Circus (ptaki)

	Circus
	Lacépedee, 1799
	; Przedstawiciel rodzaju – błotniak moczarowy (C. approximans)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Circus
	Typ nomenklatoryczny
	Falco aeruginosus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Pygargus Koch, 1816; Strigiceps Bonaparte, 1831; Glaucopterix Kaup, 1844; Glaucopteryx Kaup, 1844; Spizacircus Kaup, 1845; Spilocircus Kaup, 1847; Pterocircus Kaup, 1850; Eucircus Acloque, 1900; Melanocircus Roberts, 1922; Pseudocircus Roberts, 1922;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Circus – rodzaj ptaka z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki drapieżne, zamieszkujące Eurazję, Afrykę, Australazję i Amerykę^[11].

Charakterystyka

Długość ciała 39–61 cm, rozpiętość skrzydeł 90–155 cm; masa ciała samic 254–1080 g, samców 227–740 g^[11]. Ptaki te szybują na skrzydłach uniesionych w kształcie litery V. Polują, zataczając powoli kręgi. Zamieszkują tereny otwarte; preferują obszary podmokłe.

Systematyka

Etymologia

Circus: gr. κιρκος kirkos „częściowo mityczny jastrząb”, nazwany tak od jego krążącego lotu, od κιρκος kirkos „krąg”, wspomniany przez wielu autorów klasycznych, a później utożsamiany z błotniakiem zbożowym (por. κιρκη kirkē „ptak”, do którego odwołuje się Aelianus, różni się od κιρκος kirkos, ale nadal nie zidentyfikowany)^[12].
Pygargus: gr. πυγαργος pugargos „jastrząb z białym kuprem”, od πυγη pugē „zad, kuper”; αργος argos biały^[12]. Gatunek typowy: Pygargus dispar Koch, 1816 (= Falco cyaneus Linnaeus, 1766).
Strigiceps: łac. strix, strigis „sowa”; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”^[12]. Gatunek typowy: Falco cyaneus Linnaeus, 1758.
Glaucopterix, Glaucopteryx: gr. γλαυκος glaukos „niebiesko-szary, modry”; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos „skrzydło”^[12]. Gatunek typowy: Falco pygargus Linnaeus, 1758.
Spizacircus: gr. σπιζιας spizias „jastrząb”, od σπιζα spiza „zięba”, od σπιζω spizō „ćwierkać”; πιαζω piazō „chwytać”; rodzaj Circus Lacépède, 1799^[12]. Gatunek typowy: Circus macropterus Vieillot, 1816 (= Falco brasiliensis J.F. Gmelin, 1788 (= Falco buffoni J.F. Gmelin, 1788)).
Spilocircus: gr. σπιλος spilos „plamka”; rodzaj Circus Lacépède, 1799^[12]. Gatunek typowy: Circus jardinii Gould, 1838 (= Circus assimilis Jardine & Selby, 1828).
Pterocircus: gr. πτερον pteron „skrzydło”; rodzaj Circus Lacépède, 1799^[12]. Gatunek typowy: Falco pygargus Linnaeus, 1758.
Eucircus: gr. ευ eu „drobny”; rodzaj Circus Lacépède, 1799^[12]. Gatunek typowy: Falco aeruginosus Linnaeus, 1758.
Melanocircus: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; rodzaj Circus Lacépède, 1799^[12]. Gatunek typowy: Falco maurus Temminck, 1828.
Pseudocircus: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; rodzaj Circus Lacépède, 1799^[12]. Gatunek typowy: Falco macrourus S.G. Gmelin, 1770.

Podział systematyczny

Zachodzi potrzeba zbadania relacji zachodzących pomiędzy Circus a Accipiter^[13]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]:

Circus buffoni (J.F. Gmelin, 1788) – błotniak długoskrzydły
Circus pygargus (Linnaeus, 1758) – błotniak łąkowy
Circus melanoleucos (Pennant, 1769) – błotniak czarnogłowy
Circus ranivorus (Daudin, 1800) – błotniak afrykański
Circus aeruginosus (Linnaeus, 1758) – błotniak stawowy
Circus approximans Peale, 1848 – błotniak moczarowy
Circus spilonotus Kaup, 1847 – błotniak wschodni
Circus maillardi J. Verreaux, 1862 – błotniak malgaski
Circus macrosceles A. Newton, 1863 – błotniak maskareński – takson wyodrębniony ostatnio z C. maillardi^[15]^[16]
Circus assimilis Jardine & Selby, 1828 – błotniak plamisty
Circus maurus (Temminck, 1828) – błotniak czarny
Circus macrourus (S.G. Gmelin, 1770) – błotniak stepowy
Circus cyaneus (Linnaeus, 1766) – błotniak zbożowy
Circus hudsonius (Linnaeus, 1766) – błotniak amerykański – takson wyodrębniony ostatnio z C. cyaneus^[17]^[18]
Circus cinereus Vieillot, 1816 – błotniak prążkowany

Przypisy

↑ Circus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 4. (fr.).
↑ C.L. Koch: System der baierischen Zoologie: zum Gebrauch als Taschenbuch. Nürnberg: in Kommission bei der Steinischen Buchhandlung, 1816, s. 127. (niem.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Saggio di una distribuzione metodica degli Animali Vertébrati. „Giornale Arcadico di Scienze Lettere ed Arti”. 49, s. 36, 1831. (ang.).
↑ ^a ^b J.J. Kaup: Classification der Säugethiere und Vögel. Darmstadt: C. W. Leske, 1844, s. 113. (niem.).
↑ J.J. Kaup. Ueber Falken. Mit besonderer Berücksichtigung der im Museum der Senckenbergischen naturforschenden Gesellschaft aufgestellten Arten. „Museum Senckenbergianum”. 3 (3), s. 258, 1845. (niem.).
↑ J.J. Kaup. Zwente Monographie. Die genera der Milvinae. „Isis von Oken”. Jahrgang 1847, s. 89, 101, 1847. (niem.).
↑ J.J. Kaup. Corrigirte Uebersicht der Falconidae. „Archiv für Naturgeschichte”. 16 (1), s. 32, 1850. (niem.).
↑ A. Acloque: Faune de France, contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Cz. 1. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 122. (fr.).
↑ ^a ^b A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 207, 1922. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.accipi1.01. [dostęp 2020-06-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ H.R.L. Lerner, M.C. Klaver & D.P. Mindell. Molecular Phylogenetics of the Buteonine Birds of Prey (Accipteridae). „The Auk”. 125 (2), s. 304–315, 2008. DOI: 10.1525/auk.2008.06161. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-01].
↑ R. Simmons: Harriers of the World: Their Behaviour and Ecology. USA: Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-854964-4. (ang.).
↑ M. Wink & H. Sauer-Gürth: Advances in the molecular systematics of African raptors. W: Raptors at Risk. WWGBP & MME/BirdLife Hungary, 2000, s. 135–147. ISBN 0-88839-478-0. (ang.).
↑ G. Oatley, R.E. Simmons & J. Fuchs. A molecular phylogeny of the harriers (Circus, Accipitridae) indicate the role of long distance dispersal and migration in diversification. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 85, s. 150–160, 2015. DOI: 10.1016/j.ympev.2015.01.013. (ang.).
↑ G.J. Etherington & J.A. Mobley. Molecular phylogeny, morphology and life-history comparisons within Circus cyaneus reveal the presence of two distinct evolutionary lineages. „Avian Research”. 7 (17), s. 1–12, 2016. DOI: 10.1186/s40657-016-0052-3. (ang.).

[itis-1] Circus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Lacépède-2] B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 4. (fr.).

[Koch-3] C.L. Koch: System der baierischen Zoologie: zum Gebrauch als Taschenbuch. Nürnberg: in Kommission bei der Steinischen Buchhandlung, 1816, s. 127. (niem.).

[Bonaparte-4] Ch.L. Bonaparte. Saggio di una distribuzione metodica degli Animali Vertébrati. „Giornale Arcadico di Scienze Lettere ed Arti”. 49, s. 36, 1831. (ang.).

[Kaup-5] J.J. Kaup: Classification der Säugethiere und Vögel. Darmstadt: C. W. Leske, 1844, s. 113. (niem.).

[Kaup1845-6] J.J. Kaup. Ueber Falken. Mit besonderer Berücksichtigung der im Museum der Senckenbergischen naturforschenden Gesellschaft aufgestellten Arten. „Museum Senckenbergianum”. 3 (3), s. 258, 1845. (niem.).

[Kaup1847-7] J.J. Kaup. Zwente Monographie. Die genera der Milvinae. „Isis von Oken”. Jahrgang 1847, s. 89, 101, 1847. (niem.).

[Kaup1850-8] J.J. Kaup. Corrigirte Uebersicht der Falconidae. „Archiv für Naturgeschichte”. 16 (1), s. 32, 1850. (niem.).

[Acloque-9] A. Acloque: Faune de France, contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Cz. 1. Paris: Librairie J.-B. Baillière et Fils, 19 rue Hautefeuille, près du boulevard Saint-Germain, 1900, s. 122. (fr.).

[Roberts-10] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 207, 1922. (ang.).

[Winkler&inni-11] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.accipi1.01. [dostęp 2020-06-01]. (ang.).

[Jobling-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Lerner&inni-13] H.R.L. Lerner, M.C. Klaver & D.P. Mindell. Molecular Phylogenetics of the Buteonine Birds of Prey (Accipteridae). „The Auk”. 125 (2), s. 304–315, 2008. DOI: 10.1525/auk.2008.06161. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-14] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-01].

[Simmons-15] R. Simmons: Harriers of the World: Their Behaviour and Ecology. USA: Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-854964-4. (ang.).

[Wink&Sauer-Gürth-16] M. Wink & H. Sauer-Gürth: Advances in the molecular systematics of African raptors. W: Raptors at Risk. WWGBP & MME/BirdLife Hungary, 2000, s. 135–147. ISBN 0-88839-478-0. (ang.).

[Oatley&inni-17] G. Oatley, R.E. Simmons & J. Fuchs. A molecular phylogeny of the harriers (Circus, Accipitridae) indicate the role of long distance dispersal and migration in diversification. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 85, s. 150–160, 2015. DOI: 10.1016/j.ympev.2015.01.013. (ang.).

[Etherington&Mobley-18] G.J. Etherington & J.A. Mobley. Molecular phylogeny, morphology and life-history comparisons within Circus cyaneus reveal the presence of two distinct evolutionary lineages. „Avian Research”. 7 (17), s. 1–12, 2016. DOI: 10.1186/s40657-016-0052-3. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne