Ciechanowiec (Nowe Miasto)

Położenie na mapie

Ciechanowiec (Nowe Miasto, Polska Strona, Vorstadt) – prawobrzeżna część miasta Ciechanowca, w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim.

W latach 1580–1795 i 1807–1870 samodzielne miasto; w latach 1870–1934 osada miejska, w latach 1934–1938 wieś, w latach 1795–1807 oraz od 1938 część Ciechanowca.

Nowe Miasto Ciechanowiec założono w 1580 r. jako nowe miasto na prawym brzegu Nurca, naprzeciw starego miasta Ciechanowca (prawa miejskie od 1429)[1].

W związku z III rozbiorem Polski (1795) oba miasta przypadły Prusom (Nowowschodnim), a Nowe Miasto włączono do Starego Ciechanowca jako Vorstadt (przedmieście). Na mocy traktatu tylżyckiego miasto zostało przedzielone ważką granicą na dwie części. Lewobrzeżne Stare Miasto (odtąd "Ruska Strona") przeszło do Rosji, nie tracąc praw miejskich. Natomiast prawobrzeżna część (zwana odtąd "Polską Stroną") znalazła się w granicach Księstwa Warszawskego, przez co w 1807 r. przywrócono jej po 12 latach prawa miejskie[1].

Po kongresie wiedeńskim (1815) Ciechanowiec–Nowe Miasto wszedł w skład Królestwa Polskiego, gdzie należał do powiatu mazowieckiego w guberni łomżyńskiej. W wyniku powstań, 31 maja 1870[2] został pozbawiony praw miejskich i, przekształcony w osadę, włączony do gminy Klukowo[3] (11 czerwca 1892 Stary Ciechanowiec utracił status miasta, stając się gminą miejską na prawach miasteczka[4], aż do 22 października 1919 kiedy to odzyskał prawa miejskie[5]).

W II RP Ciechanowiec (Polska Strona) należał do powiatu wysokomazowieckiego w woj. białostockim (gmina Klukowo). Według stanu z 1921 roku liczył 1658 mieszkańców[6]. 1 kwietnia 1938 roku miejscowość połączono ponownie z lewobrzeżnym Ciechanowcem, wówczas miastem w powiecie bielskim w woj. białostockim[7].

Obecnie zamieszkuje go ok. 1608 osób (2012 r.).

Galeria

  • Budynek powozowni dworskiej (wozowni) z 1866 roku. Przed budynkiem znajduje się silnik gazowy z 1910 roku szwajcarskiej firmy "Societe Suisse pour la Construction de Locomotives et de Machines" - wchodzą one w skład Działu Techniki Rolniczej.

  • Kościół, plebania, dzwonnica na terenie Muzeum Rolnictwa.

  • "Żniwiarki" - rzeźba dłuta prof. Jana Ślusarczyka (1903-1980).

  • Prezentacja zabytkowych ciągników z okazji X Podlaskiego Święta Chleba – kolekcja Działu Techniki Rolniczej.

  • Samobieżna lokomobila parowa produkcji „Frick Eclipse” z 1913 r.

  • Lokomobile parowe, ciągówki

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ a b Najgrakowski, M. (2009). Miasta Polski do początku XXI w. Podstawowe informacje o datach założenia i likwidacji. Warszawa: PAN IGiPZ
  2. ↑ 19 maja 1870 według kalendarza juliańskiego
  3. ↑ Postanowienie z 30 stycznia (11 lutego) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 81)
  4. ↑ Statut z 11 czerwca 1892
  5. ↑ M.P. 1919 nr 234 poz. 0
  6. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
  7. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 22, poz. 200
Powiat (wysoko)mazowiecki (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867-1954 i 1973-75)
Gromady
(1954-72)
  • Bruszewo (1954-59)
  • Brzozowo Stare (1954 →)
  • Brzóski-Gromki (1959-68)
  • Brzóski Stare (1954-59)
  • Czyżew-Osada (1954-72)
  • Czyżew-Stacja (1954-59)
  • Dąbrowa-Dzięciel (1954-59)
  • Dąbrowa-Nowa Wieś (1954-57)
  • Dąbrowa Wielka (1954-72)
  • Dąbrówka Kościelna (1954-72)
  • Dworaki-Staśki (1954 →)
  • Gąsówka-Oleksin (1954 →)
  • Jabłonka Kościelna (1954-72)
  • Jabłoń Kościelna (1954-72)
  • Jeżewo (1954-57 →)
  • Kalinowo-Czosnowo (1954-59)
  • Klukowo (1954-72)
  • Kobylin-Borzymy (1954-72)
  • Kostry Stare (1954-59)
  • Kowalewszczyzna (1954 →)
  • Krzeczkowo-Gromadzyń (1954-59)
  • Kuczyn (1954-72)
  • Kulesze Kościelne (1954-72)
  • Litwa Stara (1954-57)
  • Łopuchowo (1954-57 →)
  • Łupianka Stara (1954 →)
  • Osipy-Kolonia (1954-68)
  • Piekuty Nowe / Nowe Piekuty (1954-72)
  • Pietkowo (1954 →)
  • Piszczaty-Piotrowięta (1959-72)
  • Plewki (1954-59)
  • Płonka Kościelna (1954 →)
  • Poświętne (1954 →)
  • Pszczółczyn (1954-59)
  • Rosochate Kościelne (1954-72)
  • Ruś Stara / Stara Ruś (1954-72)
  • Rzędziany (1954-57 →)
  • Saniki (1954-57 →)
  • Sikory-Pawłowięta (1954-59)
  • Sokoły (1954 →)
  • Stokowisko (1954 →)
  • Stypułki-Szymany (1954-59)
  • Szepietowo-Stacja (1954-72)
  • Święck-Strumiany (1954-59)
  • Truskolasy-Lachy (1954 →)
  • Tybory Uszyńskie (1954-59)
  • Tykocin (1954-57 →)
  • Usza Mała (1954-59)
  • Wnory Stare (1954-59)
  • Wojny-Krupy (1954-59)
  • Wyliny-Ruś (1954-59)
  • Wysokie Mazowieckie (1969-72)
  • Wyszonki Kościelne (1954-72)
  • Zaręby-Bolędy (← 1958 (→))
  • Złotoria (1954-57 →)
Legenda
  • de facto skasowane w 1944, de jure w 1950
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Media użyte na tej stronie

Ciechanowiec - lokomobile parowe, ciągówki.JPG
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fotografia została zrobiona 16 sierpnia 2015 r. podczas XV Podlaskiego Święta Chleba w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Przedstawia kolekcję lokomobil parowych m.in. F. Wichterle, Heinrich Lanz oraz ciągówek.
Prezentacja eksponatów Działu Techniki Rolniczej.JPG
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fotografia ta została zrobiona 15 sierpnia 2010 r. podczas X Podlaskiego Święta Chleba w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Wszystkie ciągniki są sprawne, tego dnia brały udział w paradzie zabytkowych ciągników (przed pałacem). Okazale prezentuje się pionier polskich pól – Ursus C-45 zwany często saganem. Obok ciągnik Ferguson oraz Zetor K25. W tle znajduje się budynek stajni dworskiej z XIX wieku (1866 r.) obecnie siedziba Muzeum Weterynarii.
Ciechanowiec – samobieżna lokomobila parowa.JPG
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fotografia została zrobiona 16 sierpnia 2015 r. podczas XV Podlaskiego Święta Chleba w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Przedstawia samobieżną lokomobilę parową „Frick Eclipse” z 1913 r.
Ciechanowiec - żniwiarki.JPG
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jest to rzeźba dłuta prof. Jana Ślusarczyka (1903-1980). Znajduje się na terenie Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka tuż za główną bramą wjazdową.
Belostok Oblast 1807-1842.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC BY-SA 3.0
Polska: Mapa administracyjna obwodu białostockiego, 1807-1842 (Administrative map of Belostok Oblast 1807-1842)
Ciechanowiec - powozownia dworska (wozownia).JPG
Autor: Adam-dalekie-pole, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jest to budynek powozowni dworskiej (wozowni) z 1866 roku. na terenie Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka. Przed budynkiem znajduje się silnik gazowy z 1910 roku szwajcarskiej firmy "Societe Suisse pour la Construction de Locomotives et de Machines". wchodzą one w skład działu techniki rolniczej.
Pl Ciechanowiec Skansen kosciol2.png
Autor: Andrzejs32, Licencja: CC0
Kościół, plebania, dzwonnica na trenie Muzeum Rolnictwa.