Cmentarz żydowski w Bydgoszczy

W Bydgoszczy istniały dwa żydowskie cmentarze - stary i nowy[1]. Istniał także cmentarz żydowski w Bydgoszczy-Fordonie.

Cmentarz żydowski „stary”

Stary cmentarz żydowski w Bydgoszczy
Państwo Polska
MiejscowośćBydgoszcz
Adresul. Filarecka
Typ cmentarzakirkut
Wyznaniejudaizm
Data otwarcia1816
Data ostatniego pochówku1874
brak współrzędnych

Pierwszy cmentarz żydowski w Bydgoszczy został założony w 1816 r. na obecnym Wzgórzu Henryka Dąbrowskiego przy ul. Filareckiej. Cmentarz zamknięto dla pochówków w 1874 roku[2]. W roku 1915 cmentarz był już częściowo zniszczony, a w 1939 roku znajdowało się tam jeszcze kilkadziesiąt nagrobków. Nekropolia została zniszczona w czasie II wojny światowej przez hitlerowców. Kilka pozostałych nagrobków usunięto w latach 1947-1948[2]. Jedyną pozostałością była istniejąca jeszcze w latach 80. XX wieku pompa przy wejściu do cmentarza.

W 2008 zaproponowano, aby miejsce dawnego cmentarza upamiętnić ustawieniem na skwerze przy ul. Filareckiej kilkumetrowej, emitującej światło laserowe menory (siedmioramiennego świecznika). Wokół niej miał stanąć murek z autentycznych macew, pozostałych po zniszczonych przez Niemców cmentarzach żydowskich w Bydgoszczy. Zgodnie z żydowską tradycją wszystkie planowane elementy miały być zwrócone w stronę Jerozolimy[3]. Projekt ten nie doczekał się realizacji.

Cmentarz żydowski „nowy”

Nowy cmentarz żydowski w Bydgoszczy
Państwo Polska
MiejscowośćBydgoszcz
Adresul. Szubińska 110 obecnie Ikara
Typ cmentarzakirkut
Wyznaniejudaizm
Powierzchnia cmentarza6 ha
Data otwarcia1874
Data likwidacji1940
brak współrzędnych

„Nowy” cmentarz żydowski założono w 1874 roku przy ul. Szubińskiej 110 (rejon obecnej ulicy Ikara). Miał on powierzchnię 6 ha. Także i on także całkowicie zniszczony przez Niemców w 1940 roku. Ostateczna likwidacja cmentarza nastąpiła w latach 1948-1950[2], kiedy to zmarłych ekshumowano i powtórnie pochowano na Cmentarzu Bohaterów na Wzgórzu Wolności. Ostatnie szczątki znaleziono w 1999, co oznacza, że część powstałej później w tym miejscu zabudowy stoi na dawnych grobach. Nie zachował się żaden nagrobek, zachował się natomiast żydowski dom pogrzebowy (nr 20A). Roszczenia do tego terenu zgłaszała żydowska gmina wyznaniowa w Warszawie, jednakże komisja majątkowa z uwagi na całkowitą zmianę przeznaczenia tego terenu wniosek ten odrzuciła w 2013r[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. Burchard wymienia tylko jeden, podając przy tym, iż został założony przypuszczalnie w 1816, co wskazywałoby na stary cmentarz, a przy tym podając jego adres jako ul. Szubińska 103, co z kolei wskazywałoby na cmentarz nowy. Wynika to zapewne z przemieszania posiadanych informacji.
  2. a b c Kuczma Rajmund: Mała encyklopedia Bydgoszczy – część hasła "C". [w:] Kalendarz Bydgoski 1993
  3. Jarosław Jakubowski Tablica ku czci Żydów bez laserów
  4. Wojciech Mąka "Na drodze Ikara", Express Bydgoski, 15 marca 2013

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie