Cisza wyborcza
Cisza wyborcza – okres, w którym pod groźbą kary zabroniony jest jakikolwiek rodzaj agitacji politycznej. Z założenia cisza wyborcza ma być czasem, w którym obywatele, po kampanii, mogą zastanowić się, jakiego chcą dokonać wyboru.
Zakazem objęte są wszelkie wystąpienia polityczne, manifestacje, audycje radiowe i telewizyjne z udziałem kandydatów, publikacje na ich temat, czy naklejanie plakatów. Zabronione jest także publikowanie sondaży wyborczych.
W prawodawstwie wielu krajów cisza wyborcza nie występuje (m.in. w Niemczech, ponadto w Stanach Zjednoczonych od roku 1992, w którym to Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych orzekł, że cisza wyborcza jest niezgodna z konstytucją, a zakazane może być tylko wieszanie plakatów, czy inna forma agitacji, lecz tylko w obrębie komisji wyborczych).
Cisza wyborcza w Polsce
W Polsce (od 1991 r.) cisza wyborcza rozpoczyna się o północy w dniu poprzedzającym dzień głosowania, a kończy się po zakończeniu głosowania (po zamknięciu lokali wyborczych); dotyczy także kampanii referendalnej[1].
Za naruszenie ciszy wyborczej będącej wykroczeniem grozi grzywna[2]. Za naruszenie ciszy wyborczej uważa się nie tylko prowadzenie agitacji, ale również wszelkie dynamiczne nośniki reklamy politycznej. Zgodnie z prawem, w czasie ciszy wyborczej mogą wisieć plakaty powieszone przed ciszą, ale nie mogą pojawiać się nowe. Kontrowersyjną sprawą są plakaty umieszczone na środkach transportu publicznego. Zostały one naklejone przed ciszą, ale w czasie ciszy wyborczej pojawiają się w miejscach, gdzie wcześniej ich nie było. Naruszeniem ciszy wyborczej nie jest zachęcanie do wzięcia udziału w wyborach, jeżeli nie agituje się na rzecz określonego kandydata lub komitetu wyborczego. Zachęcanie lub zniechęcanie do głosowania w referendum stanowi jednak naruszenie ciszy referendalnej, gdyż frekwencja w przypadku takiego głosowania decyduje o tym, czy referendum jest wiążące.
Poniżej w tabeli przedstawiono dni ciszy wyborczej przed i w trakcie poszczególnych wyborów i referendów w Polsce.
| Wybory prezydenckie | Wybory parlamentarne | Wybory samorządowe | Wybory do Parlamentu Europejskiego | Referenda |
|---|---|---|---|---|
| 23-25 listopada 8-9 grudnia 1990 | 27 października 1991 | 26-27 maja 1990 | 12-13 czerwca 2004 | 17-18 lutego 1996 |
| 4-5 listopada 18-19 listopada 1995 | 18-19 września 1993 | 18-19 czerwca 1994 | 6-7 czerwca 2009 | 24-25 maja 1997 |
| 7-8 października 2000 | 20-21 września 1997 | 10-11 października 1998 | 24-25 maja 2014 | 6-8 czerwca 2003 |
| 8-9 października 2005 22-23 października 2005 | 22-23 września 2001 | 26-27 października 2002 | 25-26 maja 2019 | 5-6 września 2015 |
| 19-20 czerwca 2010 3-4 lipca 2010 | 24-25 września 2005 | 11-12 listopada 2006 | – | – |
| 9-10 maja 2015 23-24 maja 2015 | 20-21 października 2007 | 20-21 listopada 2010 | – | – |
| 27-28 czerwca 2020 11-12 lipca 2020 | 8-9 października 2011 | 15-16 listopada 2014 | – | – |
| – | 24-25 października 2015 | 20-21 października 2018 | – | – |
| – | 12-13 października 2019 | – | – | – |
Przypisy
- ↑ Art. 104 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1277); dalej: Kodeks wyborczy.
- ↑ Art. 498 Kodeksu wyborczego.