Cibórz (województwo lubuskie)

Cibórz

osada
Typowa ulica osady Cibórz
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	świebodziński
Gmina	Skąpe
Sołectwo	Cibórz
Liczba ludności (2012)	898[1]
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	66-213
Tablice rejestracyjne	FSW
SIMC	0913539
Położenie na mapie gminy Skąpe Cibórz
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cibórz
Położenie na mapie województwa lubuskiego Cibórz
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego Cibórz
52°08′45″N 15°24′15″E/52,145833 15,404167

Cibórz (niem. Tiborlager) – osada w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Skąpe.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Położenie

Cibórz leży na terenach nizinnych z niewielkimi pagórkami, gęsto zalesionych. Jako dawne osiedle wojskowe posiada plan regularny. Południowo-wschodnią granicę miejscowości stanowią jezioro Ciborze oraz niewielka rzeka Ołobok. W pobliżu znajdują się wsie: Międzylesie (1 km), Skąpe (3 km) i Rokitnica (4 km).

Osada jest położona w południowej części pasa Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.

Na wschód od osady przebiega droga wojewódzka nr 276 łącząca Krosno Odrzańskie ze Świebodzinem.

Historia

Dawne koszary w Ciborzu, obecnie szpital dla nerwowo i psychicznie chorych

Teren na którym powstał Cibórz, należał na początku lat 30. XX w. do katolickiej parafii w Mühlbock (ob. Ołobok)^[2].

Miejscowość powstała przed II wojną światową, gdy w 1934 władze niemieckie podjęły decyzję o budowie – na wschód od wsi Międzylesie – koszar przeznaczonych dla Wehrmachtu. Budowę rozpoczęto 6 czerwca 1936^[3][a]. Po ok. 16 miesiącach ukończono 25 budynków koszarowych i administracyjnych, a 15 kolejnych było w trakcie budowy^[4]. 6 października 1937 w koszarach rozlokowano ok. 700 żołnierzy niemieckiego 122 Batalionu Piechoty Granicznej. Cały kompleks koszarowy mógł pomieścić ok. 6 tys. żołnierzy^[3]. Ostatecznie ukończono go po ponad dwóch latach budowy^[2].

21 czerwca 1940 w wydzielonej części koszar utworzono Oflag III B Tiborlager – obóz jeniecki dla oficerów. Pierwszy transport, liczący ok. 2 tys. jeńców, został przyjęty 24 lipca 1940 – byli to oficerowie belgijscy wzięci do niewoli podczas obrony Liège i Brukseli^[5]. Funkcję komendanta obozu pełnił generał major Hans Fogelein. 1 marca 1941, po wydaniu przez władze niemieckie rozkazu ewakuacji obozu, ponad 3 tys. jeńców przetransportowano do Oflagu II A Prenzlau^[3][5].

30 stycznia 1945 dawny obóz i koszary zostały przejęte przez wojska radzieckie i w znacznym stopniu zdewastowane^[3].

W 1946 koszary obsadzili żołnierze 4 Łużyckiego Pułku Saperów, zaś w maju 1948 przejął je 13 Pułk Piechoty 5 Saskiej Dywizji Piechoty, który stacjonował tam do połowy 1956^[3].

W 1958 w opuszczonych koszarach utworzony został szpital psychiatryczny, obecnie największy w województwie lubuskim. Pierwszych pacjentów przyjął w końcu czerwca 1958^[3][6]. W latach 80. XX w. kompleks szpitalny obejmował 116 obiektów murowanych (pawilony szpitalne, budynki administracyjne i gospodarcze oraz mieszkalne dla personelu szpitalnego)^[4]. Ewidencją konserwatorską objęty jest historyczny układ wsi, 47 dawnych budynków koszarowych, 8 innych budynków oraz wodociąg w budynku nr 11^[3].

Demografia

Pod względem liczby mieszkańców osada Cibórz zajmuje pierwsze miejsce w gminie – w końcu grudnia 2011 mieszkało w niej 929 osób (ponad dwukrotnie więcej niż w siedzibie gminy), co stanowiło 18,5% liczby ludności gminy Skąpe^[1]. Przyczyną tak dużego zaludnienia Ciborza jest funkcjonowanie w osadzie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych^[7].

Obiekty bojowe Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego

• Panzerwerk 623 – schron bojowy w pobliżu jeziora Ciborze, ok. 300 m od drogi Cibórz – Skąpe. Zbudowany w 1936, posiadał odporność klasy B i powierzchnię 285 m². Pierwotnie był wyposażony w półkopułę typu 2P7, dzwon obserwacyjny 23P8, kopułę sześciostrzelnicową 20P8 oraz moździerz maszynowy (żaden z tych elementów do dziś się nie zachował)^[8].
• Panzerwerk 625 – jedyny dwukondygnacyjny schron bojowy na terenie gminy Skąpe, w pobliżu skrzyżowania dróg Rokitnica – Skąpe i Cibórz – Skąpe. Zbudowany w latach 1935–36, posiadał odporność klasy B i powierzchnię 240 m². Wewnątrz znajdował się garaż dla armaty przeciwpancernej. Na ścianie w wartowni zachowały się kolorowe oznakowania kabli wraz z ich niemieckimi opisami^[8].

Zobacz też

• Jezioro Ciborze

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Publikacje prasowe
  • Wiktor Lemiesz. Kim był agent „1225”?. „Gazeta Lubuska – Magazyn”. Nr 113 (?), lata 80. XX w.  (Skan artykułu zawiera praca Sergiusza Jackowskiego Dzieje nad strumykiem – zob. s. 4 w przyp.).

• Publikacje internetowe
  • SergiuszS. Jackowski SergiuszS., Dzieje nad strumykiem, Portal Ziemia Lubuska > HISTORIA > Wspomnienia > Wspomnienia Sergiusza Jackowskiego. ziemialubuska.pl [on-line], 1999 [dostęp 2012-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-23] .
  • Rada Gminy Skąpe: Plan rozwoju lokalnego gminy Skąpe na lata 2008–2013 (Załącznik nr 1 do Uchwały nr XVIII/127/2008 Rady Gminy Skąpe z dnia 31 marca 2008 r.). Portal gminy Skąpe > Dokumenty strategiczne. skape.pl [on-line], 2011-08-10. s. 9. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-12)].
  • Rys historyczny i stan obecny Szpitala, Strona Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu > Rys historyczny. ciborz.eu [on-line] [dostęp 2012-09-14] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-08] .
  • Urząd GminyU.G. Skąpe Urząd GminyU.G., Liczba mieszkańców Gminy Skąpe w poszczególnych miejscowościach, Portal gminy Skąpe > Mieszkańcy > Demografia > Liczba mieszkańców. skape.pl [on-line] [dostęp 2013-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] .
  • Urząd GminyU.G. Skąpe Urząd GminyU.G., Osada Cibórz, Portal gminy Skąpe > Informacje ogólne > Miejscowości > Cibórz. skape.pl [on-line], 31 października 2011 [dostęp 2012-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-19] .

Linki zewnętrzne

• Historia koszar Wehrmachtu i Oflagu III B Tiborlager (cz. II pracy Sergiusza Jackowskiego Dzieje nad strumykiem; zaw. plan Ciborza i ilustr.)
• Galeria dawnych i współczesnych zdjęć Ciborza. tiborlager.blog.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].