Cmentarz żydowski w Tarnowie

Cmentarz Żydowski
w Tarnowie
Obiekt zabytkowy nr rej. A-22 z 28.09.1976 (Tar)
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Tarnów

Adres

ul. Szpitalna

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

judaizm

Powierzchnia cmentarza

3,2 ha

Data otwarcia

przed 1881

Położenie na mapie Tarnowa
Mapa konturowa Tarnowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Żydowskiw Tarnowie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Żydowskiw Tarnowie”
Ziemia50°01′07,26″N 20°59′41,45″E/50,018683 20,994847

Cmentarz żydowski w Tarnowiekirkut znajdujący się w przy ul. Szpitalnej, w Tarnowie, będący jednym z najstarszych cmentarzy żydowskich w Polsce[1][2].

Historia

Data założenia nekropolii nie jest znana, na podstawie zachowanych dokumentów zakłada się, że cmentarz istniał w już w 1581 roku[1][3]. Jeden z najstarszych zachowanych cmentarzy w południowej Polsce. Na powierzchni 3,2 ha znajduje się około trzech tysięcy zachowanych nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1667 roku[a].

Oryginalna stara brama wejściowa na cmentarz, przez którą przeszły tysiące Żydów, idąc na śmierć podczas Zagłady, znajduje się w Muzeum Holokaustu (od 1991) w Stanach Zjednoczonych[4]. Oryginalną bramę zastąpiono kopią. Za bramą, po prawej stronie, znajduje się masowa mogiła około 25 tysięcy zamordowanych Żydów z tarnowskiego getta[b]. W 1946 roku Dawid Beckert ustawił w tym miejscu pomnik w kształcie złamanej kolumny, pochodzącej z ruin Nowej Synagogi.

Fragment macewy

W lutym 1988 roku powstał w Tarnowie Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, z którego inicjatywy podjęto prace porządkowe i renowacyjne na cmentarzu. Odnowiono ogrodzenie, a od 2000 roku prowadzi się prace przy oczyszczaniu cmentarza.

W 2018 roku, na kwaterze wojskowej, odnowiono 27 nagrobków należących do żołnierzy zmarłych podczas I wojny światowej[5].

Z przeprowadzonych podczas remontu cmentarza w latach 2018–2019 badań geologicznych wynika, że na terenie nekropolii spoczywa ponad 11 tysięcy osób[2].

W czerwcu 2020 roku na murze kirkutu nieznani sprawcy umieścili obraźliwe dla Żydów hasła, podobnie jak kilkanaście miesięcy wcześniej. Wandale uszkodzili fragment muru u zbiegu ruchliwych ulic Słonecznej i Starodąbrowskiej, który zlokalizowany jest poza zasięgiem, zainstalowanych przy wejściu do nekropolii, kamer monitoringu. Według Adama Bartosza, z tarnowskiego Komitetu Opieki na Zabytkami Kultury Żydowskiej, wyczyszczenie lub zamalowanie napisów graffiti, którymi pokryto wykonany z cegieł fragment muru, będzie utrudnione[6].

Uwagi

  1. Burchard podaje powierzchnię cmentarza wynoszącą 3,19 ha, zaś datę najstarszego zachowanego nagrobka jako 1734 rok.
  2. Burchard podaje liczbę zamordowanych na cmentarzu jako około 15 000

Przypisy

  1. a b Cmentarz w Tarnowie - Wirtualny Sztetl. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-11-21].
  2. a b Renowacja tarnowskiego Kirkutu dobiega końca. radiokrakow.pl. [dostęp 2019-05-28].
  3. Cmentarz żydowski w Tarnowie Jewish cemetery in Tarnow. kirkuty.xip.pl. [dostęp 2018-11-21].
  4. Tarnów. Żydzi, Cyganie i Bem - Kraków - NaszeMiasto.pl. krakow.naszemiasto.pl. [dostęp 2018-06-02].
  5. Tarnów. Konsul Austrii i studenci z Izraela oddali hołd żołnierzom, którzy spoczywają na Cmentarzu Żydowskim [Zdjęcia - Gazetakrakowska.pl]. gazetakrakowska.pl. [dostęp 2018-11-21].
  6. Marcin Golec: Wandale znowu zdewastowali mur tarnowskiego cmentarza żydowskiego – Tarnów – Wiadomości – Radio Kraków. radiokrakow.pl, 2020-06-11. [dostęp 2020-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-11)].

Bibliografia

  • Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 220–221.
  • Mapa WIG Tarnów Pas 48 Słup 32 Warszawa 1937 r.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Obiekt zabytkowy znak.svg
Wzór znaku informacyjnego umieszczonego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków w Polsce
Tarnów location map blank.svg
Autor: PółCzłowiek-półInfobox, Licencja: ODbL
Mapa konturowa Tarnowa
Cmentarz żydowski w Tarnowie 14.JPG
Autor: Tajchman, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tarnów, cmentarz żydowski, XVI/XVII
Na cmentarzu żydowskim.JPG
Autor: Christophoros43, Licencja: CC BY-SA 4.0
Na cmentarzu żydowskim w Tarnowie
POL Tarnów COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]