Cmentarz żydowski w Zabrzu

Cmentarz żydowski w Zabrzu
Obiekt zabytkowy nr rej. :
- A/1500/92 z 18 września 1982 (woj. katowickie)[1]
- A/1052/22 z 7 października 2022 (woj. śląskie)[2]
Ilustracja
Brama cmentarna
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Zabrze

Adres

ul. Cmentarna 15

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

judaizm

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

ok. 2,2 ha

Liczba kwater cmentarnych

14

Data otwarcia

1872

Data ostatniego pochówku

1954

Położenie na mapie Zabrza
Mapa konturowa Zabrza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Zabrzu”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Zabrzu”
Ziemia50°18′28,30″N 18°47′42,44″E/50,307861 18,795122

Cmentarz żydowski w Zabrzu – cmentarz żydowski w Zabrzu położony przy ul. Cmentarnej[3]. Kirkut ten został założony w 1872[4]. Powodem jego założenia było powstanie gminy żydowskiej w Zabrzu oraz utrudnienia w grzebaniu zmarłych, gdyż najbliższe kirkuty znajdowały się wówczas w Bytomiu i Gliwicach. Działka na cmentarz została podarowana gminie żydowskiej przez księcia Guidona Henckla von Donnersmarcka. Większością spraw związanych z uroczystościami pogrzebowymi zajmowało się Święte Bractwo "Chewra Kadisza"[5]. Wyjątkowość tego kirkutu wynika z zestawienia w jednym miejscu skromnych macew z monumentalnymi grobowcami rodzinnymi, które należy uznać za symbol częściowej asymilacji społeczności żydowskiej z pruską. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 2,2 ha[6].

Pogrzeby odbywały się tutaj od roku 1872 do 1954, w którym to zaprzestano grzebania zmarłych na tym cmentarzu. W 14 kwaterach pochowany zostało ponad 678 osób. Na cmentarzu zachowało się około 500 nagrobków. Najstarszymi nagrobkami są nagrobki Moritza Adlera oraz Johanny Friedmann, obojga zmarłych w 1872 r.

W przeszłości cmentarz był pozbawiony opieki, co przyśpieszyło jego dewastację, a wiele marmurowych i granitowych nagrobków zostało skradzionych. W latach 1991-1992 dwukrotnie zniszczono cmentarz. Od 1989 r. opiekę nad cmentarzem sprawuje Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Zabrzu. Na terenie cmentarza rośnie 266 drzew 13 gatunków[5].

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.
  2. Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 7 października 2022 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-10-14]
  3. Burchard podaje adres ul. Hanki Sawickiej
  4. Burchard podaje datę powstania cmentarza jako 1871
  5. a b Cmentarz żydowski – Zabrze. [dostęp 2006-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-24)].
  6. Tak: Internetowy serwis map UM Zabrze, natomiast Burchard podaje powierzchnię ok. 1,5 ha

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Cmentarz żydowski w Zabrzu70.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Cmentarz żydowski w Zabrzu76.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Cmentarz żydowski w Zabrzu1.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Cmentarz żydowski w Zabrzu79.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Cmentarz żydowski w Zabrzu18.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Star of David.svg
Gwiazda Dawida, symbol żydowskiego narodu i wiary.
Cmentarz żydowski w Zabrzu78.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Cmentarz żydowski w Zabrzu63.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Cmentarz żydowski w Zabrzu49.jpg
Autor: Pimke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cmentarz żydowski w Zabrzu
Mapa zabrza - czysta.svg
Autor: Pan weterynarz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Schematyczna mapa Zabrza z zaznaczeniem dzielnic, osiedli, głównych ulic oraz linii kolejowych.