Ciepło spalania

Ciepło spalania – ilość energii oddawanej do otoczenia na sposób ciepła w wyniku spalania określonej ilości substancji w ustalonych warunkach. Wartości ciepła spalania są stosowane w technice cieplnej do określania wartości opałowej paliw. W termochemii są często stosowaną podstawą obliczeń wartości ciepła różnych reakcji chemicznych na podstawie wartości ciepła spalania substratów i produktów tej reakcji.

Technika cieplna

W technice cieplnej definiuje się pojęcia ciepła całkowitego (Q_c) i zupełnego spalania jednostki masy paliwa (1 kg paliwa stałego lub ciekłego) lub jednostki objętości (1 Nm³ paliwa gazowego w warunkach normalnych). Spalanie jest wykonywane w stałej objętości, w bombie kalorymetrycznej. Produkty spalania są oziębiane do temperatury początkowej, a para wodna zawarta w spalinach skrapla się zupełnie. Wyniki pomiarów odnosi się do warunków standardowych i wyraża w jednostkach J/kg lub J/Nm³^[1][2][3][4].

Termochemia

W termochemii wartości ciepła spalania związków chemicznych odnosi się do liczby postępu reakcji λ=1. Wyróżnia się ciepło spalania w stałej objętości (Q_v) i pod stałym ciśnieniem (Q_p). Jeżeli w czasie reakcji nie jest wykonywana inna praca poza pracą zmiany objętości (−pΔV), to ciepło reakcji spalania jest równe odpowiedniej funkcji termodynamicznej – entalpii spalania lub energii wewnętrznej tej reakcji^[3]:

• gdy v, T = const i nie jest wykonywana żadna praca:

${\displaystyle Q_{v}=\Delta u=\left({\frac {\partial u}{\partial \lambda }}\right)_{T,v}}$ (energia wewnętrzna reakcji spalania)

• gdy p, T = const i nie jest wykonywana inna praca, poza pracą zmiany objętości (p Δv)

${\displaystyle Q_{p}=\Delta h=\left({\frac {\partial h}{\partial \lambda }}\right)_{T,p}}$ (entalpia reakcji spalania).

Wartości ciepła spalania (przykłady)

Zastosowania standardowych wartości entalpii spalania

Pomiary entalpii spalania różnych czystych związków chemicznych są stosunkowo łatwe i dokładne. Wyniki tych pomiarów (zamieszczane w tabelach charakterystyk związków) są wykorzystywane w czasie obliczania ciepła dowolnych reakcji chemicznych. Zgodnie z pierwszą zasadą termodynamiki i prawem Hessa ciepło reakcji jest równe różnicy między sumą ciepeł spalania produktów i ciepeł spalania substratów (wartości molowe pomnożone przez odpowiednie współczynniki stechiometryczne, analogicznie jak w przypadku korzystania ze standardowych ciepeł tworzenia reagentów)^[3]. W ten sposób można np. obliczyć standardową entalpię reakcji syntezy ciekłego metanolu z wodoru i tlenku węgla znając standardowe entalpie spalania CO, H₂ i CH₃OH^[6].

Entalpię reakcji syntezy metanu z grafitu i wodoru w wyniku reakcji:

C_(graf.) + 2H_2(g) → CH_4(g)

której nie można przeprowadzić w kalorymetrze, oblicza się na podstawie trzech znanych wartości entalpii spalania grafitu, wodoru i metanu^[3].

Równanie reakcji tworzenia metanu (R) można otrzymać poprzez sumowanie trzech reakcji:

R = A + 2B − C,

co oznacza, że istnieje hipotetyczna możliwość przeprowadzenia syntezy CH₄ również taką drogą, a zgodnie z prawem Hessa ostateczna zmiana entalpii swobodnej układu byłaby taka sama. Stąd:

ΔH_R = −393,5 + 2·(−285,9) − (−890,4) = −74,9 kJ/mol

Zasada obliczeń ciepła tworzenia metanu z pierwiastków (R) na podstawie wartości ciepeł reakcji: A – spalania grafitu, B – spalania wodoru, C – reakcji odwrotnej do spalania metanu (zastosowanie prawa Hessa)

W przedstawiony sposób można obliczyć ciepła tworzenia wielu związków organicznych. W przypadkach, gdy nie są dostępne zmierzone wartości entalpii spalania węglowodorów dopuszcza się stosowanie założenia o addytywności, zgodnie z którą udział jednej grupy metylenowej w wartości ΔH wynosi w warunkach standardowych −659,17 kJ (możliwe jest obliczenie entalpii spalania dla związków szeregu homologicznego alkanów, jeżeli jest znana jedna zmierzona wartość ciepła spalania). Bardziej złożone zagadnienia pojawiają się w sytuacjach, gdy część reagentów zawiera heteroatomy (np. siarka, azot), które w produktach spalania mogą występować na różnych stopniach utleniania, często w związkach rozpuszczających się w wodzie. Niezbędne jest wówczas dokładne określenie stanu końcowego dla każdego z końcowych produktów spalania^[3].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ciepło spalania i wartość opałowa w kotłach kondensacyjnych. instal-zed.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-20)]. na: www.instal-zed.com.pl, data dostępu: 2016-03-04