Cibora

Cibora
	; Cibora żółta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	cibora
	Nazwa systematyczna
	Cyperus L.; Sp. Pl. 44. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Cyperus esculentus L.
Synonimy
	Acorellus Palla ex Kneuck.; Adupla Bosc ex Juss.; Aliniella J.Raynal; Alinula J.Raynal; Androcoma Nees; Androtrichum (Brongn.) Brongn.; Anosporum Nees; Antrolepis Welw.; Ascolepis Nees ex Steud.; Ascopholis C.E.C.Fisch.; Atomostylis Steud.; Borabora Steud.; Chlorocyperus Rikli; Comostemum Nees; Courtoisia Nees; Courtoisina Soják; Crepidocarpus Klotzsch ex Boeckeler; Cylindrolepis Boeckeler; Cyprolepis Steud.; Diclidium Schrad. ex Nees; Didymia Phil.; Distimus Raf.; Duval-jouvea Palla; Epiphystis Trin.; Eucyperus Rikli; Galilea Parl.; Hedychloe Raf.; Hemicarpha Nees; Hydroschoenus Zoll. & Moritzi; Hypaelyptum Vahl; Indocourtoisia Bennet & Raizada; Juncellus C.B.Clarke; Killinga T.Lestib.; Kyllinga Rottb.; Kyllingiella R.W.Haines & Lye; Lipocarpha R.Br.; Lyprolepis Steud.; Mariscopsis Cherm.; Marisculus Goetgh.; Mariscus Vahl; Mariscus Gaertn.; Megarrhena Schrad. ex Nees; Opetiola Gaertn.; Oxycaryum Nees; Papyrus Willd.; Platylepis Kunth; Pseudomariscus Rauschert; Pterachne Schrad. ex Nees; Pterocyperus Opiz; Pterogyne Schrad. ex Nees; Pycreus P.Beauv.; Queenslandiella Domin; Raynalia Soják; Remirea Aubl.; Rikliella J.Raynal; Sorostachys Steud.; Sphaerocyperus Lye; Sphaeromariscus E.G.Camus; Thryocephalon J.R.Forst. & G.Forst.; Torreya Raf.; Torulinium Desv.; Trentepohlia Boeckeler; Ungeria Nees ex C.B.Clarke; Volkiella Merxm. & Czech;

Cibora (Cyperus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny ciborowatych (Cyperaceae). Obejmuje ok. 700^[5]–950^[6]^[4] gatunków. Rośliny z tego rodzaju występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem stref okołobiegunowych^[4]. W zależności od ujęcia dwa lub trzy gatunki rosną dziko w Polsce jako rodzime (cibora brunatna C. fuscus i cibora żółta C. flavescens oraz C. micheliana, często opisywana jako dichostylis Michela Dichostylis micheliana), z gatunków obcych zadomowiona w Polsce jest cibora jadalna C. esculentus, a trzy gatunki dziczeją przejściowo (cibora zwarta C. congestus, cibora pochylona C. declinatus i cibora Houghtona C. houghtonii)^[7].

Bulwy korzeniowe wielu gatunków są jadalne (C. bulbosus, C. esculentus, C. papyrus). Z rdzeni łodyg cibory papirusowej C. papyrus wyrabiano papirus – odpowiednik papieru. W Chinach do wyrobu mat wykorzystywano włókna z C. tegetiformis. Podobnie jako surowca plecionkarskiego i do wyrobu szczotek wykorzystywano w Indochinach C. malaccensis, na Hawajach C. laevigatus, a w Ameryce Środkowej C. canus. Kłącze C. corymbosus w Brazylii stosowane jest jako silnie działający środek antykoncepcyjny. Medycznie wykorzystywane są także C. brevifolius, C. articulatus. Różne gatunki uprawiane są jako ozdobne, zwłaszcza cibora zmienna C. alternifolius, uprawiana także jako doniczkowa w domach. Niektóre gatunki z tego rodzaju są chwastami w uprawach^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do rodziny ciborowatych (Cyperaceae) z rzędu wiechlinowców (Poales) stanowiącego jeden z kladów jednoliściennych (monocots)^[2]. W obrębie rodziny należy do plemienia Cypereae w obrębie podrodziny Cyperoideae^[5].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Batsch), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd ciborowce (Cyperales Hutch.), rodzina ciborowate (Cyperaceae Juss.), podrodzina Cyperoideae Kostel., plemię Cypereae Colla, podplemię Cyperinae Pax, rodzaj cibora (Cyperus L.)^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-17] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2008-01-03].
↑ ^a ^b ^c Cyperus L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-27].
↑ ^a ^b M. Muasya, D. Simpson, G. Verboom, P. Goetghebeur, R. Naczi, M. Chase, E. Smets: Phylogeny of Cyperaceae Based on DNA Sequence Data: Current Progress and Future Prospects (ang.). W: Bot. Rev. 75 [on-line]. 2009. s. 2–21. [dostęp 2010-11-08].
↑ ^a ^b David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 268. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 67, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cyperus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-17] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2008-01-03].

[powo-4] Cyperus L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-27].

[phylogeny-5] M. Muasya, D. Simpson, G. Verboom, P. Goetghebeur, R. Naczi, M. Chase, E. Smets: Phylogeny of Cyperaceae Based on DNA Sequence Data: Current Progress and Future Prospects (ang.). W: Bot. Rev. 75 [on-line]. 2009. s. 2–21. [dostęp 2010-11-08].

[mabb-6] David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 268. ISBN 978-1-107-11502-6.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 67, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[8] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cyperus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-03].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Cibora

Systematyka

Przypisy

Media użyte na tej stronie