense) oraz Borzysława (Borislavus comitis Gothzlay), którzy podarowali cystersom z Paradyża dwie części dziedziny miejscowości Pieski Małe. Dokument odnotował również jako świadka miejscowego plebana Fridericus in Wycense^[4][6].

W XVI wieku dokumenty historyczne notują właściciela miejscowości Jana Chycińskiego, który był burgrabią zamku w Grabowie w ziemi wieluńskiej w 1522 został on zwolniony z wyprawy wojennej i wyznaczony do obrony zamku w Międzyrzeczu^[6]. Od 1545 właścicielem Chyciny oraz sąsiedniego Goruńska był Zygmunt Bukowiecki, któremu te wsie wniosła w posagu żona Anna Chycińska^[12][6].

Miejscowość wymieniona jest w XVI wiecznych dokumentach podatkowych. W 1563 właściciel wsi płacił pobór od 3 1/4 łana oraz 2 młynów napędzanych kołem wodnym. W miejscowości znajdowała się wówczas karczma oraz 1 komornik. W 1577 płatnikiem poboru był właściciel wsi Abraham Bukowiecki. W 1580 dokumenty podatkowe odnotowują istnienie kościoła parafialnego we wsi. Właścicielem miejscowości był wówczas Adam Bukowiecki, który płacił podatki od 3,5 łana. We wsi były także 2 młyny, 12 zagrodników, 2 osadników płacących od 1 pługa, 65 owiec i 3 pasterzy^[10][6].

Miejscowość objęta reformacją, podczas której miejscowy kościół zajęli początkowo luteranie, a później przybyli z Czech do Rzeczypospolitej Bracia czescy uciekający do Polski przed prześladowaniami religijnymi. W 1640 dziedzic wsi nie pozwolił archidiakonowi pszczewskiemu Braneckiemu odbyć wizyty w kościele^[10].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793 r., miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Po zwycięskim dla Polaków powstaniu wielkopolskim 1806 roku miejscowość w latach 1807–1815 leżała w departamencie poznańskim Księstwa Warszawskiego. Od 1818 podobnie jak inne miejscowości wielkopolskie ponownie znalazła się w zaborze pruskim i należała do powiatu międzychodzkiego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Według opisu statystycznego Wielkopolski z 1841 autorstwa Ludwika Platera Chycino liczyło 268 mieszkańców^[13].

Pod koniec XIX wieku jako wieś i folwark leżące w powiecie międzyrzeckim dwukrotnie odnotował miejscowość XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Wieś miała wówczas 28 domów i 247 mieszkańców. Liczyła w sumie 5194 morg powierzchni i należała do niemieckiej familii Kalkreuthów^[14].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[15]:

• dwór szachulcowy z XVIII/XIX, XX, nie istnieje.

Przyroda

W Chycinie (na terenie leśnictwa Chycina) rośnie okazały dąb szypułkowy, to drzewo o obwodzie 707 cm (w 2012 roku)^[16].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. II C-D. Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka polskiego, 1997, s. 111. ISBN 83-85579-64-8.
• Kazimierz Nitsch: Słownik staropolski, t. I A-Ć. Wrocław: Polska Akademia Nauk, Zakład imienia Ossolińskich, 1953, s. 272–273.
• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, t. 1, hasło „Chycina”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982. ISBN 83-04-00938-2.
• Leon Plater: Opisanie jeograficzno-historyczno-statystyczne województwa poznańskiego. Paryż: Towarzystwo Literackie Polskie w Drukarni Polskiej Juliusza Marylskiego, 1841, s. 127.
• Tadeusz Szulc: Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, tom IV suplement, Historyczna mapa Wielkopolski w epoce piastowskiej. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Nauk, 1881.
• Praca zbiorowa: Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, tom II. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Nauk, Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1878.
• Teodor Żychliński: Złota Księga Szlachty Polskiej, rocznik drugi. Poznań: Jarosław Leitgeber, 1880, s. 6, 85.

Linki zewnętrzne

• Chycina w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich
• Chycina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 666 .
• Chycina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 336 .