Claudio Monteverdi

Claudio Monteverdi

Claudio Monteverdi, portret pędzla B. Strozziego
Imię i nazwisko	Claudio Giovanni Crettinnieo Antonio Monteverdi
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1567 Cremona
Data i miejsce śmierci	29 listopada 1643 Wenecja
Instrumenty	viola da braccio
Gatunki	madrygał, opera

Claudio Giovanni Crettinnieo Antonio Monteverdi

Data urodzenia	16 maja 1567
Data śmierci	29 listopada 1643
Miejsce pochówku	Santa Maria Gloriosa dei Frari
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	Patriarchat Wenecji
Diakonat	1631
Prezbiterat	1632

Claudio Giovanni Crettinnieo Antonio Monteverdi (ur. 15 maja 1567 w Cremonie, zm. 29 listopada 1643 w Wenecji) – włoski kompozytor, violista (grał na violi da braccio), śpiewak i ksiądz katolicki. Jeden z pierwszych twórców oper.

Życiorys

Pierwszą księgę świeckich madrygałów wydał w roku 1587. Od roku 1592 związany z dworem Gonzagów w Mantui, gdzie powstały między innymi jego opery Orfeusz (L'Orfeo, 1607) i Ariadna (L'Arianna, 1608. Do dziś zachował się tylko Lament Ariadny pochodzący z tej opery), kolejne księgi madrygałów oraz Nieszpory najświętszej Maryi Panny (Vespro della Beata Vergine z 1610 roku).

Z okresem działalności w Mantui związane jest także jego małżeństwo z Claudią de Cattaneis, z którą miał troje dzieci (jedno z nich zmarło w dzieciństwie). W roku 1607 owdowiał. Narastające po śmierci żony problemy finansowe i zdrowotne przyczyniły się do opuszczenia przez Monteverdiego dworu Gonzagów w Mantui. W roku 1613 przejął obowiązki maestro di cappella weneckiej Bazyliki Św. Marka.

W roku 1632 przyjął święcenia kapłańskie. W Wenecji powstały między innymi jego ostatnie księgi madrygałów oraz dialog dramatyczny Combattimento di Tancredi e Clorinda (oparty na Jerozolimie wyzwolonej Tassa).

Obfitą twórczość religijną z tego okresu podsumowuje zbiór Selva morale e spirituale. W roku 1640 powrócił do formy opery, tworząc Powrót Ulissesa do ojczyzny (Il ritorno d'Ulisse in patria). W rok później powstało Wesele Eneasza i Lavinii (Le nozze d'Enea con Lavinia, obecnie zaginione), podsumowaniem zaś jego doświadczeń na polu opery okazała się Koronacja Poppei (L'incoronazione di Poppea, 1643).

Twórczość

Uważany za jednego z najważniejszych twórców w historii muzyki. Przyczynił się do powstania stylu barokowego w muzyce. Był świadom dokonywanych zmian i wprowadził pojęcie seconda prattica na określenie nowego stylu podporządkowującego muzykę znaczeniu śpiewanego tekstu i poszukującego nowych form ekspresji. Przeciwstawiał przy tym seconda prattica dawnemu prima prattica, stylowi kojarzonemu z takimi postaciami renesansu, jak Josquin des Prés. W swym dorobku ma także dzieła związane ze stylem prima prattica, (przykładem jest Missa In illo tempore z 1610 roku, w której zastosował technikę parodii, wykorzystując motet Gomberta).

Dzieła

Madrygały

• Księga I: Madrigali a cinque voci (1587),
• Księga II: Il secondo libro de madrigali a cinque voci (1590),
• Księga III: Il terzo libro de madrigali a cinque voci (1592),
• Księga IV: Il quarto libro de madrigali a cinque voci (1603),
• Księga V: Il quinto libro de madrigali a cinque voci (1605),
• Księga VI: Il sesto libro de madrigali a cinque voci (1614),
• Księga VII: Concerto. Settimo libro di madrigali (1619),
• Księga VIII: Madrigali guerrieri, et amorosi con alcuni opuscoli in genere rappresentativo, che saranno per brevi episodi fra i canti senza gesto (1638),
• Księga IX: Madrigali e canzonette a due e tre voci (1651).

Opery

• 1607: Orfeusz, baśń muzyczna (L'Orfeo, favola in musica)
• 1608: Ariadna (L'Arianna)
• 1608: Balet pań Niewdzięcznych (Il ballo delle Ingrate)
• 1620: Andromeda
• Armida opuszczona (Armida abbandonata, 1626–1627, utwór zaginiony)
• 1627: Udane szaleństwo Licori (La finta pazza Licori, utwór zaginiony)
• 1640: Powrót Ulissesa do ojczyzny (Il ritorno d'Ulisse in patria)
• 1641: Wesele Eneasza z Lawinią (Le nozze d'Enea con Lavinia, utwór zaginiony)
• 1642: Koronacja Poppei (L'incoronazione di Poppea)

Dzieła sakralne

• Missa In illo tempore (1610),
• Vespro della Beata Vergine (1610),
• Missa solenissima (1631),
• Selva morale e spirituale (1640),
• Magnificat,
• Missa a quattro voci (opublikowana pośmiertnie w roku 1650).

Bibliografia

• E. Obniska: Monteverdi. Gdańsk: Stella Maris, 1993. (pol.).
• Koronacja Poppei. Kolekcja Wielkie Opery – Gazeta Wyborcza 2009 (tekst Piotr Kamiński).
• Piotr Kamiński: Tysiąc i jedna opera. T. A–M. Kraków: PWM, 2008, s. 989–1002. ISBN 978-83-224-0971-8. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 572–573. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Nuty w International Music Score Library Project
• Katalog dzieł Claudio Moteverdiego (SV)