Cicha noc (film)

Cicha noc
Gatunekobyczajowy
Rok produkcji2017
Data premiery24 września 2017
Kraj produkcjiPolska
Językpolski
Czas trwania97 min
ReżyseriaPiotr Domalewski
ScenariuszPiotr Domalewski
Główne roleDawid Ogrodnik
Tomasz Ziętek
Arkadiusz Jakubik
Agnieszka Suchora
Maria Dębska
Tomasz Schuchardt
MuzykaWacław Zimpel
ZdjęciaPiotr Sobociński jr.
ScenografiaRadosław Zielonka
KostiumyKatarzyna Lewińska
MontażLeszek Starzyński
ProdukcjaJacek Bromski
Jerzy Kapuściński
Ewa Jastrzębska
WytwórniaStudio „Młodzi i Film” im. Andrzeja Munka
DystrybucjaForum Film

Cicha noc – polski film obyczajowy z 2017 roku w reżyserii Piotra Domalewskiego, na podstawie autorskiego scenariusza. Film ukazuje dzień z życia polskiej rodziny zebranej z okazji Świąt Bożego Narodzenia w nieokreślonej wsi warmińsko-mazurskiej. Pozorny spokój rodziny zakłóca obecność emigranta Adama (Dawid Ogrodnik), który z udziałem w rodzinnej uroczystości wiąże nadzieję na realizację drażliwego celu.

Domalewski swoim pełnometrażowym debiutem fabularnym zamierzał opowiedzieć w filmie historię bliską jego własnej sytuacji rodzinnej. Próbował jednak również skłonić publiczność do refleksji na temat znaczenia rodziny oraz do zmierzenia się z narodowym piętnem doganiania Zachodu. Film wyprodukowany przez Studio „Młodzi i Film” im. Andrzeja Munka okazał się wielkim sukcesem artystycznym, zdobywając siedem statuetek na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz dziesięć Orłów – w obu przypadkach dla najlepszego filmu. Powszechnie doceniane było aktorstwo na czele z Ogrodnikiem i Arkadiuszem Jakubikiem w drugoplanowej roli męskiej; chwalono też szczególną empatię reżysera wobec swoich bohaterów.

Fabuła

Dwudziestokilkuletni Adam – od pewnego czasu pracujący w Holandii i mieszkający tam z żoną spodziewającą się dziecka – nieoczekiwanie przyjeżdża na święta Bożego Narodzenia do rodzinnej miejscowości w województwie warmińsko-mazurskim. Adam nie jest pierwszym emigrantem w rodzinie; jego ojciec-alkoholik Zbigniew dorabiał niegdyś jako gastarbeiter, a wujek Jurek pracował w Belgii[1]. Młodszy brat Adama, Paweł, wiąże swe nadzieje z rozkręceniem warsztatu samochodowego, ale rodzina traktuje go jako obciążenie. Siostra Jolka cierpliwie znosi towarzystwo tyranizującego ją męża Marcina, a matka Teresa z trudem próbuje zespolić rozpadającą się rodzinę. Wszyscy razem spotykają się przy wigilijnym stole, gdzie Adam przekazuje im wiadomość o swoich planach dotyczących domu nieopodal, którego budowa jest finansowana przez rodzinę i który ma nadzieję otrzymać w spadku[2]. Adam nieświadomie prowokuje spiralę nieporozumień, która nieuchronnie prowadzi do katastrofy[1].

Dawid Ogrodnik, odtwórca roli Adama

Obsada

Produkcja

Reżyserem Cichej nocy był debiutant Piotr Domalewski, który postanowił opowiedzieć w filmie historię bliską jego własnej sytuacji rodzinnej. Jako mieszkaniec wsi pod Łomżą, wychowany w wieloosobowej rodzinie, podjął wiele wyrzeczeń na rzecz swej kariery artystycznej; początkowo był aktorem teatralnym, ale ostatecznie wykształcił się jako reżyser[3]. Scenariusz, który napisał Domalewski, z uznaniem przeczytał producent filmowy Jerzy Kapuściński. Produkcji przyszłego filmu podjęło się Studio „Młodzi i Film” im. Andrzeja Munka[3], które otrzymało dotację w wysokości miliona złotych od Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej[4]. Zdjęcia do filmu kręcono we wsi Pęglity, faktycznie zlokalizowanej w województwie warmińsko-mazurskim[5].

Celem Domalewskiego przy tworzeniu Cichej nocy było zwrócenie uwagi widzów na wartość rodziny:

Chciałbym, żeby widz po obejrzeniu mojego filmu – nawet jeśli zauważy niedostatek, brak perspektyw i ponurość świata – przypomniał sobie, że to rodzina jest najważniejsza. To wartość nadrzędna w życiu, więc właśnie brak porozumienia i zrozumienia między członkami rodziny jest najbardziej dotkliwy. Wokół tej obserwacji rozgrywa się cały dramat bohaterów Cichej nocy; właśnie rodzinne relacje chciałem pokazać[5].

Całość filmu Domalewski dedykował ludziom, którzy „niezależnie od statusu społecznego mają w sobie to same piętno narodowe, […] że majacząca gdzieś zagranica, jakieś indziej, jest zawsze lepsza i atrakcyjniejsza. […] Gdzie jest polski poziom, co to jest polski poziom? To mnie zastanawia”[5].

Odbiór

Film miał premierę w kinach 24 września 2017 roku[6]. Łączna kinowa frekwencja Cichej nocy według szacunków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej wyniosła 374 395 widzów, co umiejscawiało film na 10. miejscu na liście najczęściej oglądanych filmów polskich za rok 2017[7].

Recenzje Cichej nocy były na ogół pozytywne. Janusz Wróblewski na łamach „Polityki” stwierdzał, że w filmie „wszystko opiera się na osobistym doświadczeniu, na przeżytych emocjach, psychologicznej prawdzie”, a reżyser podchodzi do swoich bohaterów bez nienawiści: „Okrucieństwo pojawia się tu nie dlatego, że ludzie są źli z natury, tylko że im po prostu nie wychodzi”[8]. Tomasz Rachwald z „Kultury Liberalnej” z uznaniem wyrażał się o prowadzeniu przez Domalewskiego trójki głównych aktorów: Dawida Ogrodnika, Arkadiusza Jakubika oraz Tomasza Ziętka: „Wokół tej trójki zbudowany jest podstawowy konflikt; aktorzy udźwignęli go bez wysiłku, z lekkością wypowiadając każdą kwestię w tym bogatym w dialogi filmie”[9]. Grzegorz Fortuna Jr. na łamach „Ekranów” dostrzegał podobieństwa do filmów Wojciecha Smarzowskiego, zauważał jednak podstawową różnicę, która dzieli warsztat reżyserski Domalewskiego od Smarzowskiego: „Podczas gdy znakiem rozpoznawczym Wesela i Domu złego (2009) było finałowe oddalanie się kamery od miejsca akcji i prezentowanie go z perspektywy lotu ptaka […] Domalewski konsekwentnie zbliża się do swoich bohaterów”[10]. Fortuna podkreślał, że w Cichej nocy „im lepiej poznajemy poszczególnych bohaterów, tym bardziej im współczujemy i kibicujemy”[10]. Podobnego zdania była Karolina Dzieniszewska z portalu Film.org.pl: „Cicha noc jest filmem wyrazistym, ale nie chłodnym i bezlitosnym; […] Domalewski nie chełpi się niepotrzebnym dramatyzmem – jest w jego dziele sporo humoru, niekiedy czarnego i ironicznego, ale jest również zrozumienie dla bohaterów i ich sposobu życia”[11]. Piotr Czerkawski w recenzji dla portalu Filmweb wyraził opinię, iż „reżyser uczciwie piętnuje nasze małe grzeszki, wytyka słabości i obśmiewa wyrażaną na co dzień hipokryzję. Jednocześnie jednak udowadnia, że – czasem niespodziewanie dla samych siebie – bywamy też zdolni do wzniosłości”[12].

Małgorzata Kilijanek z portalu „Głos Kultury” zachowywała większy sceptycyzm wobec debiutu Domalewskiego, uznając jego konkluzję za bardzo ponurą: „Domalewski nie wypisuje recepty na dolegliwości świątecznego zamieszania, ale zostawia widza przygniecionego ciężarem skomplikowanych relacji międzyludzkich”[13]. Mimo to Jakub Socha z „Dwutygodnika” zauważał, że wreszcie polska prowincja została pokazana bez wyniosłości artysty, „tak, jak wygląda prawie cała Polska: średniej wielkości kraj w środkowej Europie ze średnim klimatem i średnimi możliwościami”[14]. Socha podsumowywał dyskusję wokół Cichej nocy następująco: „Film, który potencjalnie ma szanse, żeby wszystkich pogodzić: i tych, którzy chcieliby z tej Polski zwiewać, i tych, którzy sobie tego nawet nie wyobrażają. Dzisiaj to prawdziwy cud”[14].

Nagrody

RokFestiwalNagroda[6]OdbiorcaWynik
2017Festiwal Polskich Filmów FabularnychZłote LwyWygrana
Nagroda za główną rolę męskąDawid OgrodnikWygrana
Nagroda DziennikarzyPiotr DomalewskiWygrana
Nagroda Sieci Kin Studyjnych i LokalnychWygrana
Don KichotWygrana
Kryształowa Gwiazda Elle za najlepszy debiutWygrana
Nagroda Jury MłodzieżowegoWygrana
2018Koło Piśmiennictwa Filmowego Stowarzyszenia Filmowców PolskichZłota TaśmaWygrana
Stowarzyszenie Autorów Zdjęć FilmowychNagroda PSCPiotr Sobociński jr.Nominacja
Polskie Nagrody FilmoweOrzeł za najlepszy filmWygrana
Orzeł za najlepszą reżyserięPiotr DomalewskiWygrana
Orzeł za najlepszy scenariuszWygrana
Orzeł za najlepsze zdjęciaPiotr Sobociński jr.Wygrana
Orzeł za najlepszy dźwiękJerzy Murawski

Marcin Kasiński

Kacper Habisiak

Wygrana
Orzeł za najlepszą główną rolę męskąDawid OgrodnikWygrana
Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę żeńskąAgnieszka SuchoraWygrana
Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę męskąArkadiusz JakubikWygrana
Orzeł za odkrycie rokuPiotr DomalewskiWygrana
Orzeł – nagroda publicznościWygrana
Orzeł za najlepszy montażLeszek StarzyńskiNominacja
Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę męskąTomasz ZiętekNominacja
Fundacja KinoNagroda im. Zbyszka CybulskiegoDawid OgrodnikWygrana
Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej „Prowincjonalia”Nagroda DziennikarzyPiotr DomalewskiWygrana
Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego „Off Camera”Nagroda FIPRESCIWygrana
Nagroda PublicznościWygrana
Nyski Festiwal Filmowy w ŻytawieNagroda za scenografięRadosław ZielonkaWygrana
Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Mołodist” w KijowieNagroda PublicznościPiotr DomalewskiWygrana
Festiwal Reżyserii Filmowej w WałbrzychuZłoty DzikWygrana
Zielonogórski Festiwal Filmu i TeatruNagroda za najlepszą kreację aktorskąJowita BudnikWygrana
Fundacja im. Weroniki MigońNagroda im. Weroniki MigońEwa BrodzkaWygrana
Międzynarodowy Festiwal Filmowy Krajów Nadbałtyckich w SwietłogorskuNagroda za reżyserięPiotr DomalewskiWygrana
Festiwal Filmów Polskich w Los AngelesNagroda im. Piotra Łazarkiewicza dla Młodego TalentuTomasz ZiętekWygrana
Festiwal Filmu Polskiego w AmeryceNagroda „Odkrywcze Oko” dla młodego utalentowanego twórcyPiotr DomalewskiWygrana
Festiwal „KinoPolska” w ParyżuNagroda GłównaWygrana
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w TbilisiNagroda za reżyserięWygrana
2019Festiwal Filmów Polskich „Wisła” w MoskwieNagroda GłównaWygrana
Nagroda PublicznościWygrana

Przypisy

  1. a b „Cicha noc”, reż. Piotr Domalewski, Culture.pl [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  2. Adrian Luzar, „Cicha noc” [recenzja]: Wszystkiego najgorszego, film.interia.pl, 22 września 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  3. a b Agnieszka Wróbel, Piotr Domalewski: Proste historie. Wywiad z reżyserem filmu „Cicha noc”, Elle, 4 grudnia 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  4. PRIORYTET 3 FILMY FABULARNE – SESJA 2/2017, Polski Instytut Sztuki Filmowej [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  5. a b c Domalewski: Najbliższa rodzina nie musi mieć dla siebie litości [WYWIAD], Dziennik Gazeta Prawna, 24 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  6. a b Cicha noc w bazie filmpolski.pl
  7. PISF - Boxoffice [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  8. Janusz Wróblewski, Recenzja filmu: „Cicha noc”, reż. Piotr Domalewski, www.polityka.pl, 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  9. Tomasz Rachwald-Rostkowski, Polak-koczownik – recenzja filmu „Cicha noc” Piotra Domalewskiego, Kultura Liberalna, 28 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  10. a b Wojciech Fortuna jr., Opowieść wigilijna. „Cicha noc”, Ekrany, 25 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23].
  11. Karolina Dzieniszewska, CICHA NOC. Skromnie, ale urzekająco, film.org.pl, 24 listopada 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  12. Piotr Czerkawski, Być ze wszystkimi – Recenzja filmu Cicha noc (2017), Filmweb [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  13. Małgorzata Kilijanek, Wcale nie cicha noc - Piotr Domalewski – „Cicha noc” [recenzja], Głos Kultury, 6 grudnia 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  14. a b Jakub Socha, Polska, kilkadziesiąt kilometrów od Warszawy, Dwutygodnik, listopad 2017 [dostęp 2021-09-23] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Dawid Ogrodnik.jpg
Autor: Ja Fryta from Strzegom, Licencja: CC BY-SA 2.0
Dawid Ogrodnik