Cisów (województwo świętokrzyskie)

Cisów

wieś
Zabytkowy kościół pw. św. Wojciecha
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Daleszyce
Wysokość	270-410 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	471[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-021[2]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0236352[3]
Położenie na mapie gminy Daleszyce Cisów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Cisów
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Cisów
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Cisów
50°45′33″N 20°53′53″E/50,759167 20,898056

Cisów – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Daleszyce^[4][3].

Do 1954 roku istniała gmina Cisów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

W 1700 r. mieszkał tu Jan Chryzostom Pasek.

Położenie

Wieś położona jest w malowniczej dolinie górskiej Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego, otoczona zewsząd lasami, pomiędzy pasmem Cisowskim i Ociesęckim, Gór Świętokrzyskich. W sąsiedztwie miejscowości znajduje się rezerwat przyrody Cisów.

Części wsi

Historia

Długosz (1470–1480) podaje nazwę „Czyssow”. W roku 1560 r. pisano „Czyzow”, wieś w ówczesnym powiecie kieleckim.
Wspomniany w dokumencie z 1356 r. (Kod.Małop. t.I, 104). W połowie XV w. wieś należy do parafii Daleszyce i stanowi własność Jana Oleskiego herbu Dębno. Wieś miała wówczas 10 łanów kmiecych dających dziesięcinę kolegiacie kieleckiej (Jan Długosz L. B. t.I s.459). W registrze poborowym z r. 1579 wymieniony jest „Czyżów” jako wieś królewska należąca do starostwa szydłowskiego, posiada kościół parafialny. (Paw. Małop. s.224)^[5].

W wieku XIX Cisów opisano jako wieś w powiecie kieleckim, gminie i parafii Cisów. Leży w dolinie otoczonej z trzech stron górami, niedaleko traktu z Daleszyc do Rakowa. Posiada kościół parafialny murowany z XVIII wieku.
W 1827 r. było ta 35 domów i 196 mieszkańców. W Cisowie mieszkał w XVII wieku Dębowski, synowiec Chryzostoma Paska. Cisów jako gmina należy do sądu gminnego okręgu III w Daleszycach, stacja pocztowa najbliżej w Kielcach. Ludności w gminie 2297 dusz.
Parafia Cisów dekanatu opatowskiego liczyła 768 dusz.

Dobra rządowe – ekonomia Cisów

Na całość ekonomii składały się z folwarki i wsie Cisów grunty skarbowe w Bielinach z osadami karczemymi wraz ze stawami w Smykowie i Gomułkach tudzież z gruntami w Przykopkach. Następnie: Wójtostwo folwark i wieś, Makoszyn wieś, wójtostwo i folwark Widełki, młyn Jagielno pustkowie, Wymysłów, młyn zwany Eukawa, wieś Daleszyce, folwark i wieś Danków^[6].

Zabytki

• Kościół pw. św. Wojciecha. Został ufundowany w 1758 r. przez biskupa krakowskiego Andrzeja Załuskiego, parafia została erygowana w 1765 r. Budowę murowanej świątyni rozpoczęto w 1765 r., a zakończono w 1816 r. Konsekrację w 1817 r. przeprowadził biskup kielecki Wojciech Jan Górski. W 1938 r. kościół został odremontowany i odmalowany przez F. Banysia z Olkusza. W 1977 r. przeprowadzono kolejny remont, m.in. wymieniono gont na pokrycie z blachy^[7]. W ołtarzu głównym umieszczone są obrazy Koronacji MB i św. Wojciecha; ołtarze boczne późnobarokowe.

Wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.305 z 14.01.1957 i z 15.06.1967)^[8].

• Stary cmentarz parafialny z I połowy XIX w. (nr rej.: A.306 z 25.06.1992)^[8].
• Nowy cmentarz parafialny z II połowy XIX w. (nr rej.: A.307 z 25.06.1992)^[8].

Zobacz też

• Rezerwat przyrody Cisów im. prof. Zygmunta Czubińskiego

Przypisy