Cień Księżyca

Cień Księżyca

Państwo	Słowacja
Położenie	Tatry Wysokie zbocze Horwackiego Wierchu
Długość	34 085 m
Głębokość	451 m
Deniwelacja	451 m
Wysokość otworów	1758 m n.p.m.
Ekspozycja otworów	ku ku górze
Data odkrycia	2004
Odkrywca	Igor Pap i Branislav Šmída
Położenie na mapie Tatr Cień Księżyca
Położenie na mapie Karpat Cień Księżyca
49°12′58″N 20°07′19″E/49,216222 20,121917

Cień Księżyca lub Jaskinia w Horwackim Wierchu (słow. Mesačný tieň) – jaskinia w słowackich Tatrach Wysokich, w masywie Szerokiej Jaworzyńskiej (Široká). Jest to w chwili obecnej najdłuższa znana jaskinia całych Tatr^[1]. Jej otwór znajduje się na wysokości 1758 m n.p.m.^[2] w górnej części Doliny Spismichałowej (Spišmichalova dolina), na południowo-zachodnim zboczu Horwackiego Wierchu (Horvátov vrch), nieco na wschód od otworu Jaskini Spismichałowej^[3].

Niepozorny, zarośnięty trawą otwór wejściowy o rozmiarach 1 × 0,5 m^[4] odkryli 26 czerwca 2004 roku Igor Pap i Branislav Šmída ze Speleoklubu Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie. Po pokonaniu początkowego 4-metrowego ciasnego komina dotarli do 25-metrowej studni, na której dnie panował wyraźny przewiew powietrza, świadczący o istnieniu dalszych partii jaskini. Kolejne wyprawy doprowadziły do odkrycia i pokonania systemu zacisków prowadzących na głębokość 52 metrów, gdzie w labiryncie wielkich bloków udało się znaleźć dalszą drogę w głąb jaskini. Do końca września 2004 roku odkryto około 2,5 km korytarzy^[5].

Ekspedycje do jaskini w kolejnych latach doprowadziły do zejścia na głębokość 441 m do syfonu „Medúzka”, a po jego pokonaniu do osiągnięcia -451 m (jest to aktualna głębokość Cienia Księżyca). Równocześnie odkrywano rozległy labirynt podziemnych sal, korytarzy, studni i meandrów, zwiększając długość poznanych ciągów systemu^[6]. Po kilku latach eksploracji jaskinia awansowała na pierwsze miejsce w rankingu najdłuższych tatrzańskich jaskiń, przewyższając pod tym względem system Jaskini Wielkiej Śnieżnej. Aktualna sumaryczna długość znanych korytarzy wynosi 34 085 m^[7]. Jest to równocześnie druga pod względem długości (po systemie Jaskiń Demianowskich w Niżnych Tatrach) i trzecia pod względem głębokości (po systemie Hipmanových jaskýň w Niżnych Tatrach i Jaworzynce w Tatrach Wysokich) jaskinia Słowacji. Jej eksploracja jest jeszcze daleka od zakończenia. Speleolodzy szukają też potencjalnych innych otworów jaskini na powierzchni, zwłaszcza w Dolinie Szerokiej, pod którą znajduje się większość korytarzy^[8].

W Cieniu Księżyca panuje stale niska temperatura (3-4 °C) i blisko 100-procentowa wilgotność względna. Jaskinia pozbawiona jest szaty naciekowej^[9]. Niektóre partie są bardzo obszerne: sale osiągają wymiary 80 × 40 m i wysokość 15-20 m (sala „Tatra Open”)^[5], studnie głębokość do 156 m („komín Adri”)^[6], a meandry utworzone przez płynące tam niegdyś podziemne rzeki – w przekroju do 4 × 10 m^[10].

Jaskinia powstawała w okresach międzylodowcowych (interglacjałach) wskutek działania wód pochodzących z topiących się lodowców i pól firnowych^[5]. Procesy kształtujące jaskinię zachodzą również współcześnie. Pod wpływem grawitacji i wstrząsów sejsmicznych w niektórych miejscach co jakiś czas od stropu odpadają bloki skalne. Na przełomie lat 2009/2010 spory obryw (ok. 100 m³) zdewastował obóz speleologów na głębokości 260 metrów, niszcząc trzy z czterech pozostawionych tam namiotów^[1].

Odkrywcy jaskini nadali jej poetycką nazwę Cień Księżyca. Według Józefa Nyki, jest ona niezgodna z tradycjami nazewnictwa tatrzańskiego, stosuje on więc nazwę „Jaskinia w Horwackim Wierchu”^[11].

Przypisy