Clostridium
| ||
 Laseczka tężca (Clostridum tetani) w barwieniu metodą Moellego. Widoczne zaokrąglenia na końcach laseczek to spory. | ||
| Systematyka | ||
| Domena | bakterie | |
| Typ | Firmicutes | |
| Klasa | Clostridia | |
| Rząd | Clostridiales | |
| Rodzina | Clostridiaceae | |
| Rodzaj | Clostridium | |
| Nazwa systematyczna | ||
| 'Clostridum' Prazmowski 1880 | ||
Clostridium – rodzaj bakterii Gram-dodatnich, beztlenowych, wytwarzających spory laseczek z typu Firmicutes, tworzących przetrwalniki. Rodzaj ten obejmuje ok. 200 gatunków drobnoustrojów[1], powszechnie występujących przede wszystkim w glebie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt (w tym człowieka), narządach rodnych kobiet, a także w wodzie i ściekach. Bakterie te cechują się możliwością wiązania azotu atmosferycznego oraz redukcji siarczynów. Wytwarzają lotne kwasy tłuszczowe[1]. Większość bakterii z tego rodzaju to saprofity, przeprowadzające procesy fermentacyjne oraz rozkładające celulozę i pektyny. Niektóre gatunki mają właściwości chorobotwórcze, uwarunkowane wytwarzaniem silnych egzotoksyn, inne są drobnoustrojami oportunistycznymi.
Bakterie z rodzaju Clostridium wytwarzają spory zawierające DNA, mały fragment cytoplazmy, błonę komórkową, peptydoglikan, niewielkie ilości wody i grubą osłonkę keratynopodobną - najważniejszy czynnik decydujący o trwałości przetrwalników[1]. Spory są odporne na wysokie temperatury, odwodnienie, promieniowanie i środki chemiczne[1]. Ułożenie spór na komórce jest nierzadko charakterystyczne dla danego gatunku i pozwala na rozróżnienie gatunków pod mikroskopem. Np. dla C. tetani spory są położone terminalnie (tzw. pałeczki dobosza), a dla C. difficile subterminalnie[1].
Clostridium sp. wykorzystuje się w roszarnictwie.
Gatunki
Rodzaj Clostridium liczy ok. 200 gatunków, główni przedstawiciele to:
- C. botulinum – laseczka jadu kiełbasianego
- C. perfringens – laseczka zgorzeli gazowej
- C. tetani – laseczka tężca
- C. difficile – powodująca rzekomobłoniaste zapalenie jelit i inne infekcje jelitowe, szczególnie po kuracji antybiotykowej z szerokim spektrum działania
- C. chauvoei – laseczka szelestnicy
- C. ghoni – występuje w narządach rodnych kobiet
- C. tyrobutyricum – występuje w skażonym mleku i serach, bakteria kwasu masłowego
Innym ważnym gatunkiem jest C. acetobutylicum, znana także jako organizm Weizmana, użyta po raz pierwszy przez Chaima Weizmana do produkcji acetonu i biobutanolu ze skrobi, zaś w 1916 do produkcji prochu oraz trotylu.
Z punktu widzenia chorób człowieka najważniejsze są 4 pierwsze z wymienionych gatunków z rodzaju Clostridium. Więcej informacji nt. znaczenia klinicznego tych patogenów można znaleźć w artykułach poświęconych konkretnym gatunkom.
Znaczenie sanitarne
Bakterie z rodzaju Clostridium są ważnym wskaźnikiem stanu sanitarnego wód naturalnych, gdyż dzięki możliwości wytwarzania przetrwalników mają zdolność przeżycia w niekorzystnych warunkach, śmiertelnych dla bakterii z grupy coli. Ich obecność, przy niestwierdzeniu występowania bakterii z grupy coli, świadczy o dawno powstałym zanieczyszczeniu wody odchodami[2].
W wodach pitnych bakterie te nie mogą występować, ilość w innych rodzajach wód nie jest normowana.
Wykrywanie bakterii z rodzaju Clostridium przeprowadza się na dwa sposoby. Najczęściej stosuje się metodę trójprobówkowej hodowli, bez dostępu tlenu, na podłożach płynnych zawierających siarczyny oraz cytrynian żelaza. Zredukowane siarczyny tworzą z żelazem ciemno zabarwiony siarczek żelaza(II). Stosowana jest także metoda filtrów membranowych.
Przypisy
- ↑ a b c d e Laseczki Gram-dodatnie wytwarzające spory, [w:] Piotr Heczko, Marta Wróblewska, Agata Pietrzyk, Mikrobiologia lekarska, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014, s. 129-136, ISBN 978-83-200-4308-2, OCLC 892596249 [dostęp 2020-03-03].
- ↑ Czym grozi obecność bakterii CLOSTRIDIUM w jelitach? - Zdrowegeny.pl, zdrowegeny.pl, 3 października 2019 [dostęp 2019-10-09] (pol.).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
This micrograph depicts a group of Clostridium tetani bacteria, responsible for causing tetanus in humans. Tetanus is an acute, often fatal, disease caused by an exotoxin produced by C. tetani. It is characterized by generalized rigidity and convulsive spasms of skeletal muscles, usually involving the jaw (lockjaw) and neck, then becoming generalized.