Cmentarz św. Katarzyny w Braniewie

Cmentarz św. Katarzyny
Katharinenfriedhof
Ilustracja
Teren byłego cmentarza – współcześnie korty tenisowe
Państwo

 Polska

Miejscowość

Braniewo

Adres

Malzstraße 33[1]

Typ cmentarza

parafialny

Data otwarcia

XIX w.

Data ostatniego pochówku

1945

Data likwidacji

lata 50.–60. XX w.

Położenie na mapie Braniewa
Mapa konturowa Braniewa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Katarzyny”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Katarzyny”
Położenie na mapie powiatu braniewskiego
Mapa konturowa powiatu braniewskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Katarzyny”
Ziemia54°22′33,5″N 19°49′08,4″E/54,375972 19,819000

Cmentarz św. Katarzyny w Braniewie (niem. Katharinenfriedhof) – cmentarz katolicki w Braniewie, założony w XIX w., zlikwidowany w latach 50.–60. XX wieku.

Powstanie i historia cmentarza św. Katarzyny

Cmentarz na mapie z 1939 roku

W XIX wieku miasto przeżywało okres rozkwitu. Postęp techniczny (doprowadzenie kolei, gazyfikacja) implikował wzrost uprzemysłowienia i niemal skokowy wzrost ludności Braniewa (liczba mieszkańców wzrosła w XIX w. dwuipółkrotnie – z 5111 w 1802 do 12 497 w 1900)[2]. Dotychczasowy, założony jeszcze w średniowieczu, cmentarz św. Jana był zapełniony grobami, możliwe były na nim jedynie dochówki rodzinne do grobów już istniejących (Erbbegräbnis) lub też w miejsce zlikwidowanych[3].

Równocześnie w mieście wielką śmiertelność powodowała cholera, która w XIX w. występowała w latach 1831, 1848, 1852, 1963 i 1873[2]. Powstała potrzeba utworzenia nowej nekropolii, toteż około połowy XIX w. założony został w mieście kolejny cmentarz – przy skrzyżowaniu ówczesnej Malzstraße (Sikorskiego) z drogą do Zawierza Zagerer Chaussee (Stefczyka). Współfundatorem cmentarza był ksiądz Anton Arendt, któremu jako kapelanowi chorych umierających na cholerę problem ten był szczególnie bliski. W 1886, gdy ksiądz Arendt zmarł, został również pochowany na cmentarzu św. Katarzyny – w okazałej kaplicy grobowej. Kaplica zbudowana została według ścisłych zaleceń Arendta, który polecił, aby go po śmierci zabalsamować i tak pochować, aby sam mógł wstać w przypadku letargu[4].

Niekorzystne warunki panujące na cmentarzu wskutek zalegających wód gruntowych wymusiły na początku XX w. utworzenie kolejnej nekropolii w mieście, którym był cmentarz św. Magdaleny na przedmieściu Koźlin[5][3]. Wówczas zaczęto określać cmentarz św. Katarzyny jako „stary cmentarz” (alter Friedhof)[6], a „nowym cmentarzem” (neuer Friedhof) był nazywany cmentarz św. Magdaleny.

Ostatnie pochówki na cmentarzu św. Katarzyny miały miejsce w 1945 roku, była to m.in. zbiorowa mogiła żołnierzy Wehrmachtu, którzy zginęli podczas pierwszego dnia bombardowania miasta – 5 lutego 1945 (mjr Kluth, szef obrony Braniewa, raportuje o liczbie 110–120 zabitych żołnierzy Wehrmachtu w tym dniu, których następnie pochowano na tym cmentarzu w zbiorowych mogiłach)[7][6]. W latach 50.–60. XX w. nieczynny cmentarz został zlikwidowany, a na tym terenie powstał park i boisko szkolne pobliskiego liceum ogólnokształcącego im. Feliksa Nowowiejskiego. W 2017 teren byłego cmentarza został przejęty przez prywatnego właściciela, który wybudował tu kompleks kortów tenisowych, otwartych w 2018 roku[8].

Patronka cmentarza

Kult Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej aktywnie propagowali w średniowieczu Krzyżacy we wszystkich czterech powstałych diecezjach na podbitych terenach pruskich. W owym czasie Katarzyna Aleksandryjska była najpopularniejszą po Najświętszej Marii Pannie patronką. Pierwsza wzmianka o św. Katarzynie w Braniewie, jako patronce świątyni, pochodzi z dokumentu lokacyjnego miasta z 1 kwietnia 1284 roku i odtąd pozostawała ona główną patronką największej świątyni w mieście (drugą patronką była św. Maria Magdalena). Jako że cmentarz został założony przy parafii św. Katarzyny, otrzymał taki sam patronat[9][10].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stadt Braunsberg im Ermland: ein Familienbuch, von Walter Merten, 1976, s. 226
  2. ↑ a b Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 196.
  3. ↑ a b Dr. Georg Mielcarczyk Vom Hafen zur Kreuzkirche, 26 stycznia 1963, Das Ostpreußenblatt, s. 11.
  4. ↑ Buchholz: Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte – Kap. 9, www.braunsberg-ostpreussen.de [dostęp 2021-01-27].
  5. ↑ Heimatseite der Kreisgemeinschaft Braunsberg/Ostpreussen e.V., Braunsberg (Ermland) – geistige Hauptstadt des Ermlands, z opisu na mapie miasta.
  6. ↑ a b Stadt Braunsberg im Ermland: ein Familienbuch, von Walter Merten, 1976, s. 36.
  7. ↑ AW, Park przy Sikorskiego do zagospodarowania, Powiat Braniewski, 21 lutego 2017 [dostęp 2021-01-26] (pol.).
  8. ↑ z, AKADEMIA TENISA PRZYJAZNA WETERANOM, stratpoints [dostęp 2021-01-26] (pol.).
  9. ↑ Piotr Gursztyn Braniewska fara Świętej Katarzyny (zarys historyczny).
  10. ↑ Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc, Braniewo, Olsztyn 1995, s. 19.

Media użyte na tej stronie

Braniewo location map.svg
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Braniewa, Polska
Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Braniewo County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Braniewo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.46 N
  • S: 54.09 N
  • W: 19.61 E
  • E: 20.40 E
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Braniewo cmentarz św. Katarzyny mapa 1939.jpg
Autor: Aleksander Durkiewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Braniewo cmentarz św. Katarzyny mapa 1939

Karte des Deutschen Reiches 1913 Großblatt 14 Braunsberg - Pillau cropped from:

https://polona.pl/item/braunsberg-pillau,OTk5MjkyOTQ/0/#info:metadata
Braniewo cmentarz św. Katarzyny 2021.jpg
Autor: Aleksander Durkiewicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Braniewo cmentarz św. Katarzyny (rok 2021)