Cieśnina Dampiera
Cieśnina Dampiera – cieśnina w północno-wschodniej Oceanii, oddzielająca Nową Brytanię od wyspy Umboi.
Została odkryta i skartowana przez Williama Dampiera w 1700 roku. Łączy Morze Nowogwinejskie na północy z Morzem Salomona na południu. Od położonej bardziej na zachód cieśniny Vitiaz oddziela ją szereg wysp i wysepek.
W roku 1883 rząd Wielkiej Brytanii odmówił władzom Queenslandu uznania ich roszczeń do Nowej Gwinei na wschód od południka 141° E, czyli istniejącej kolonii Nowa Gwinea Holenderska. W roku 1884 Niemcy anektowały północne wybrzeża Nowej Gwinei od holenderskiej granicy do Cieśniny Dampiera i zajęły terytorium teoretycznie do centralnego pasma górskiego wyspy[1], przy czym zmieniono nazwę z Archipelag Nowa Britannia na Archipelag Bismarcka[2].
Po wybuchu I wojny światowej w roku 1914, australijskie siły zbrojne zajęły, obok innych posiadłości niemieckich, Archipelag Bismarcka i – po kilku miesiącach walk – Nową Gwineę Niemiecką[3]. Traktat wersalski utworzył na tych terenach mandat Ligi Narodów, a administrację powierzył Australii.
W czasie walk na Nowej Gwinei (1942–1945) w trakcie trwania II wojny światowej, cieśnina nabrała ogromnego znaczenia strategicznego. 8 marca 1942 roku w Lae i Salamaua nad zatoką Huon wylądowały dwa bataliony armii japońskiej, co dało Japończykom kontrolę nad cieśninami Vitiaz i Dampiera[4], jednak utracili ją gdy w październiku wojska australijskie zdobyły Finschhafen, zaś siły US Army dokonały lądowania na Nowej Brytanii w grudniu 1943 roku[5]. Generał Douglas MacArthur 12 lutego 1944 roku ogłosił, że wojska amerykańskie zajęły niebronioną Rooke Island (Umboi)[6][7].
Przypisy
- ↑ William Churchill: Germany's Lost Pacific Empire, „Geographical Review” 10/1920(2), s.87
- ↑ William Churchill Germany's Lost Pacific Empire, „Geographical Review” 10/1920 (2), s.84
- ↑ William Churchill: Germany's Lost Pacific Empire, „Geographical Review” 10/1920 (2), s.89
- ↑ Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1976, s.482
- ↑ Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu, s.540
- ↑ U.S. Troops Seize Vitiaz Strait Isle, "New York Times" 15 lutego 1944, s.6
- ↑ Frank Dexter: Rooke Island Occupied, "The Argus" (Melbourne, Victoria), 16 lutego 1944, s.16