Chyrzyna

Artykuł

49°47′12″N 22°32′20″E

- błąd

39 m

WD

49°48'N, 22°33'E

- błąd

2331 m

Odległość

1779 m

Chyrzyna
wieś
Ilustracja
Przeprawa promowa Chyrzyna-Krzywcza
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przemyski

Gmina

Krzywcza

Liczba ludności (2020)

126[1]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-741[2]

Tablice rejestracyjne

RPR

SIMC

0605105[3]

Położenie na mapie gminy Krzywcza
Mapa konturowa gminy Krzywcza, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Chyrzyna”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Chyrzyna”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Chyrzyna”
Ziemia49°47′12″N 22°32′20″E/49,786667 22,538889
Drewniana cerkiew w Chyrzynce

Chyrzynawieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Krzywcza[3][4]}.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Miejscowość leżąca naprzeciw Krzywczy po drugiej stronie Sanu.

Części wsi

Integralne części wsi Chyrzyna[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0605111Chyrzynkaczęść wsi

Historia

Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1398, wtedy wieś ta wchodziła w skład uposażenia parafii Krzywcza. Jej pierwsza nazwa brzmiała w tym okresie Chiziny. W miejscowości archeolodzy odkryli ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego.

Chyrzyna była kolejno własnością braci Jana i Szymona, synów Dziersława z Brześcia, następnie Rafała z Krzywczy i jego sukcesorów. W 1518 nabyli ją Orzechowscy, a od 1625 właścicielami byli Krasiccy, w 1723 przeszła w ręce Woronowiczów. Na początku XIX w. kupił Chyrzynę Joachim Boznański, a od 1818 była własnością Józefa Pawlikowskiego, potem Starzeńskich. Ostatnimi właścicielami tych dóbr ziemskich byli Bocheńscy.

W 1507 w Chyrzynie istniała już parafia prawosławna. Następnie po przyjęciu Unii przez Rusinów przez wiele lat istniała parafia greckokatolicka, w 1805 pw. św. Szymona Słupnika, której parochem był ks. Symeon Kopystyński. Pod takim samym wezwaniem znajdowała się w miejscowości cerkiew. Terenem prawdopodobnej lokalizacji było miejsce obecnej szkoły. Nie jest rzeczą jasną, z jakich powodów przeniesiono parafię z Chyrzyny do Chyrzynki. Miejscowości te, kiedyś odrębne wsie, dziś są połączone terytorialnie. Faktem jest, że w roku 1857 wybudowano tam cerkiew pw. Św. Szymona Słupnika z fundacji Adama hr.Starzeńskiego.

Do dziś obok leśniczówki w Chyrzynce znajduje się cerkiew wybudowana - jak już wspomniano - w 1857 (odnawiana w 1911). Na sklepieniu i na ścianach zachowała się w dość dobrym stanie polichromia.

W 1785 Chyrzyna wraz z Chyrzynką tworzyły wspólną gminę katastralną, w której mieszkało 328 osób. Zaś 1880 żyły w Chyrzynie 424 osoby (365 grek., 45 rzym., 14 mojż.).

Jeszcze przed 1914 funkcjonował prom łączący Chyrzynę z Krzywczą.

W okresie II wojny światowej od września 1939 do czerwca 1941 Chyrzyna była miejscowością graniczną pomiędzy Ukrainą Radziecką a Niemcami. O tamtych czasach przypominają rozrzucone po lasach resztki żelbetonowych bunkrów radzieckiej linii obrony (linia Mołotowa). W okresie wysiedleń miejscowość bardzo ucierpiała. Pozostała w niej zaledwie 1/3 z przedwojennej liczby mieszkańców.

W Chyrzynie znajdowała się szkoła wybudowana w okresie powojennym tzw. 1000-latka. W sezonie letnim służyła przez szereg lat jako schronisko młodzieżowe. Obecnie własność prywatna.

Na początku 2015 rozpoczęła się budowa mostu na Sanie, który ma połączyć Chyrzynę z Krzywczą, w miejsce istniejącej obecnie przeprawy promowej, która realizowana jest przez Firmę Eurovia Polska S.A. z grupy Vinci.

Demografia

  • 1785 – 242 grekokatolików, 20 rzymskich katolików, 8 żydów
  • 1859 – 338 grekokatolików
  • 1879 – 390 grekokatolików
  • 1899 – 374 grekokatolików
  • 1938 – 504 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)

Przypisy

  1. Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 16 [dostęp 2022-01-23]
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 158 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

Bibliografia

  • Piotr Haszczyn - Zarys dziejów parafii w Krzywczy 1398-1998, Krzywcza 1998, ISBN 83-910485-0-0

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Chyrzynka, cerkiew Szymona Słupnika (HB9).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chyrzynka, cerkiew Szymona Słupnika
POL gmina Krzywcza COA.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb gminy Krzywcza
Chyrzyna, prom.jpg
Autor:


Jeśli chcesz wykorzystać to zdjęcie, proszę o jego podpisanie w następujący sposób:
autor: Adam Kliczek, http://memoriesstay.com (CC-BY-SA-3.0)
W przypadku zamieszczenia zdjęcia na stronie internetowej, poproszę o przesłanie informacji mailowej z adresem tej strony.
Kontakt ze mną: adam.kliczek@gmail.com

More information about pictures pl en +/−

Translations of this template pl en +/−

, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Przeprawa promowa przez San w okolicach Chyrzyny.