Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy

Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy
Ilustracja
Brama cmentarna
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Adres

ul. gen. Stanisława Grzmota-Skotnickiego 2
85-163 Bydgoszcz

Typ cmentarza

wojenny

Data otwarcia

1946

Zarządca

Miasto Bydgoszcz

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Ziemia53°07′02″N 18°01′15″E/53,117222 18,020833

Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy – martyrologiczna nekropolia w Bydgoszczy.

Lokalizacja

Cmentarz znajduje się we wschodniej części parku na Wzgórzu Wolności w Bydgoszczy.

Historia

Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy został założony w 1946 r. na obszarze 0,66 ha[1]. Znajduje się w miejscu, gdzie od 1913 r. stała wieża Bismarcka, przemianowana w 1920 r. na wieżę Wolności i wysadzona w powietrze w 1928 r. decyzją bydgoskiej rady miejskiej, gdyż uznano ją za symbol pruskiego nacjonalizmu[2].

Nekropolia kryje zwłoki 1169 mieszkańców Bydgoszczy zamordowanych w okresie okupacji hitlerowskiej na terenie miasta (m.in. na Starym Rynku), w Dolinie Śmierci i w lasach podmiejskich. Zwłoki te ekshumowano w latach 1946-1948 i uroczyście pochowano na cmentarzu[1].

Charakterystyka

W punkcie centralnym nekropolii znajduje się urna z prochami 100 bydgoszczan rozstrzelanych w Otorowie w październiku 1939 r. Na cmentarzu pochowano m.in. rozstrzelanych w dniu 5 października 1939 radców miejskich: Kazimierza Beyera, Jana Góralewskiego i inż. Tadeusza Janickiego, kilkudziesięciu nauczycieli rozstrzelanych 1 listopada 1939 w Dolinie Śmierci oraz księży, przedstawicieli wolnych zawodów, rzemieślników i robotników.

W centralnej części cmentarza znajdują się symboliczne groby prezydentów miasta z okresu międzywojennego, zamordowanych przez hitlerowców: Leona Barciszewskiego i Bernarda Śliwińskiego, a także dziennikarza i radnego Konradego Fiedlera, kupca Mariana Maczugi, wiceprezydenta Bydgoszczy Mieczysława Nawrowskiego, komendanta Straży Obywatelskiej Stanisława Pałaszewskiego i proboszcza parafii farnej Józefa Schulza. Nieopodal znajduje się tablica pamiątkowa i urna z prochami bydgoszczan zamordowanych w obozach koncentracyjnych[1].

W północnej części cmentarza wznosi się krzyż z ołtarzem polowym, a w części północno-zachodniej, na cokole - tablica ku czci Żydów bydgoskich (1949, proj. Piotr Triebler). Niedaleko bramy cmentarnej znajduje się pomnik (z 1985 r.) ku czci 50 żołnierzy i oficerów Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej zamordowanych w Boryszewie koło Sochaczewa 22 września 1939 za rzekomy udział w tzw. „Krwawej Niedzieli” w Bydgoszczy w dniu 3 września 1939[1].

Brama cmentarna jest darem rzemieślników bydgoskich z 1967 r. Jest ozdobiona emblematem Krzyża Grunwaldu i herbu miasta Bydgoszczy oraz dwoma stylizowanymi krzyżami[1].

Galeria

Zasłużeni

Niektóre osoby, szczególnie zasłużone dla Bydgoszczy i regionu upamiętnione na cmentarzu[3]:

OsobaRok urodzeniaRok śmierciUwagi
Stefan Balcer18941939Nauczyciel. Po skończeniu Seminarium Pedagogicznego (1919) w Tucholi wstąpił do Wojska Polskiego. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920. Ranny w nogi leczył się w szpitalu w Bydgoszczy. W 1921 r. został nauczycielem, a następnie kierownikiem szkoły powszechnej przy ul. Fordońskiej. 5 lat pracował w szkołach polskich w Niemczech (na Ziemi Złotowskiej i w Babimoście) i rok w Gdańsku - Nowym Porcie. W międzyczasie pracował w Bydgoszczy, a w 1938 r. w Liceum Pedagogicznym w Grudziądzu. Wakacje 1939 r. spędził w Bydgoszczy. Aresztowany 9 września, internowany i rozstrzelany w Dolinie Śmierci.
Leon Barciszewski18831939Działacz polonijny w Niemczech. Polski konsul w Essen. Prezydent Gniezna, a w latach 1932-1939 prezydent Bydgoszczy. Dobry gospodarz dbający o wszechstronny rozwój miasta. Za jego kadencji dokończono budowę szpitala na Bielawach i elektrowni na Jachcicach. Aresztowany, więziony przez gestapo, rozstrzelany prawdopodobnie na Jachcicach. Na Wełnianym Rynku znajduje się jego pomnik, a w katedrze i przy ul. Wały Jagiellońskie 10 - tablice pamięci.
Konrad Fiedler18861939Dziennikarz. Od 1921 r. w Bydgoszczy. Redaktor „Dziennika Bydgoskiego” i „Gazety Bydgoskiej”. Autor licznych artykułów o historii Bydgoszczy i Pomorza, recenzent teatralny, radny miejski. Współorganizator TMMB i Rady Artystyczno-Kulturalnej. Prezes Stronnictwa Narodowego i Syndykatu Dziennikarzy Pomorskich. Działacz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. 4 września 1939 r. członek Zarządu Straży Obywatelskiej. Aresztowany, wkrótce zamordowany. Data i miejsce śmierci nieznane. Patron ulicy na osiedlu Bohaterów w Fordonie.
Jan Klein18851940Ksiądz, proboszcz parafii w Solcu Kujawskim. W 1920 r. w imieniu rządu polskiego przejął władzę z rąk Niemców i przez rok sprawował funkcję komisarycznego burmistrza. Kustosz Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy. W latach 1923-1925 dyrektor Muzeum Miejskiego. Autor licznych publikacji o tematyce bydgoskiej. Patron ulicy na osiedlu Przylesie w Fordonie.
Bernard Śliwiński18831941Powstaniec Wielkopolski. 20 stycznia 1920 r. na czele 6. Pułku Strzelców Wielkopolskich wyzwalał Bydgoszcz. W latach 1922-1932 prezydent Bydgoszczy. Za jego rządów zbudowano m.in. elektrownię na Jachcicach. Kawaler Orderu Virtuti Militari V klasy i Francuskiej Legii Honorowej. Aresztowany w 1939 r., zmarł w obozie jenieckim.
Józef Schulz18841940Powstaniec Wielkopolski. Od 1931 w Bydgoszczy. Proboszcz parafii farnej. Kapelan więźniów. Działał w Stowarzyszeniu Ochrony Kobiet i Misji Dworcowej, przewodniczący Młodzieży Katolickiej. Współzałożyciel Straży Obywatelskiej. Aresztowany, wywieziony do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Zginął śmiercią męczeńską w bunkrze. Patron ulicy na Błoniu.

Przypisy

  1. a b c d e Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  2. Romaniuk Marek: Wieża Bismarcka w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 6. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2001
  3. http://www.bydgoszcz.pl/miasto/poznaj_miasto/bydgoska_aleja_zasluzonych.aspx?page=4 dostęp 20-04-2010

Zobacz też

Bibliografia

  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
CmBohaterowBydgoszczy 6 11-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
CmBohaterowBydgoszczy 8 11-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
Bydgoszcz location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Bydgoszczy, Polska
CmBohaterowBydgoszczy 7 11-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
Cmentarz BB krzyż.jpg
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy
CmBohaterowBydgoszczy 1 11-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
CmBohaterowBydgoszczy 3 11-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
Cmentarz BB tablica zbliz.jpg
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy, tablica pamiątkowa
Bdg cmBohaterowBydgoszczy 2 10-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
CmBohaterowBydgoszczy 9 11-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy na osiedlu Wzgórze Wolności w Bydgoszczy
Cmentarz BB tablica ku czci BBON.jpg
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy, tablica ku czci zamordowanych członków Bydgoskiego Batalionu Obrony Narodowej w 1939 r.
Cmentarz BB widok.jpg
Cmentarz Bohaterów Bydgoszczy