Chyszów

Chyszów
Część miasta
Ilustracja
Lasek Chyszowski w barwach jesieni
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miasto

Tarnów

W granicach miasta

1 stycznia 1951[1]

SIMC

0981587

Populacja (2020)
• liczba ludności


1 982

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

33-100

Tablice rejestracyjne

KT

Plan Chyszowa
Plan Chyszowa
Położenie na mapie Tarnowa
Mapa konturowa Tarnowa, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Chyszów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Chyszów”
Ziemia50°01′01″N 20°57′39″E/50,016944 20,960806
Portal Polska

Chyszów – dzielnica Tarnowa, osiedle nr 9 będące jednostką pomocniczą Gminy Miasta Tarnowa. Obszar Chyszowa włączono do Tarnowa w 1951 roku. W 2020 roku w Chyszowie mieszkało 1982 osób[2].

Osiedle Chyszów

Lokalizacja

Osiedle Chyszów położone jest w środkowej i zachodniej części miasta. Leży na prawym brzegu Białej. Przez rzekę graniczy ze Świerczkowem, częścią Mościc. Od wschodu sąsiaduje ze Strusiną, sięgając ulic Osiedle i Obywatelskiej. Rozciąga się na południe od Klikowej, od Rowu Chyszowskiego (na północy) po linię kolejową nr 91 (na południu). 

Historia

Pierwsze wzmianki o Chyszowie, jako wsi, pochodzą z początku XV wieku. 4 marca 1426 roku podkomorzy sandomierski Andrzej z Żelichowa ustalił granicę pomiędzy dobrami Jana z Tarnowa a Chyszowem, należącym do szlachetnych Jana i Piotra[3]. Wieś została założona przez Jana Romera, za zgodą króla Władysława Jagiełły[4] i przez wieki była siedzibą rodu Romerów. Na przełomie XVI i XVII wieku Romerowie opuścili Chyszów, przesiedlając się do Bieździedzy. W XIX wieku Chyszów był własnością folwarczną książąt Sanguszków[5].

Po I rozbiorze Polski Chyszów znalazł się w Królestwie Galicji i Lodomerii. W 1884 roku w Chyszowie funkcjonowały dwa młyny wodne[6]. W 1892 roku władze austriackie otworzyły we wsi pierwszą szkołę[7]. Książę Eustachy Stanisław Sanguszko zbudował tu stadninę koni, w której hodowano m.in. konie czystej krwi arabskiej. W 1906 roku oddano do użytku biegnącą przez Chyszów linię kolejową nr 115[8]. W 1915 roku, w czasie I wojny światowej, na terenie Chyszowa otwarto cmentarz wojskowy. W 1917 roku rozpoczęły działalność warsztaty naprawy taboru kolejowego, w 1951 roku przekształcone w Zakłady Mechaniczne „Tarnów”[9].

Zdjęcie przedstawia budynek szkoły podstawowej nr 11 na Chyszowie. Na pierwszym planie widać biało-szary budynek, z kilkoma oknami, zadaszonym wejściem i białym wysokim kominem. Przed budynkiem stoi ogrodzenie i brama pomalowane na zielono. Po prawej stronie, od bramy, ciągnie się chodnik, wzdłuż którego rosną sięgające ziemi iglaste drzewa. W tle zdjęcia, za szkołą widać więcej wysokich drzew.
Szkoła Podstawowa nr 11

Po zakończeniu II wojny światowej, w wyniku reformy rolnej, stadninę i dobra folwarczne Sanguszków upaństwowiono. W 1951 roku obszar Chyszowa został włączony do Tarnowa[10]. W 1966 roku ukończono, rozpoczętą dwa lata wcześniej, budowę nowej szkoły podstawowej. W latach 70. XX wieku część Chyszowa zadrzewiono, tworząc lasek Chyszowski – strefę ochronną dla Zakładów Azotowych[11].

Po roku 1990 teren dawnego folwarku został opuszczony, część zabudowań wyburzono, w 2011 roku otwarto tu plac targowy „Chyszów”.

Zabytki

Cmentarz wojenny nr 200

Cmentarz z okresu I wojny światowej zaprojektowany przez Antona Müllera, otwarty w 1915. Pochowano na nim 1358 żołnierzy.

Linki zewnętrzne

Chyszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 669.

Przypisy

  1. Dz.U. z 1951 r. nr 35, poz. 272
  2. Ludność Tarnowa i najbliższej okolicy, Tarnów [dostęp 2020-12-10] (pol.).
  3. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-01)].
  4. Kasper Niesiecki, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, S. J. Powiększony dodatkami z późniejszych autorów rękopismów, dowodów, Breitkopf i Haertel, 1841 [dostęp 2017-09-12] (pol.).
  5. Krzysztof Gzyl, Szlak Sanguszków, www.it.tarnow.pl [dostęp 2017-09-12] (pol.).
  6. Tadeusz Rutowski (red.), Rocznik statystyki przemysłu i handlu krajowego, Rocznik I, zeszyt 1 Młynarstwo s. 107, Lwów 1886
  7. Historia szkoły ← Szkoła Podstawowa Integracyjna Nr 11, spi11.tarnow.pl [dostęp 2017-09-12] (pol.).
  8. Szczucinka, szczucinka.pl [dostęp 2017-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-13] (pol.).
  9. https://www.zmt.tarnow.pl/ Historia Zakładów Mechanicznych "Tarnów"
  10. Kalendarium / Historia miasta /, www.tarnow.pl [dostęp 2017-09-12] (pol.).
  11. Lasek Chyszowski przy SP 11 w Tarnowie, www.parki.org.pl [dostęp 2017-09-12] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Tarnów location map blank.svg
Autor: PółCzłowiek-półInfobox, Licencja: ODbL
Mapa konturowa Tarnowa
Plan Chyszowa OSM.png
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Ta mapa została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
POL Tarnów COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Lasek Chyszowski jesienią.jpg
Autor: DentArt, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tarnów. Lasek Chyszowski w barwach jesieni
Tarnów subdiv Osiedle Chyszów locator map.svg
Autor: PółCzłowiek-półInfobox, Licencja: ODbL
Osiedle Chyszów na mapie Tarnowa
Szkoła podstawowa nr 11 na Chyszowie (Tarnów).jpg
Autor: Jamnik z Tarnowa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szkoła podstawowa nr 11 na Chyszowie (Tarnów)
Cmentarz wojenny nr 200 (Tarnów-Chyszów).jpg
Autor: DentArt, Licencja: CC BY 3.0
Tarnów, Cmentarz wojenny nr 200 - Tarnów-Chyszów