Cmentarz św. Rocha w Częstochowie

Cmentarz św. Rocha w Częstochowie
Obiekt zabytkowy nr rej. 414/87 z 25 lutego 1987[1]
Ilustracja
Kościół pw. św. Rocha i św. Sebastiana
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Częstochowa

Adres

św. Rocha 79, Częstochowa

Data otwarcia

1641

Położenie na mapie Częstochowy
Mapa konturowa Częstochowy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Rocha w Częstochowie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Rocha w Częstochowie”
50°49′10″N 19°05′09″E/50,819444 19,085944

Cmentarz św. Rocha w Częstochowie – nekropolia położona przy wschodniej granicy dzielnicy Lisiniec. Jest najstarszym czynnym cmentarzem na terenie Polski[2].

Istnieje kilka teorii powstania cmentarza:

  • cmentarz pielgrzymów zmarłych w drodze na Jasną Górę
  • cmentarz zakaźny przeznaczony dla zmarłych podczas epidemii; teorię tę może potwierdzać to, że święty Roch miał chronić przed chorobami zakaźnymi

Pierwszych pochówków dokonano w 1641 r.[2] Cmentarz powiększono w 1737 r., a dwa lata później pojawiły się pierwsze grobowce murowane. W 1767 r. został po raz pierwszy obwiedziony murem, później zrujnowanym i odbudowanym. Na cmentarzu znajdują się zabytkowe nagrobki z lat 1849–1906.

W 1898 roku wydzielono z jego terytorium cmentarz prawosławny, ale po odzyskaniu niepodległości teren został katolikom zwrócony[3].

Pierwsza kaplica na terenie cmentarza powstała w latach 1641–1642. Zniszczona w czasie potopu szwedzkiego, zastąpiona została zbudowanym na jej miejscu obecnym kościołem pw. św. Rocha i św. Sebastiana (konsekrowany w 1680 roku). W 1739 roku odnowiony, a w 1771 roku, w czasie walk konfederatów barskich, splądrowany. Przebudowany w latach 1783–1785. Rozebrano wtedy najwyższą część wieży, po bokach dostawiono dwie wieże i wzniesiono zakrystię. Do 1880 roku obsługiwany był przez paulinów. Posiada cechy budowli barokowej. Jednonawowy.

W kaplicy cmentarnej znajduje się płyta upamiętniająca marszałka Józefa Piłsudskiego. Obok kaplicy postawiono symboliczny grób-pomnik z położoną na nim otwartą księgą z nazwiskami osób związanych z konspiracją, a poległych w czasie okupacji lub w okresie PRL-u. Na cmentarzu na uwagę zasługują ponadto:

  • kwatera wojenna (17 mogił indywidualnych) powstańców śląskich poległych w 1921
  • groby powstańców z 1863
  • grób zbiorowy wojenny 13 ofiar terroru hitlerowskiego, w tym 10 zakładników rozstrzelanych na Rynku Wieluńskim 1 listopada 1943
  • kwatera wojenna żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych w latach 1915–1918
  • mogiła zbiorowa wojenna żołnierzy ruchu oporu poległych w 1944 oraz ofiar terroru hitlerowskiego poległych w 1939
  • symboliczny grób braci Jerzego, Rajmunda i Włodzimierza Sosnowskich, poległych w czasie II wojny światowej

Na terenie kompleksu cmentarnego znajduje się także wydzielona część tworząca odrębny cmentarz ewangelicko-augsburski wraz z kwaterą żołnierzy niemieckich poległych w czasie I wojny światowej.

Pochowani

Na cmentarzu św. Rocha pochowani są m.in. Marek Czerny, Stanisława Gall-Kron, Feliks Gross-Korczyński, Bronisław Idzikowski, Marian Kaznowski, Ignacy Kozielewski, Stefan Kwoczała, Piotr Machalica, Zbigniew Michałowski, Jan Pietrzykowski, Stefan Policiński, Halina Poświatowska i Adolf Poświatowski, Hanna Przewłocka, Antoni Zimniak.

  • 2 groby wojenne powstańców z 1863 roku

    2 groby wojenne powstańców z 1863 roku

  • Symboliczny grób – pomnik z położoną nań otwartą księgą z nazwiskami osób związanych z konspiracją, a poległych w czasie okupacji lub w okresie PRL-u

    Symboliczny grób – pomnik z położoną nań otwartą księgą z nazwiskami osób związanych z konspiracją, a poległych w czasie okupacji lub w okresie PRL-u

  • Symboliczne groby- dzieci nienarodzonych, bł. ks. Jerzego Popiełuszki i pomordowanych

    Symboliczne groby- dzieci nienarodzonych, bł. ks. Jerzego Popiełuszki i pomordowanych

  • Kwatera wojenna żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych w latach 1915-18

    Kwatera wojenna żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych w latach 1915-18

  • Grób dra Ignacego Kozielewskiego, współautora hymnu harcerskiego

    Grób dra Ignacego Kozielewskiego, współautora hymnu harcerskiego

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 42 [dostęp 2018-10-09].
  2. ↑ a b Lisiniec, czestochowa.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-01-08].
  3. ↑ Juliusz Sętowski: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Częstochowie. Przewodnik biograficzny. Częstochowa: Muzeum Częstochowskie, 2006, s. 66-69. ISBN 978-83-601285-5-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Częstochowa, ul. Św. Rocha cmentarz wojenny z I i II wojny światowej nr 639621 (19).JPG
Autor: Zanfra, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Częstochowa, cmentarz wojenny z I i II wojny światowej
Częstochowa18.JPG
Częstochowa - kościół p.w. św. Rocha i Sebastiana
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Częstochowa schemat.png
Autor: Pozdrawiam, Licencja: CC0
Schematyczna mapa Częstochowy
Czestochowa grob Ignacego Kozielewskiego.jpg
Autor: Witold Pietrusiewicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Częstochowa, grób dra Ignacego Kozielewskiego, współautora hymnu harcerskiego, na cmentarzu św. Rocha.