Cieśnina Lancastera

Cieśnina Lancastera

Cieśnina Lancastera      Nunavut      Terytoria Północno-Zachodnie      Quebec      Grenlandia
Państwo	Kanada
Rodzaj obiektu	cieśnina
Położenie na mapie Kanady Cieśnina Lancastera
74°13′00″N 84°00′00″W/74,216667 -84,000000

Cieśnina Lancastera^[1] (ang. Lancaster Sound^[1], fr. Détroit de Lancaster^[2]) – cieśnina Oceanu Arktycznego oddzielająca Ziemię Baffina od wyspy Devon, leżąca w kanadyjskim Archipelagu Arktycznym; administracyjnie w terytorium Nunavut.

Część Kanału Parry'ego i Przejścia Północno-Zachodniego.

Geografia

Cieśnina Lancastera leży w kanadyjskim Archipelagu Arktycznym na Oceanie Arktycznym – oddziela Ziemię Baffina od wyspy Devon^[2] i łączy się z Cieśniną Barrowa na północny wschód od Somerset Island^[3]. Jest to zachodnia odnoga Zatoki Baffina^[3].

Płynąc od wschodu, stanowi pierwszą część Kanału Parry'ego (pozostałe to według raportów dla Rady Arktycznej: Cieśnina Barrowa i Cieśnina Melville’a^[4][a])^[2]; jest częścią Przejścia Północno-Zachodniego^[3].

Administracyjnie leży w terytorium Nunavut^[3].

Różne źródła podają różną długość i szerokość cieśniny – długość od 320 km^[3][2] do 400 km^[5], szerokość od 50–80 km^[2] do ok. 100 km^[5]. Jej głębokość dochodzi do 1232 m^[2]. Charakteryzuje się dość dobrze rozwiniętą linią brzegową z wieloma zatokami^[2]. Przepływa przez nią silny zimny prąd morski z zachodu na wschód^[2].

Od października do czerwca cieśnina pokryta jest lodem^[2]. W okresie od polowy lata do wczesnej jesieni żeglowność cieśniny utrzymywana jest przy pomocy lodołamaczy^[5].

Wody cieśniny bogate są w czynniki odżywcze i charakteryzują się różnorodnym światem zwierzęcym^[5]. Na Bylot Island w jej wschodniej części gniazduje ok. 3 milionow ptaków rocznie^[5]. W jej wodach występują nerpy obrączkowane, morsy arktyczne, narwale, białuchy arktyczne, orki oceaniczne i wale grenlandzkie^[5]. W regionie cieśniny żyją także niedźwiedzie i lisy polarne^[5]. W ujściach rzek do cieśniny odławiany jest Golec zwyczajny^[5].

Część cieśniny jest obszarem chronionym, należącym do Parku Narodowego Sirmilik^[5].

Historia

Cieśnina została odkryta przez Europejczyków w 1616 roku – przez Williama Baffina (1584–1622) i Roberta Bylota (1610–1616), którzy nadali jej nazwę na cześć jednego z trzech głównych sponsorów ich wyprawy – kupca londyńskiego Jamesa Lancastera (1554–1618)^[6].

Ani Baffin, ani późniejszy poszukiwacz Przejścia Północno-Zachodniego w 1818 roku John Ross (1777–1856) nie odkryli jej potencjału dla żeglugi na zachód^[6]. Ross utrzymywał, że jest to jedynie zatoka^[6]. Teorię tę obalił w 1819 roku William Edward Parry (1790–1855)^[6].

Cieśninę spenetrowali w latach 30. XIX w. wielorybnicy^[6]. Pod koniec XIX w. na brzega cieśniny założono faktorie handlowe Button Port, Albert Harbour, Arctic Bay, Pond Inlet i Dundas Harbour^[5].

W 1924 roku przez cieśninę przeprawił się szlakiem inuickich myśliwych kanadyjski policjant A.H. Joy^[6].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ellis, B., Brigham, L.: Arctic Marine Shipping Assessment 2009 Report. Arctic Council's Protection of the Arctic Marine Environment (PAME), 2009. [dostęp 2021-10-17]. (ang.).
• Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG): Urzędowy Wykaz Polskich Nazw Geograficznych Świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. [dostęp 2021-10-17].
• Marsh, James H.: Lancaster Sound. W: The Canadian Encyclopedia. Historica Canada, 2013-12-05. (ang.).
• Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003, s. 105–106. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2021-10-14]. (ang.).
• Lancastera, Cieśnina, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-17] .
• Parry’ego, Kanał, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-17] .
• Lancaster Sound, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2021-10-17]  (ang.).