Cierlik

Cierlik
	Emberiza cirlus
	Linnaeus, 1766
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trznadle
Rodzaj	Emberiza
Gatunek	cierlik
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Cierlik^[3] (Emberiza cirlus) – gatunek małego ptaka z rodziny trznadli (Emberizidae). Zamieszkuje Europę, głównie zachodnią i południową, Azję Mniejszą i północno-zachodnią Afrykę. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Jest to gatunek monotypowy^[4]^[5]. Proponowane podgatunki nigrostriata (opisany z miejscowości Ghisonaccia na Korsyce) i portucaliae (z okolic Porto w Portugalii) nie są obecnie uznawane jako zbyt mało odróżniające się od reszty populacji^[4].

Zasięg występowania

Cierliki występują od południowo-zachodniej Anglii i północno-zachodniej i centralnej Francji po Rumunię i wybrzeża zachodniej i północnej Turcji, dalej na południe po Maroko, wybrzeże Algierii i północno-zachodnią Tunezję i śródziemnomorskie wyspy: Baleary, Korsykę, Sardynię, Sycylię i Kretę. Introdukowane na Wyspę Południową (Nowa Zelandia)^[4].

Po rewizji Komisji Faunistycznej PTZool większość obserwacji w Polsce została uznana za niepewne; dokonano 3 pewnych obserwacji (stan w 2015): jeden okaz pozyskano w 1883 w Kościelisku pod Tatrami, w grudniu 1981 obserwowany był samiec w Zielonej Górze, w marcu 1988 samca obserwowano w Rakowie pod Łomżą^[6].

Morfologia

Długość ciała wynosi 15–16,5 cm, masa ciała 20–29 g^[4]. Większy od wróbla. Samiec ma żółty spód ciała i zielonkawą półobrożę na piersi. Na głowie ma czarny rysunek na żółtym tle, czarną plamkę na podbródku. Wierzch głowy i kark oliwkowobrunatny. Ogon ciemny, skrajne sterówki z białymi chorągiewkami. Boki ciała w kasztanowobrązowe plamki. Jesienią ubarwienie matowieje, czarny rysunek na głowie jest ukryty pod brunatnymi zakończeniami piór. Samice i osobniki młodociane mają skromniejsze ubarwienie. Spód ciała delikatnie kreskowany. Dobrą cechą rozpoznawczą jest oliwkowobrunatny kuper.

Ekologia

Jaja z kolekcji muzealnej

Jajo kukułki i jaja cierlika

Biotop: Zasiedla tereny trawiaste, gęsto porośnięte krzewami. Wybiera okolice ciepłe i suche, w tym winnice. Preferuje południowe stoki wzgórz, zwłaszcza porośnięte pojedynczymi drzewami.

Głos: Odzywa się wysokim, przeciągłym tsij, bardzo podobnie jak trznadel. Śpiewając siedzi zwykle wysoko w koronie drzewa.

Odgłosy wydawane przez cierlika

pieśń nagrana w Devon, Anglia

Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc.

Gniazdo: Gniazdo buduje w gęstych krzewach.

Jaja: Składa jaja od końca kwietnia i w maju; 2 lęgi w roku, prawdopodobnie czasem 3. W gnieździe 3–5 szarobiałych, zielonkawo lub czerwono plamkowanych i kreskowanych jaj. Samica wysiaduje 11–13 dni.

Pisklęta: Zwykle samica opiekuje się potomstwem. Samiec rzadko w tym pomaga.

Pokarm: Nasiona, latem także owady.

Status, zagrożenia i ochrona

IUCN uznaje cierlika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków, zawiera się w przedziale 4–10 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji światowej uznawany jest za wzrostowy^[2].

W środkowej Europie występowanie cierlików w dużym stopniu pokrywa się z występowaniem winnic. W ostatnich czasach winnice nie są dobrym miejscem lęgów, gdyż są coraz intensywniej użytkowane. Ma to wpływ na spadek liczebności tego ptaka.

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[7].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Emberiza cirlus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Emberiza cirlus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2021-03-09] (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old world buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-09].
↑ ^a ^b ^c ^d Copete, J.L.: Cirl Bunting (Emberiza cirlus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (14 września 2016)].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-09]. (ang.).
↑ Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Einhard Bezzel – Ptaki, wyd. MULTICO Oficyna wydawnicza, Warszawa 2000.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Emberiza cirlus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Emberiza cirlus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2020-3 [dostęp 2021-03-09] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazewnictwo polskie: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old world buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-09].

[hbwa-4] Copete, J.L.: Cirl Bunting (Emberiza cirlus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (14 września 2016)].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-09]. (ang.).

[ptlist-6] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015. ISBN 978-83-7845-983-5.

[7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne